نخستین مورد ابتلا به کووید ۱۹ در فرانسه به ماه دی باز می‌گردد

چین نخستین موارد ابتلا به ویروس کرونای جدید خود را در ماه دسامبر گزارش کرد؛ اما از چندی پیش این پرسش مطرح شده که آیا کووید ۱۹ پیش‌تر به‌صورت خاموش درحال گردش بوده است؟ دانشمندان به‌منظور پاسخ به این سؤال با ردیابی تکامل خود ویروس به‌دنبال «بیمار صفر» می‌گردند. این پژوهش ژنتیکی، درخت خانوادگی ویروس کرونایی را ردیابی می‌کند که با انتشار بی‌امانش به سرتاسر جهان ده‌ها هزار نفر را به کام مرگ کشانده است.

پژوهش یادشده همچنین به دانشمندان کمک می‌کند تا دریابند که آیا پیش از آنکه نخستین عفونت‌ها به‌طور رسمی ثبت شوند، ویروس درحال انتشار در دیگر کشورها بوده است یا نه. در فرانسه خوشه‌ای از موارد ابتلا در اواخر ماه ژانویه (اوایل بهمن) شناسایی شد؛ اما مطالعه‌ای تازه که در نشریه‌ی IJAA منتشر شده، اشاره می‌کند که ویروس یک ماه پیش از ثبت نخستین موارد در این کشور وجود داشته است.

تجزیه‌وتحلیل مروری نمونه‌های گرفته‌شده از ۱۴ بیمار بستری در بخش مراقبت‌های ویژه با علائم شبه‌آنفلوانزا در بیمارستان‌های ابن‌سینا و ژان وردیه در پاریس، از وجود یک مورد مثبت کووید ۱۹ خبر داد. این بیمار که فردی ۴۲ ساله از ساکنان فرانسه و بدون سابقه‌ی سفر به چین بود، در تاریخ ۲۷ دسامبر (۶ دی) در بیمارستان بستری شد. به‌گفته‌ی الیویه بوچود، رئیس بخش بیماری‌های عفونی در بیمارستان ابن‌سینا، ویروس ابتدا بی‌سروصدا و بدون آنکه هیچ‌کس وجود آن را تشخیص دهد، درمیان جمعیت منتشر شد. درنتیجه شواهد از عفونت‌های اولیه صرفا همان چیزی را تأیید می‌کند که اغلب دانشمندان به آن مشکوک بودند.

شناسایی نخستین عفونت‌ها همچنین به توضیح مواردی نظیر مورد عایشه، دستیار پزشک ۵۷ ساله‌ای کمک می‌کند که در میانه‌ی ژانویه با علائم تنفسی حاد در شهر مارسی در بیمارستان بستری شد. در آن زمان، شیوع اسرارآمیز موارد ابتلا به ذات‌الریه در شهر چینی ووهان همچنان به‌عنوان مشکلی دوردست درنظرگرفته می‌شد، فرانسه هیچ مورد ابتلایی نداشت و سازمان بهداشت جهانی نیز هنوز با نام‌گذاری بیماری جدید هفته‌ها فاصله داشت. ژاک همسر عایشه که پزشک است به خبرگزاری فرانسه گفت او تمام علائم بالینی بیماری ازجمله ازدست‌دادن حس چشایی و بویایی را داشت؛ اما آزمایش‌هایش بی‌نتیجه بودند.

دیگر کشورها نیز درحال پی‌بردن به این امر هستند که شاید عفونت‌های اولیه درون مرزهایشان به مدت‌ها پیش از ثبت رسمی موارد بازگردد. در ایالات متحده کالبدشکافی روی مرگ‌ومیرهای مشکوک در کالیفرنیا نشان‌دهنده‌ی وجود عفونت‌ها پیش از ثبت نخستین مورد در ۲۱ ژانویه است. با این حال، ساموئل آلیزون از مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه در دانشگاه مونپلیه هشدار داده که تمایز بین موارد شناسایی‌شده و منشاء موج همه‌گیری مهم است.

در شهر ووهان چین، مقام‌های بهداشت از مورد ابتلایی اولیه در ۸ دسامبر (۱۷ آذر) خبر داده‌اند. به‌نقل از مطالعه‌ای که در ماه ژانویه در نشریه‌ی لنست منتشر شد، نخستین بیمار شناسایی‌شده در این شهر، در تاریخ یک دسامبر (۱۰ آذر) علائم عفونت را نشان داد. این جدول زمانی به‌واسطه‌ی پژوهش‌های نقشه‌برداری از تکامل ژنتیکی ویروس تقریبا تأیید شده است.

