نقش کودکان در انتشار ویروس کرونا چیست؟

نقش کودکان در انتشار ویروس کرونا از روزهای آغاز همه‌گیری جهانی کووید ۱۹ یکی از سؤال‌های اساسی بوده است. اکنون درحالی‌که برخی کشورها پس از هفته‌ها قرنطینه شروع به بازکردن مدارس کرده‌اند، دانشمندان درحال تلاش برای کشف این مسئله هستند. کودکان قسمت کمی از موارد تأییدشده‌ی کووید ۱۹ را شامل می‌شوند (کمتر از ۲ درصد از عفونت‌های گزارش‌شده در چین، ایتالیا و آمریکا مربوط به افراد کمتر از ۱۸ سال بوده است).

اما پژوهشگران در این مورد که آیا احتمال عفونی‌شدن کودکان و انتشار ویروس به‌وسیله‌ی آن‌ها نسبت‌به افراد بالغ کمتر است یا نه، اختلاف‌نظر دارند. برخی می‌گویند شواهد درحال افزایشی در دست است که نشان می‌دهد کودکان درمعرض خطر پایین‌تری قرار دارند. السدیر مونرو، پژوهشگر بیماری‌های عفونی کودکان در بیمارستان دانشگاه ساوتهمپتون در بریتانیا می‌گوید کودکان مسئول بخش عمده‌ی انتقال نیستند و داده‌ها از بازکردن مدارس پشتیابی می‌کند. مدتی است که کودکان در آلمان و دانمارک به مدرسه بازگشته‌اند و دانش‌آموزان در برخی مناطق استرالیا و فرانسه قرار است طی هفته‌‌های آینده به مدرسه برگردند.

دانشمندان دیگر مخالف بازگشایی باعجله‌ی کلاس‌های درس هستند. آن‌ها می‌گویند علت شیوع کمتر عفونت در کودکان نسبت‌به افراد بزرگسال تاحدودی به این علت است که مخصوصا در شرایطی که بسیاری از مدارس تعطیل هستند، آن‌ها چندان درمعرض ویروس قرار نگرفته‌اند. به‌گفته‌ی پژوهشگران، ازآن‌جایی که نشانه‌های بیماری در کودکان خفیف‌تر بوده یا نشانه‌ای ندارند، به‌اندازه‌ی افراد بالغ مورد آزمایش قرار نمی‌گیرند. گری ونگ، پژوهشگر پزشکی تنفسی کودکان در دانشگاه چینی هنگ‌کنگ می‌گوید:

من هیچ دلیل قوی بیولوژیکی یا اپیدمیولوژیکی نمی‌بینم که اعتقاد داشته باشم کودکان به همان اندازه آلوده نمی‌شوند. تا زمانی‌که انتقال جامعه در جمعیت بزرگسال وجود داشته باشد، احتمالا بازگشایی مدارس موجب تسهیل انتقال می‌شود؛ زیرا می‌دانیم ویروس‌های تنفسی در مدارس و مراکز مراقبت‌های روزانه درحال گردش هستند.‌

ونگ می‌گوید قبل از بازگشایی مدارس باید سیستم‌های نظارت و آزمایش خوبی ایجاد شود. برخی دانشمندان هم می‌گویند اگر کودکان درحال انتشار ویروس باشند، احتمالا عفونت‌ها در چند هفته‌ی آینده در کشورهایی که مدارس خود را باز کرده‌اند، به‌شدت افزایش خواهد یافت. اما حل این اختلاف‌نظر نیاز به مطالعات بزرگ و باکیفیتی دارد که شامل آزمایش‌هایی برای نشان‌دادن آنتی‌بادی‌ها در خون به‌عنوان نشانگری از عفونت پیشین باشد. دانشمندان دیگر درحال مطالعه‌ی پاسخ ایمنی کودکان هستند تا دریابند که چرا آن‌ها وقتی عفونی می‌شوند، نسبت‌به افراد بزرگسال نشانه‌های خفیف‌تری دارند و اینکه آیا این موضوع سرنخی درمورد درمان‌های بالقوه ارائه می‌دهد.

بحث حساسیت

مطالعه‌ای که در ۲۷ آوریل در مجله‌ی The Lancet Infectious Diseases منتشر شد و ابتدا در ماه مارس به‌صورت پیش‌انتشار ارسال شده بود، خانواده‌های دارای موارد کووید ۱۹ را در شنژن چین مورد تجزیه‌و‌تحلیل قرار داده بود. این مطالعه دریافت که احتمال عفونی‌شدن کودکان دارای سن کمتر از ۱۰ سال برابر احتمال ابتلای افراد بزرگسال بوده اما احتمال بروز نشانه‌های شدید در آن‌ها کمتر است. مونرو می‌گوید: «این پیش‌چاپ واقعا همه را ترساند زیرا نشان می‌داد که کودکان می‌توانند به‌طور خاموش عفونت را منتشر کنند.» اما مطالعات دیگر ازجمله مطالعاتی از کشورهای چین، کره جنوبی و ایسلند که در آن‌ها آزمایش به‌طور وسیع‌تری انجام می‌شد، میزان عفونت کمتری را در میان کودکان گزارش کردند.

