قدرت خورشید شیوع ویروس کرونا را آهسته خواهد کرد؟

با فرارسیدن تابستان، شیوع ویروس عامل کووید ۱۹ نیز همچون شیوع ویروس‌های عامل آنفلوانزا و سرماخوردگی و ذات‌الریه کُند خواهد شد؟ نتایج مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد ممکن است چنین چیزی رخ دهد؛ هرچند برای حذف عامل بیماری‌زا یا پیشگیری از تجدید فعالیت ویروس در پاییز کافی نیست.

مطالعه‌ی تازه‌‌ی متخصصان مدل‌سازی اکولوژیکی دانشگاه کنتیکت نشان می‌دهد سلاح طبیعی اصلی دربرابر میکروب جدید می‌تواند نور فرابنفش باشد. نور فرابنفش بخش نامرئی، اما پرانرژی از طیف الکترومغناطیسی خورشید است که به‌دلیل آسیب‌رساندن به DNA و کشتن ویروس‌ها و تبدیل سلول‌های سالم پوست انسان به سلول‌های سرطانی شناخته شده است. دانشمندان مقاله‌ی خود را روز چهارشنبه به‌صورت اینترنتی منتشر کردند؛ مقاله‌ای که هنوز داوری نشده است. در این مقاله، آنان نوشته‌اند:

دریافتیم نور فرابنفش ارتباط محکمی با نرخ رشد کمتر کووید ۱۹ دارد.

به‌گفته‌ی پژوهشگران، پیش‌بینی اثرهای کلی نشان می‌دهد بیماری به‌طورموقت در تابستان کاهش خواهد یافت و در پاییز دوباره بازمی‌گردد و در زمستان آینده به اوج می‌رسد. البته پژوهشگران هشدار داده‌اند این میزان نبود قطعیت درباره‌ی نتایج پیش‌بینی‌شده‌ی مطالعه زیاد است.

اگرچه شیوع همه‌گیری در کشورهای مختلف بسیار تفاوت دارد، ویروس عامل کووید ۱۹ در برخی از مناطق دارای هوای گرم ازجمله استرالیا و بخش‌هایی از ایران نیز به‌سرعت در حال انتشار بوده است. تجزیه‌و‌تحلیل اکولوژیکی جدید نشان می‌دهد روزهای معتدل ازطریق مهیاکردن شرایط مناسب برای رعایت فاصله‌گیری اجتماعی ممکن است بتواند به کاهش شیوع کمک کند.

گروه‌هایی از پژوهشگران نیز به‌دنبال درک این مسئله بوده‌اند که تغییر فصل روی ویروس عامل همه‌گیری جهانی کووید ۱۹ اثری می‌گذارد یا خیر؛ ویروسی که بیش از دومیلیون نفر را در سرتاسر جهان آلوده کرده است. در اوایل ماه جاری، کمیته‌ای از آکادمی ملی علوم به‌طور‌ویژه به موضوع دما و رطوبت پرداخت و دریافت این عوامل تأثیر کمی بر ویروس خواهد گذاشت. ارزیابی هیئت مذکور با گزارش‌های رایج در تضاد بود.

فرض کنید نور زیادی به بدن خود بتابانیم، چه نور فرابنفش باشد چه یک نور بسیار قدرتمند.

درحالی‌که چنین ایده‌ای در‌حال‌حاضر از قلمرو درمانی بی‌‌خطر فاصله‌ی زیادی دارد، دانشمندان علم زیست‌شناسی از مدت‌ها قبل می‌دانستند خورشید بقای بسیاری از میکروارگانیسم‌ها را تهدید می‌کند. جان پستگیت، میکروبیولوژیست انگلیسی دو دهه‌ی پیش در کتاب معروف «میکروب‌ها و انسان» نوشت:

نورخورشید اکثر میکروب‌های بیماری زا را به‌سرعت می‌کشد.

به‌گفته‌ی پستگیت، این کشندگی دراصل نتیجه‌ی مؤلفه‌ی فرابنفش تابش خورشید است. از لامپ‌های فرابفش می‌توان در فضای داخل برای استریل‌کردن هوای تالارها و آزمایشگاه‌های دارویی و میکروبیولوژی استفاده کرد. حتی در نور روز پراکنده نیز، مقدار مناسبی از نور دارای طول موج مؤثر وجود دارد.

در جریان همه‌گیری کووید ۱۹، به‌دلیل کمبود تجهیزات محافظ، برخی از مراکز پزشکی از نور فرابنفش برای آلودگی‌زدایی ماسک‌های خود استفاده می‌کردند تا بتوانند از آن‌ها دوباره استفاده کنند. صنعتی کوچک ایجاد شده است که لامپ‌های فرابنفش را به‌عنوان میکروب‌کش می‌فروشد؛ اما کارشناسان درباره‌ی خطر‌های احتمالی آن‌ها برای انسان هشدار می‌دهند.

