هیدروکسی کلروکین با خطر مرگ و میر بیشتر در بیماران مبتلا به کرونا مرتبط است [به‌روزرسانی: ناشر مقاله را سلب اعتبار کرد]

به‌روزرسانی (۹۹/۳/۱۶): مقاله‌ای جنجال‌برانگیز در ماه مه نشان داد که هیدروکسی کلروکین در درمان کووید ۱۹ مؤثر نیست و ممکن است درواقع خطر مرگ‌ دراثر این بیماری را افزایش دهد؛ اما نشریه‌ی پزشکی معتبر لنست با استناد به ناتوانی نویسندگان پژوهش در تأیید داده‌ها، اعتبار مقاله را سلب کرد. نشریه‌ی نیوانگلند نیز مقاله‌ی نوشته‌شده به‌دست همان گروه از پژوهشگران را سلب اعتبار کرده است. درهمین راستا، سازمان بهداشت جهانی که پیش‌تر کارآزمایی‌های بالینی برای بررسی تأثیر هیدروکسی کلروکین در درمان کرونا را کنار گذاشته بود، انجام آن‌ها را ازسرخواهد گرفت.

نتایج مطالعه‌ای جامع نشان می‌دهد که کلروکین و هیدروکسی کلروکین به درمان کووید ۱۹ کمکی نمی‌کنند و مصرف آن‌ها ممکن است حتی مضر باشد. روز گذشته، ژورنال لنست مقاله‌ای را منتشر کرد که داده‌های به‌دست‌آمده از هزاران بیمار دریافت‌کننده‌ی داروهای یادشده را تجزیه‌وتحلیل کرده است. نتایج درمان آن‌ها نه‌تنها بهتر از سایر افراد نبود، بلکه درواقع احتمال مرگ یا ابتلایشان به ضربان قلب نامنظم بیشتر بود.

پژوهش تازه داده‌های تقریبا ۱۵ هزار بیماری را در سرتاسر جهان بررسی کرده که به تمامشان هیدروکسی کلروکین، کلروکین یا یکی از داروهایی داده شده بود که با گروهی از آنتی‌بیوتیک‌ها به‌نام ماکرولید همراه شده است. پژوهشگران سپس وضعیت این بیماران را با گروهی متشکل از تقریبا ۸۱ هزار بیماری مقایسه کردند که برای درمانشان از هیچ‌کدام از داروهای یادشده استفاده نشده بود. نتایج دلگرم‌کننده نبود؛ زیرا افرادی که با یکی از آن داروها تحت درمان قرار گرفته بودند، نرخ مرگ‌ومیر بالاتر و ریسک بیشتر ابتلا به تندتپشی بطنی داشتند.

هیدروکسی کلروکین و کلروکین هردو حتی پس از کنترل دیگر عوامل خطر نظیر سن، بیماری زمینه‌ای و مصرف دخانیات به نتایج درمان بدتر مرتبط بودند. پژوهشگران بیماران درمان‌شده پس از ۴۸ ساعت از تشخیص بیماری را به‌همراه بیماران دریافت‌کننده‌ی رمدسیویر، دیگر درمان آزمایشی متفاوت کووید ۱۹، به‌طور کامل از مطالعه‌ی خود کنار گذاشتند.

نتایج مطالعه به‌طور قطعی اثبات نمی‌کند که داروهای مورد بحث خطرناک هستند. نویسندگان پژوهش ازجمله پژوهشگران دانشکده‌ی پزشکی هاروارد، بیمارستان دانشگاه زوریخ و دانشگاه یوتا هشدار می‌دهند که ممکن است متغیرهای دیگری وجود داشته باشد که در مطالعه لحاظ نشده‌اند. بااین‌حال، هیچ شواهدی مبنی بر مفیدبودن این داروها وجود ندارد و پژوهشگران بر نیاز فوری به کارآزمایی‌های بالینی کنترل‌شده و نه مطالعاتی نظیر این نمونه‌ی تازه تأکید می‌کنند. در آزمایش‌های کنترل‌شده، افراد به‌طور تصادفی برای دریافت یا عدم دریافت دارو انتخاب می‌شوند؛ درحالی‌که در پژوهش کنترل‌نشده برای تهیه‌ی اطلاعات بیشتر، بیماران به‌طور منفعلانه بررسی می‌شوند.

