نتایج امیدوارکننده واکسن جدید کووید ۱۹ در میمون‌ها
براساس یک گزارش بازبینی‌نشده، یک واکسن آزمایشی کووید ۱۹ از میمون‌ها دربرابر ابتلا به عفونت ویروس کرونا محافظت کرد. واکسن جدید اکنون در چین به‌منظور آزمایش روی انسان‌ها، وارد کارآزمایی‌های بالینی شده است. اگرچه این مطالعه‌ی حیوانی که در تاریخ ۱۹ آوریل روی پایگاه داده‌ی پیش‌چاپ bioRxiv قرار گرفت، هنوز به‌طور رسمی مورد بازبینی قرار نگرفته است، دانشمندان برای به اشتراک‌گذاشتن اولین برداشت‌های خود سراغ توییتر رفتند. فلورین کرامر، استاد گروه میکروبیولوژی دانشکده پزشکی آیکان در مانت‌ساینای در ۲۲ آوریل در توییتر نوشت:
بنابراین، این اولین داده‌های پیش‌بالینی جدی است که من برای یک کاندیدای واکسن واقعی دیده‌ام.
واکسن‌ها قبل از اینکه در انسان مورد آزمایش قرار گیرند، در آزمایش‌های پیش‌بالینی در حیوانات مورد بررسی قرار می‌گیرند. کرامر خاطرنشان کرد که واکسن آزمایشی ساخت شرکت سینواک بیوتک که در پکن مستقر است، قبل از ورود به کارآزمایی‌های بالینی، نتایج امیدوارکننده‌ای در میمون رزوس حاصل کرده است. اکنون در کارآزمایی‌های بالینی، مقادیر مختلفی از واکسن به ۱۴۴ فرد داده می‌شود تا بی‌خطر بودن آن تعیین شود؛ بدین معنا که مشخص شود واکسن موجب بروز عوارض جانبی خطرناک نمی‌شود. منگ وینینگ، از مدیران ارشد سینواک می‌گوید:
این واکسن سپس وارد کارآزمایی‌های بررسی اثربخشی واکسن با بیش از هزار فرد دیگر می‌شود تا مشخص شود که آیا موجب آغاز پاسخ ایمنی کافی می‌شود.
واکسن سینواک حاوی نسخه‌ی غیرفعال شده‌ای از SARS-CoV-2، ویروس عامل کووید ۱۹ است. واکسن با وارد کردن ویروس غیرفعال به بدن، باید سیستم ایمنی را ترغیب کند تا آنتی‌بادی‌هایی را بسازد که بدون ایجاد عفونت واقعی کووید ۱۹، پاتوژن را مورد هدف قرار دهند. براساس گزارش bioRxiv، وقتی این واکسن به موش‌ها و میمون‌های رزوس داده شد، موجب تولید چنین آنتی‌بادی‌هایی شد. کرامر در توییتر نوشت: «این یک فناوری قدیمی است که موجب می‌شود ساخت محصول آسان شود.» کرامر در مصاحبه با مجله‌ی ساینس افزود: «آنچه بیش از همه دوست دارم، این است که بسیاری از تولیدکنندگان واکسن در کشورهای با درآمد متوسط نیز می‌توانند چنین واکسنی را بسازند.»
پژوهشگران برای آزمایش این موضوع که آیا آنتی‌بادی‌های حاصل از واکسن می‌تواند ویروس SARS-CoV-2 را خنثی کند، نمونه‌هایی از آنتی‌بادی‌ها را از موش‌ها جمع‌آوری کرده و در لوله‌ی آزمایش، درمعرض ده سویه‌ی مختلف SARS-CoV-2 قرار دادند. براساس این گزارش، سویه‌های متمایز SARS-CoV-2 در ابتدا از بیمارانی از چین، ایتالیا، اسپانیا، سوئیس و بریتانیا جمع‌آوری شده و تا حدودی نشان‌دهنده‌ی جوامع در گردش ویروس SARS-CoV-2 هستند. این گروه پژوهشی نوشتند:
آنتی‌بادی‌های تولیدشده به‌وسیله‌ی واکسن توانستند سویه‌های مختلف ویروس را خنثی کنند. براین‌اساس، واکسن می‌تواند فعالیت‌های خنثی‌سازی قوی علیه سویه‌های ویروس SARS-CoV-2 که در سرتاسر جهان در گردش هستند، نشان دهد.
این یافته که آنتی‌بادی‌های حاصل از واکسن می‌توانند سویه‌های مختلف ویروس را خنثی کنند، مدرک محکمی است که نشان می‌دهد ویروس در مسیری که دربرابر واکسن کووید ۱۹ مقاوم شود، جهش پیدا نمی‌کند.