تاکنون ژنوم بیش از ۱۵ هزار نمونه از ویروس کرونای جدید توالی‌یابی شده است. همان‌طور که ویروس تکثیر می‌شود، جهش‌های متعددی را ایجاد می‌کند؛ اما هیچ تغییر ژنتیکی چشمگیری یافت نشده است که بیماری‌زایی ویروس را تغییر دهد. به‌گفته‌ی آلیسون، تقریبا دوبار در ماه جهشی اتفاق می‌افتد که در دنباله‌ی ژنتیکی باقی می‌ماند و ردپایی را برای دنبال‌کردن به پژوهشگران می‌دهد. درنتیجه «اگر دو ویروس را مقایسه کنید، می‌توانید تعداد جهش‌های جداکننده‌ی آن‌ها را بشمارید. با دنبال‌کردن این زنجیره، جد مشترک تمام عفونت‌ها را پیدا می‌کنیم.»

اندرو رامبو از دانشگاه ادینبرو با استفاده از توالی‌یابی‌هایی که به‌طور عمومی به اشتراک گذاشته شده‌اند، دریافت که «فقدان تنوع نشان‌دهنده‌ی جد تقریبا مشترک و تازه برای تمام این ویروس‌ها است.» او برآورد کرد که این جد ممکن است درحوالی ۱۷ نوامبر (۲۶ آبان) با طیفی از عدم اطمینان بین ۲۷ اوت و ۲۹ دسامبر (۵ شهریور و ۸ دی) ظهور کرده باشد.

امپریال کالج لندن در همکاری با سازمان بهداشت جهانی نیز با ردیابی درخت خانوادگی برآورد کرده است که ویروس در ۵ دسامبر (۱۴ آذر) با حاشیه‌ی عدم اطمینان بین ۶ نوامبر و ۱۳ دسامبر (۱۵ آبان و ۲۲ آذر) در چین ظهور کرد. به‌گفته‌ی اریک ولز، همه‌گیرشناس از امپریال کالج، تمام توالی‌یابی‌های ژنتیکی اولیه‌ی ویروس که در ماه‌های دسامبر و ژانویه در چین گردآوری شد، «تقریبا ژنوم همسان دارند.» او به خبرگزاری فرانسه گفت «تمام ویروس‌هایی که هم‌اکنون در سایر نقاط جهان گردش می‌کنند، از تبار این اجداد نزدیک هستند.»

ولز افزود اما متخصصان به همه‌گیری به‌عنوان رویدادی با یک نقطه‌ی شروع واحد در زمان نگاه نمی‌کنند. درعوض آن‌ها «در چندین زمان و از چندین نقاط مبداء آغاز می‌شوند. او گفت برآوردها از تاریخ این «رویدادهای آغازین» نشان می‌دهد که همه‌گیری در اغلب شهرهای اروپا و آمریکای شمالی در میانه‌ی ژانویه یا اوایل فوریه آغاز شد.

پژوهشی در ایتالیا نشان می‌دهد که ویروس بین نیمه‌ی دوم ژانویه و آغاز فوریه، یعنی هفته‌ها پیش از ثبت نخستین عفونت‌ها در ۲۰ فوریه به ناحیه‌ی لمباردی رسید. بازیکنان تیم فوتبال اینترمیلان گفته‌اند که در ابتدای سال دچار علائمی از ویروس شده‌اند. آیا ممکن است به ویروس کرونا آلوده شده باشند؟ روملو لوکاکو، مهاجم بلژیکی باشگاه اینتر به‌تازگی در گفتگویی رادیویی گفت:

ما چند هفته در دسامبر تعطیلی داشتیم و سپس به سرکار بازگشتیم و قسم می‌خورم که از ۲۵ بازیکن، ۲۳ نفر بیمار بودند.

بازیکنان در آن زمان برای تشخیص کووید ۱۹ آزمایش ندادند. اکنون حتی اگر با انجام تست سرولوژی، پادتن کووید ۱۹ در خون آن‌ها یافت شود، آلودگی بازیکن‌ها به ویروس کرونای جدید تأیید نخواهد شد. لوکاکو گفت: «ما هیچ‌وقت نخواهیم فهمید.»