کلروکین و هیدروکسی کلروکین ابتدا داروهایی امیدبخش برای درمان کرونا به‌نظر می‌آمدند. شواهد تأیید‌کننده‌ی این امر، نتایج مطالعاتی مقدماتی متشکل از صرفا چند ده بیمار بود. بااین‌حال، نویسندگان یکی از آن‌ها، پژوهش‌شان را برای بازنگری از انتشار خارج کردند. پژوهش‌های بعدی سپس نتایج مطالعات اولیه را زیر سؤال برد. مقاله‌ای از ژورنال پزشکی نیوانگلند که ابتدای ماه جاری میلادی منتشر شد، وضعیت ۸۰۰ بیمار دریافت‌کننده‌ی هیدروکسی کلروکین را با تقریبا ۵۶۰ بیماری مقایسه کرد که این دارو را دریافت نکردند. نتایج «هیچ ارتباط چشمگیری» بین مصرف این داروها و نرخ بهبودی پیدا نکرد.

با وجود نتایج پژوهش‌های تازه‌تر، کلروکین و هیدروکسی کلروکین به داروهای محبوب برخی شخصیت‌های مطرح تبدیل شده‌اند؛ ازجمله ایلان ماسک مدیرعامل تسلا، فاکس نیوز و پرزیدنت ترامپ که ابتدای این هفته اعلام کرد درحال مصرف هیدروکسی کلروکین برای پیشگیری از ابتلا به کووید ۱۹ است. برخی پزشکان اعتراض کرده‌اند که سیاسی‌شدن این داروها، انجام پژوهش‌ها را دشوارتر کرده و هجمه‌ی تبلیغاتی برای ترویج آن، موجب کمبود داروها برای افرادی شده است که پیش‌تر از آن‌ها برای درمان دیگر بیماری‌ها نظیر لوپوس اریتماتوس و روماتیسم مفصلی استفاده می‌کردند.

• تلاش ژاپن برای آزمایش تأثیر فاویپیراویر در درمان کرونا
• تلاش شبانه‌روزی پژوهشگران برای بررسی تأثیر داروهای موجود بر درمان کرونا

پژوهشگران در مطالعه‌ی لنست تأثیر احتمالی داروهای یادشده را در پیشگیری از کووید ۱۹ بررسی نکرده و به‌طور ویژه به خطرات سلامتی در افراد ازقبل بیمار تمرکز کرده‌اند. هرچند این داروها عوارض جانبی شناخته‌شده‌ای نظیر آریتمی قلب به‌همراه دارند، مصرفشان هم‌اکنون برای درمان بیماری‌های خودایمنی و پیشگیری از مالاریا تأیید شده است. کارآزمایی‌های بالینی برای بررسی تأثیر احتمالی آن‌ها در پیشگیری از کووید ۱۹ همچنان دردست انجام است.

آن‌طور که به‌نظر می‌آید، هیچ درمان اثبات‌شده‌ای برای کووید ۱۹ وجود ندارد. علاوه بر این هرچند برخی واکسن‌های امیدبخش دردست پژوهش هستند، همچنان ماه‌ها یا سال‌ها با ساخت واکسن برای ویروس کرونا فاصله داریم. بااین‌حال فهمیدن اینکه درمانی به‌خصوص کارساز نیست، ارزشمند است؛ به‌ویژه اگر معلوم شود به‌کارگیری آن درمان اثراتی بدتر به‌دنبال دارد. هرچند مطالعه‌ی اخیر کلروکین و هیدروکسی کلروکین را به‌عنوان گزینه‌های درمان ویروس کرونا از روی میز برنمی‌دارد، شواهدی روشن و بیشتر درباره‌ی سودمندی و خطرات آن‌ها فراهم می‌کند.