گروه پژوهشی پس از آزمایش‌هایی که در لوله‌ی آزمایش انجام دادند، عملکرد واکسن را در میمون‌های رزوس بررسی کردند. این میمون‌ها وقتی با ویروس SARS-CoV-2 آلوده می‌شوند، علائمی شبیه به کووید ۱۹ را نشان می‌دهند. دوازده میمون یک دارونما، دوز متوسط یا دوز بالایی از واکسن را دریافت کردند. تمام تزریق‌ها به‌صورت سه دوز طی دو هفته انجام شد. پژوهشگران هشت روز پس از دادن دوز نهایی، ویروس SARS-CoV-2 را ازطریق لوله‌ی بلندی وارد ریه‌های میمون‌ها کردند. به‌گفته‌ی آن‌ها، درحالی‌که ویروس در گروه دارونما به‌طور گسترده تکثیر و موجب بروز علائم ذات‌لریه شد، تمام میمون‌های واکسینه‌شده تا حد زیادی دربرابر عفونت SARS-CoV-2 محافظت شده بودند.
حیواناتی که در گروه دوز بالا بودند، بهترین وضعیت را داشتند: یک هفته پس از قرارگیری درمعرض ویروس، آثار قابل تشخیصی از ویروس SARS-CoV-2 در ریه‌ها یا گلوی گروهی که دوز بالای واکسن را دریافت کرده بود، دیده نمی‌شد. در گروهی که دوز متوسطی از واکسن را دریافت کرده بودند، پس از یک هفته هنوز مقداری ویروس قابل تشخیص بود اما به‌نظر می‌رسید عفونت به‌خوبی کنترل شده باشد. منگ در مصاحبه با مجله‌ی ساینس گفت باتوجه با اینکه در میمون‌ها عوارض جانبی نامطلوبی بروز نکرد، این نتایج به ما اطمینان زیادی می‌دهد که واکسن در انسان نیز موفقیت‌آمیز باشد.
با وجود موفقیت آشکار، داگلاس رید، دانشیار ایمونولوژی دانشگاه پیتسبورگ که در این پژوهش مشارکتی نداشته است، در مصاحبه با مجله‌ی ساینس می‌گوید که تعداد میمون‌ها در این مطالعه به قدری کم بوده که نمی‌توانسته نتایج آماری معنی‌داری حاصل کند. رید همچنین دراین مورد نگران است که گروه سینواک چگونه ویروس کرونا را برای استفاده در میمون‌های واکسینه‌شده پرورش داده‌اند و می‌گوید که این فرایند می‌تواند ویروس را به شیوه‌ای تغییر داده باشد که دیگر مانند نسخه‌ای که انسان‌ها را آلوده می‌کند، نباشد.
اگرچه به‌گفته‌ی رید، مطالعه‌ی کوچک از نگرانی درمورد عوارض جانبی خاص که می‌تواند در اثر یک واکسن کووید ۱۹ حاصل شود، کم می‌کند. تیم سینواک دریافتند که میمون‌های واکسینه‌شده عوارض جانبی مانند تب، کاهش وزن یا پدیده‌ای که تقویت وابسته به آنتی‌بادی (ADE) نامیده می‌شود، دیده نشد. تقویت وابسته به آنتی‌بادی وضعیتی است که در آن بدن پس از واکسینه‌شدن، به‌جای ایجاد محافظت، دربرابر ویروس واکنش بدتری نشان می‌دهد. واکسن‌های قبلی آزمایش‌شده علیه ویروس‌های کرونای دیگر در حیوانات و نیز ویروس کرونا انسانی عامل سارس در مطالعات اولیه حیوانی موجب بروز واکنش ADE شد، بنابراین قدری نگرانی در این زمینه وجود دارد که واکسن SARS-CoV-2 نیز موجب همین اتفاق شود. لوسی واکر، استاد تنظیم ایمنی در کالج دانشگاهی لندن که در این پژوهش مشارکتی نداشته است، در توییتر نوشت:
حتی اگر نتایج امیدوارکنندی مشاهده‌شده در میمون‌ها در انسان‌ها نیز دیده شود، اینکه آیا این مصونیت طولانی‌مدت است یا نه، سؤالی کلیدی است.
به‌عبارت‌دیگر، اگر واکسن از انسان دربرابر عفونت کووید ۱۹ محافظت کند، ما نمی‌دانیم که این مصونیت تا چه مدت دوام خواهد داشت. واکر افزود:
اما عدم بروز ADE یک نتیجه‌ی دلگرم‌کننده است. واکسن‌های زیادی درحال توسعه هستند و این امر شانس موفقیت را افزایش می‌دهد.
نظرات