برخی بیماران کووید ۱۹ پایین بودن سطح اکسیژن خون خود را احساس نمی‌کنند

درمیان شگفتی‌های بسیار ویروس کرونا، نکته‌ای وجود دارد که به‌نظر می‌رسد زیست‌شناسی بنیادین را به چالش می‌کشد: بیماران مبتلای دارای سطوح اکسیژن خون بسیار پایین یا هیپوکسی، با گوشی‌های تلفن خود کار می‌کنند، با پزشکان خود صحبت کرده و به‌طورکلی وضعیت خود را راحت توصیف می‌کنند. پزشکان آن‌ها را «هیپوکسیک‌های خوشحال» می‌نامند. روبن استرایر، پزشک اورژانس مرکز پزشکی میمونیدس در نیویورک می‌گوید:

بین چیزی که روی مانیتور می‌بینیم و حالتی که بیمار در مقابل ما به‌نظر می‌رسد، ناهمخوانی وجود دارد.

استرایر می‌گوید که اولین‌بار در ماه مارس بود که با سرازیر شدن بیماران به بخش اورژانس متوجه این پدیده شد. او و پزشکان دیگر علاقمند به درک این هیپوکسی و زمان و نحوه‌ی درمان آن هستند.

اشباع اکسیژن خون در حالت طبیعی حداقل ۹۵ درصد است. در بیشتر بیماری‌های ریوی نظیر ذات‌الریه، افت اشباع اکسیژن خون با تغییرات دیگری ازجمله سفتی ریه‌ها یا پر شدن ریه‌ها از مایع یا افزایش سطوح کربن‌دی‌اکسید به‌علت ناتوانی ریه‌ها در خارج کردن موثر آن، همراه است. پل داونپورت، فیزیولوژیست تنفسی در دانشگاه فلوریدا می‌گوید این ویژگی‌ها است که موجب می‌شود ما احساس تنگی نفس کنیم، نه خود کاهش اشباع اکسیژن. او توضیح می‌دهد:

مغز برای نظارت بر کربن‌دی‌اکسید با حسگرهای مختلفی تنظیم شده است. ما سطوح اکسیژن خود را احساس نمی‌کنیم.

در موارد جدی کووید ۱۹، بیماران دارای ریه‌های آسیب‌دیده برای نفس کشیدن تقلا می‌کنند اما در اوایل بیماری، اشباع پایین همیشه با مشکلات تنفسی آشکاری همراه نیست. النارا مارسیا نگری، متخصص ریه در بیمارستان سیریو لیبانس در سائوپائولو می‌گوید:

سطوح کربن‌دی‌اکسید می‌تواند طبیعی باشد و کشیدن نفس عمیق راحت باشد. ریه متورم است، بنابراین آن‌ها احساس خوب‌بودن می‌کنند.

اما اشباع اکسیژن که به‌وسیله‌ی دستگاهی که به انگشت سنجاق می‌شود، اندازه‌گیری شده و در بسیاری از موارد با آزمایش‌های خونی تایید می‌شود، می‌تواند در محدوده‌های ۷۰، ۶۰، ۵۰ یا حتی کمتر باشد. نیکلاس کاپوتو، پزشک اورژانس بیمارستانی در نیویوک می‌گوید اگرچه چنین اعدادی در کوهنوردان نیز ممکن است دیده شود، برخی پزشکان این وضعیت را در بیماران تهدیدآمیز می‌دانند.

فرضیه‌هایی درمورد علت بروز پدیده‌ی مذکور درحال آشکار شدن است. درحال‌حاضر، بسیاری از پزشکان لخته‌شدن خون را به‌عنوان یکی از ویژگی‌های مهم موارد شدید کووید ۱۹ به رسمیت می‌شناسند. نگری فکر می‌کند که لخته‌شدن جزئی ممکن است اوایل در ریه‌ها آغاز شود. علت آن ممکن است بروز واکنش التهابی در شبکه‌ی ظریف عروق خونی ریه‌ها باشد که می‌تواند آبشاری از پروتئین‌ها را روانه‌ی خون کند که موجب لخته‌شدن خون شده و مانع از اکسیژن‌گیری مناسب آن می‌شود.

نگری اکنون قصد دارد بیماران بیشتری را دنبال کند. چندین کارآزمایی بالینی در بیمارستان‌های دیگر نیز این موضوع را مورد بررسی قرار می‌دهند که آیا رقیق‌کننده‌های خون می‌توانند عوارض موارد شدید کووید ۱۹ ازجمله مشکلات تنفسی را درمان یا از بروز آن‌ها پیشگیری کنند. استرایر بروز هیپوکسی را منطقی می‌داند زیرا به‌گفته‌ی او عروق خونی کوچک ریه پر از لخته می‌شوند.