برخی از مطالعات چین همچنین از این پیشنهاد حمایت کرده‌اند که کودکان دربرابر عفونت حساسیت کمتری دارند. یکی از این مطالعات که در ۲۹ آوریل در مجله‌ی Science منتشر شد، داده‌های استان هونان را تجزیه‌و‌تحلیل کرد. در این استان، تماس مردم با عفونت‌های شناخته‌شده ردیابی و برای ویروس آزمایش انجام شده بود. نویسندگان دریافتند به‌ازای هر کودک عفونی زیر سن ۱۵ سال، حدود ۳ فرد عفونی بین ۲۰ تا ۶۴ سال وجود دارد. البته مونرو می‌گوید این داده‌ها برای نوجوانان دارای سن ۱۵ سال و بیشتر از قطعیت کمتری برخوردار است و نشان می‌دهد که خطر عفونت در آن‌ها مشابه با خطر عفونت در افراد بزرگسال است.

خطر انتقال

تقریبا بی‌سابقه است که فرد بزرگسالی درمعرض آن تعداد افراد قرار گیرد و شخص دیگری را عفونی نکند.

کریستی شورت، ویروس‌شناس دانشگاه کوئینزلند بریزبن استرالیا با کمک همکارانش فراتحلیلی از چندین مطالعه‌ی خانگی ازجمله مطالعات انجام‌شده در کشورهایی مانند سنگاپور را که در آن زمان مدارس خود را تعطیل نکردند، انجام داده است که نتایج آن هنوز منتشر نشده است. او دریافت که کودکان به‌ندرت اولین فردی هستند که این عفونت را به خانه می‌آورند. آن‌ها فقط تقریبا در ۸ درصد از خانواده‌ها اولین فرد عفونی شناخته شده بودند. این مطالعه گزارش می‌کند که درمقایسه، درجریان شیوع آنفلوانزای مرغی H5N1، کودکان تقریبا در ۵۰ درصد از خانواده‌ها اولین مورد شناسایی شده بودند. مونرو می‌گوید:

این مطالعات اطمینان‌بخش است زیرا نشان می‌دهد حتی اگر کودکان عفونی‌شده‌ی زیادی وجود داشته باشد، آن‌ها موجب آلودگی دیگر اعضای خانواده نمی‌شوند.

اما ونگ استدلال می‌کند که چنین پژوهشی دارای سوگیری است زیرا خانواده‌ها به‌طور تصادفی انتخاب نشده بودند بلکه به این خاطر انتخاب شده بودند که در آن‌ها یک فرد بزرگسال عفونی شناسایی‌شده وجود داشت. او می‌گوید تشخیص اینکه چه کسی ویروس را وارد خانه کرده است، دشوار است. تعطیلی مدارس و مراکز مراقبت‌های روزانه نیز می‌تواند توضیح دهد که چرا کودکان اغلب منبع اصلی عفونت SARS-CoV-2 نیستند. به‌گفته‌ی ونگ، دیگر ویروس‌های تنفسی می‌توانند از بزرگسالان به کودکان و برعکس منتقل شوند، «بنابراین من معتقدم که این ویروس نیز استثنا نیست.»

درحقیقت دو مقاله‌ی پیش‌چاپ گزارش کرده‌اند که کودکان دارای علائم کووید ۱۹ می‌توانند همان دارای سطوح RNA ویروسی باشند که در بزرگسالان نیز دیده می‌شود. نویسندگان یکی از مقاله‌ها که تحت هدایت کریستین دورستن، ویروس‌شناس بیمارستان شاریته در برلین انجام شده است، می‌گوید:

براساس این نتایج ما باید نسبت‌به بازگشایی بدون محدودیت مدارس و مهدکودک‌ها در شرایط کنونی محتاط باشیم. کودکان ممکن است به‌اندازه‌ی بزرگسالان عفونی باشند.

هریش نیر، اپیدمیولوژیست دانشگاه ادینبورگ متذکر می‌شود هنوز مشخص نیست که آیا سطوح بالای RNA ویروسی شاخصی از میزان عفونی بودن یک فرد است.