بسیاری از افراد غیردانشمند، ازجمله ترامپ، با اشاره به فصلی‌بودن سرماخوردگی و آنفلوانزا، اظهار امیدواری کرده‌اند که رفتار ویروس کرونا نیز چنین باشد. دکتر رابرت ردفیلد، مدیر مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، ماه گذشته در مصاحبه‌ی رادیویی گفت انتظار فرازوفرود بیماری را دارد. او گفت:

بیشتر ویروس‌های تنفسی الگوی فصلی دارد. این فرضی منطقی است (باید منتظر بمانیم و ببینیم)؛ اما فکر می‌کنم بسیاری از ما معتقدیم همان‌طور‌که به اواخر بهار و اوایل فصل تابستان نزدیک می‌شویم، شاهد کاهش انتقال بیماری باشیم.

ردفیلد در توضیحات این هفته‌ی خود به واشنگتن‌پست به این احتمال نیز اشاره کرد که ویروس کرونا در پاییز و هم‌زمان با آغاز فصل آنفلوانزا مشکل‌ساز شود.

مطالعات تطبیقی ویروس‌ها نشان می‌دهد ویروس‌های کرونا به‌عنوان گروهی از ویروس‌ها، به‌دلیل کدهای ژنتیکی نسبتا بزرگ خود دربرابر نور فرابنفش حساس هستند. در مطالعه‌ای آمده است که هرچه مولکول‌های هدف بیشتر باشند، احتمال آسیب‌دیدن ژنوم بیشتر می‌شود. بااین‌حال، دیگر جنبه‌های اثرهای نورخورشید نیز ممکن است در این مسئله مؤثر باشد که ویروس بتواند به‌آسانی انسان‌ها را آلوده کند یا نه. نکته‌ی مهم کمک به سنتز ویتامین D است. این ویتامین می‌تواند سیستم ایمنی را تقویت کند و خطر ابتلا به برخی بیمای‌ها را کاهش دهد.

دانشمندان کنتیکت، کوری مرو و مارک اوربان، مقاله‌ی خود را با عنوان «فصلی‌بودن و قطعیت‌نداشتن در نرخ‌های رشد کووید ۱۹» منتشر کرده‌اند. این مقاله روز چهارشنبه روی مخزن مقالات پیش‌انتشار medRxiv منتشر شد. سایت مذکور این مسئله را متذکر می‌شود که مقاله‌ی جدید هنوز داوری نشده است؛ بنابراین، نباید از آن برای هدایت عمل بالینی استفاده کرد.

به‌گفته‌ی دکتر مرو، اگرچه اثرهای کشنده‌ی نور فرابنفش روی ویروس‌ها کاملا شناخته شده است، او و همکارانش از دیدن افت فصلی آشکار در سطح جهانی شگفت‌زده شدند. آن‌ها مطالعات موجود درزمینه‌ی ارتباط میان عوامل محیطی و اکولوژیکی و نرخ عفونت ویروس را بررسی و از آن‌ها در مدل‌سازی اکولوژیکی پیامدهای جهانی استفاده کردند. داده‌های جهانی مربوط به دما، رطوبت، نفوذ در اتمسفر پرتوهای فرابنفش نورخورشید، سن و تراکم جمعیتی و تعداد عفونت‌های کووید ۱۹ در مدلی کامپیوتری باهم ترکیب شدند که روندهای فصلی را ترسیم می‌کرد. دکتر مرو خاطرنشان کرد دامنه‌ی قطعیت‌نداشتن مطالعه درخور‌توجه است؛ به‌گونه‌ای که بسته به منطقه‌ی کشور آمریکا، احتمال اینکه در تابستان شاهد کندشدن شیوع ویروس نباشیم، از ۲۰ تا ۴۰ درصد متغیر است. او درباره‌ی فصلی‌بودن گزارش‌شده گفت قطعی‌نبودن زیادی وجود دارد.

دکتر مرو گفت همان‌طورکه این مدل پیش‌بینی می‌کند، حتی اگر موارد ویروس کرونا کاهش پیدا کند، رعایت فاصله‌گیری اجتماعی و دیگر اقدامات بهداشت عمومی همچنان ضروری است. دکتر مرو به این مسئله نیز اشاره کرد که در برخی موقعیت‌ها، روزهای تابستان اصلا محافظتی فراهم نمی‌کنند. برای مثال، شیشه‌های پنجره مانع از عبور نور فرابنفش می‌شود. او گفت:

«اگر همه کنارهم در اتوبوس بنشینند و سرفه کنند، نور فرابنفش از شما محافظت نخواهد کرد.