در بیمارستان استرایر و چندین بیمارستان دیگر، آزمایش بیماران مبتلا به کووید ۱۹ برای نشانگرهای لخته‌ی اضافی و درمان آن با استفاده از رقیق‌کننده‌های خون آغاز شده است. اما استرایر می‌گوید به سادگی مشخص نیست که آیا لخته‌شدن خون موجب هیپوکسی خوشحال می‌شود. احتمالات دیگری نیز وجود دارد. کاپوتو می‌گوید تصویربرداری از ریه‌های یک بیمار هیپوکسیک نشان‌دهنده‌ی غشاهای مومی‌شکلی بود که اطراف ریه‌های او را گرفته بودند. او می‌گوید:

من نمی‌دانم که ازنظر پاتوفیزیولوژی چه چیزی در آن‌جا می‌گذرد.

کاپوتو می‌گوید این هیپوکسی احتمالا بدنی را که به‌دشواری درحال مبارزه با ویروس است، تحت‌فشار قرار می‌دهد. اینکه درمورد آن چه باید کرد، مورد بحث است. یک دیدگاه نوظهور آن است که پزشکان باید از درمان تهاجمی پرهیز کنند. لوسیانو گاتینونی، استاد مهمان مراقبت‌های ویژه در دانشگاه گوتینگن درمورد این موضوع ابراز نگرانی می‌کند که پزشکان ممکن است حتی در شرایطی که بیمار احساس راحتی می‌کند، ریه‌های متورم او را تحت تنفس مصنوعی یا اکسیژن با فشار بالا قرار دهند. گاتینونی در ۲۴ آوریل در مقاله‌ای مجله‌ی JAMA اظهار داشت، این اقدامات می‌تواند به ریه‌ها که به‌خودی‌خود متورم شده‌اند، آسیب برساند و درمان تهاجمی فقط درصورتی نیاز است که روش‌های درمانی دیگر روی بیمار اثری نداشته باشد. گاتینونی و پزشکان دیگر می‌گویند مداخلات ساده‌تر، مهم است.

استرایر، کاپوتو و همکارشان ریچارد لویتان پزشکی در مراقبت‌های بهداشتی منطقه‌ای لیتلتون در نیوهمشایر که در بخش اورژانس نیویورک مشغول درمان بیماران کووید ۱۹ است، برای بیماران اکسیژن اضافی فراهم آورده و همچنین آن‌ها را روی شکم قرار می‌دهند. از این رویکرد به‌طور سنتی برای افراد متصل به دستگاه تنفس مصنوعی استفاده می‌شود تا بخش تحتانی ریه‌های آن‌ها باز شود. آن‌ها در ماه جاری در مجله‌ی Academic Emergency Medicine گزارش کردند که درمورد ۵۰ بیمار دارای اشباع اکسیژن پایین، قرار گرفتن به حالت خوابیده روی شکم موجب افزایش میانگین اشباع شد. اگرچه ۱۳ نفر از بیماران در این وضعیت دوام نیاوردند و به لوله‌گذاری نای نیاز پیدا کردند.

پزشکان درمورد ارزش تشخیص زودهنگام اشباع پایین اکسیژن با استفاده از دستگاه‌های ارزان‌قیمتی که پالس اکسی‌متر نامیده شده و در خانه قابل استفاده هستند، مطمئن نیستند. آیا نظارت خانگی می‌تواند از پیامدهای بد کووید ۱۹ پیشگیری کند؟ لویتان با این استدلال که هیپوکسی می‌تواند به سرعت به‌سمت بروز ذات‌الریه و مرگ پیش برود، می‌گوید نه. او می‌گوید اگر می‌توانستیم آن‌ها را زمانی که کمتر بیمار هستند، تشخیص دهیم بهتر بود.

نگری به بیمارانش می‌گوید که سطح اشباع اکسیژن خود را مورد نظارت قرار داده و اگر به ۹۳ درصد یا کمتر از آن رسید، به بیمارستان مراجعه کنند. او در آن مرحله استفاده از رقیق‌کننده‌های خون و روش‌های درمانی دیگر را درنظر می‌گیرد. اگرچه کسی این موضوع را مورد مطالعه قرار نداده است که آیا تشخیص زودهنگام هیپوکسی ممکن است مانع از پیامدهای بد شود. برخی پزشکان ازجمله گاتینونی معتقدند که بهترین حالتِ استفاده از پالس اکسی‌مترها با هدایت پزشک مثلا ازطریق ارتباط از راه دور است.

در شرایطی که بسیاری از بیماران مبتلا به کووید ۱۹ از مراجعه به بیمارستان می‌ترسند و تنها وقتی نشانه‌های آن‌ها به‌طور خطرناکی پیشرفت می‌کند، به بیمارستان می‌آیند، برای پزشکان این سوال ایجاد شده است که آیا نظارت در خانه می‌تواند باعث شتاب در درمان شود و در وضعیت بیمار تفاوتی ایجاد کند.