مطالعات معدودی در زمینه‌ی انتقال از مدارس به جامعه‌ی بزرگ‌تر موجود است اما گزارش استرالیایی از پژوهشی درحال انجام نشان می‌دهد که چنین نوع انتقالی محدود است و نسبت‌به ویروس‌های تنفسی دیگری مانند آنفلوانزا بسیار پایین‌تر است. درمیان بیش از ۸۵۰ فردی که با ۹ دانش‌آموز و ۹ نفر کارمند مدارس ابتدایی و دبیرستان‌های ایالت نیوساوت‌ولز در تماس بودند که بیماری کووید ۱۹ در آن‌ها تأیید شده بود، فقط دو مورد کووید ۱۹ ثبت شد که هر دو کودک بودند. مونرو می‌گوید براساس شواهد باید به کودکان اجازه‌ی بازگشت به مدرسه داده شود. او می‌گوید:

کودکان از این قرنطینه‌ها چیز زیادی به‌دست نمی‌آورند بلکه چیزهای زیادی مانند آموزش و حمایت‌های اجتماعی اضافی مانند وعده‌های غذایی رایگان مدرسه را از دست خواهند داد.

شورت می‌گوید بازگشایی مدارس به‌معنای بازگشت به وضعیت عادی نیست بلکه برای کاهش خطر انتقال محدودیت‌ها و تغییرات زیادی مانند دور کردن میزها در کلاس درس و بستن زمین‌های بازی وجود خواهد داشت. ونگ می‌گوید با بازگشایی مدارس، مطالعه‌ی انتقال در مدارس نیز مهم خواهد بود. پژوهشگران در هلند قصد دارند که با بازگشایی تدریجی مدارس در هفته‌های آینده این موضوع را از نزدیک مورد نظارت قرار دهند.

پاسخ ایمنی

به‌طورکلی، پژوهشگران قبول دارند که کودکان بهتر از بزرگسالان با کووید ۱۹ مقابله می‌کنند. اکثر کودکان عفونی دارای نشانه‌های خفیف بوده یا اصلا نشانه‌ای ندارند، اما برخی بسیار بیمار شده و حتی می‌میرند.

گزارش‌هایی درمورد تعداد کمی کودکان در لندن و نیویورک وجود داشته است که نشان می‌دهد در آن‌ها پاسخ التهابی نظیر بیماری نادر کاوازاکی بروز کرده است. ونگ می‌گوید:

اگر کووید ۱۹ با بیماری کاوازاکی همراه باشد، عجیب نیست، زیرا بسیاری از عفونت‌های ویروسی دیگر نیز با آن مرتبط بوده‌اند.

به‌گفته‌ی وی، اگر این ارتباط تأیید شود، ممکن است به این علت در چین، ژاپن و کره‌ی جنوبی مورد توجه قرار نگرفته باشد که بیماری کاوازاکی در آسیا شایع‌تر است.

ونگ می‌گوید یک تئوری برای اینکه چرا بییشتر کودکان نشانه‌های خفیف‌تری دارند، آن است که ریه‌های کودکان ممکن است حاوی گیرنده‌های ACE2 کمتر یا کمتر رشدیافته‌ای باشد. گیرنده‌های ACE2 پروتئین‌هایی هستند که ویروس SARS-CoV-2 برای وارد شدن به سلول‌ها از آن استفاده می‌کند. ونگ می‌گوید برای تأیید این امر لازم است که پژوهشگران نمونه‌های بافت کودکان را مورد مطالعه قرار دهند و گرفتن این نمونه‌ها بسیار دشوار است. برخی دیگر پیشنهاد کرده‌اند که کودکان به‌طور معمول بیشتر درمعرض ویروس‌های کرونای دیگری مانند ویروس‌های کرونای عامل سرماخوردگی قرار می‌گیرند که این امر از آن‌ها دربرابر بیماری جدی محافظت می‌کند. مونرو می‌گوید:

به‌نظر نمی‌رسد که چنین چیزی درست باشد زیرا ظاهرا حتی نوزادان تازه متولدشده نیز دچار بیماری بسیار شدیدی نمی‌شوند.

ونگ پیشنهاد می‌کند که کودکان ممکن است پاسخ ایمنی مناسب‌‌تری دربرابر عفونت تدارک ببینند که به قدر کافی قوی بوده که با ویروس مبارزه کند اما آنقدر شدید نباشد که موجب وارد آمدن آسیب مهمی به اعضای بدن آن‌ها شود. تجزیه‌و‌تحلیل مقدماتی او از ۳۰۰ فرد آلوده به کووید ۱۹ نشان داده است که کودکان سطوح بسیار پایین‌تری از سیتوکین‌ تولید می‌کنند. سیتوکین‌ها پروتئین‌هایی هستند که به‌وسیله‌ی سیستم ایمنی آزاد می‌شود. او می‌گوید بیماران تمام گروه‌های سنی که دچار بیماری شدیدی هستند، معمولا از سطوح بالاتر سیتوکین برخوردار هستند اما لازم است که رابطه‌ی علی و معلولی مشخص شود: آیا آن‌ها بیمارتر هستند، زیرا دارای سطوح بالاتری از سیتوکین هستند یا به‌علت اینکه بیمارتر هستند، دارای سطوح بالاتری از سیتوکین هستند؟