چگونه همه چیز را به‌خاطر بسپاریم؟

بسیاری از افراد از حافظه‌ی بد خود شکایت دارند. گاهی حتی نمی‌توانند لیست خرید، تولد دوستان یا آمار امتحانات را به‌خوبی به خاطر بسپارند؛ اما برخلاف تصور رایج، حافظه غیرقابل تغییر نیست. با روش‌ها و تکنیک‌های صحیح می‌توان تقریبا هر چیزی را به خاطر سپرد.

نلسون دلیس تاکنون چهار مرتبه قهرمان حافظه‌ی ایالات متحده شده است. از کارهای برجسته‌ی او می‌توان به حفظ ۱۰ هزار عدد اعشار پی، ترتیب بیش از ۹ دسته کارت به‌هم ریخته و فهرستی از صدها اسم پس از فقط یک بار شنیدن آن‌ها اشاره کرد. به عقیده‌ی دلیس، هر شخصی با کمی دقت می‌تواند حافظه‌ی خود را ارتقا دهد. در ادامه پنج مرحله برای به خاطر سپردن اطلاعات ارائه شده‌ است.

تقویت حافظه را با کاری ساده شروع کنید: عجایب هفتگانه‌ی جهان. دلیس توصیه می‌کند برای به خاطر سپردن این عجایب هر کدام از آیتم‌ها را روی تصویری بچسبانید که به خاطر سپردن آن آسان باشد. برخی از این آیتم‌ها واضح‌تر هستند مثل دیوار بزرگ چین. برای مثال برای یادآوری دیوار بزرگ چین تنها کافی است دیوار را ببینید. برای پترا، می‌توانید pet انگلیسی را حفظ کنید که به‌معنی حیوان خانگی است. به گفته‌ی ژولیا شاو، دانشمند روانشناس دانشگاه لندن و مؤلف «فریب حافظه: به خاطر سپردن، فراموش کردن و علم حافظه‌ی کاذب»: «استفاده از تصاویر ذهنی به‌شدت مؤثر است. با این کار می‌توانید حافظه‌ای چند حسی و بزرگ داشته باشید.»

سعی کنید از تصاویر ملموس استفاده کنید تا بتوانید واقعیت آن‌ها را تصور کنید. به گفته‌ی شاو:

تصاویر عجیب و احساسی به ذهن می‌چسبند. پژوهشگرها با بررسی مغز متوجه شدند بخش آمیگدال یا بخش پردازش احساس مغز، بخش‌های دیگر را تشویق به ذخیره‌سازی خاطرات می‌کند.»

به همین دلیل است که احساسات به تقویت حافظه کمک می‌کنند.

مرحله‌ی بعدی، قرار دادن تصاویر در محیطی آشنا است. برای مثال دلیس، تصاویر عجایب هفت‌گانه را در مسیر حرکت خود داخل خانه قرار داد که با یک دیوار شروع می‌شود سپس تصویر مسیح (نشانه‌ی مجسمه‌ی مسیح منجی) را روی مبل خود گذاشت. دلیس می‌گوید: «هرچه عجیب‌تر، بهتر». به روش ارتباط تصاویر با محیط، کاخ حافظه می‌گویند. این روش برای به خاطر سپردن سلسله‌مراتبی از عناصر مشخص سودمند است. به گفته‌ی شاو:

کاخ حافظه بر ذهنیت شما از محیط واقعی سرمایه‌گذاری می‌کند. محیطی که می‌شناسید می‌تواند خانه یا هر جای آشنای دیگری باشد.

برای مثال در نمونه‌ی هفت آیتم، محیط می‌تواند نسبتا کوچک باشد؛ اما وقتی بحث به خاطر سپردن ۱۰ هزار اعشار پی مطرح می‌شود باید کاخ حافظه را به اندازه‌ی یک شهر گسترش داد. دلیس برای این کار ده هزار رقم را به پنج دسته‌ی دو هزارتایی تقسیم کرد و آن‌ها را در ده نقطه از محیط‌های اطراف شهر قرار داد. به گفته‌ی شاو:

طبق پژوهش‌های پردازش تصویر عصبی، هنگام یادگیری با استفاده از روش کاخ حافظه، افزایش فعالیت در ناحیه‌ی پس سری مغز دیده می‌شود؛ بنابراین این تکنیک باعث می‌شود بخش‌های بیشتری از مغز به صحنه‌های دیگر اختصاص پیدا کنند. لوب پس سری مغز مسئول هدایت است و لوب اکسیپیتال به دیدن تصاویر مربوط است.

یادآوری هفت تصویر از عجایب هفت‌گانه‌ی جهان کار سختی نیست اما برای به خاطر سپردن ۱۰ هزار رقم اعشار پی شاید نیاز به کمی انگیزه باشد. به گفته‌ی دلیس:

من همیشه با خود می‌گویم. این را حفظ می‌کنم. می‌خواهم این را حفظ کنم. تمرین ساده‌ای است با این کار توجه و تمرکزم روی وظیفه‌ی موردنظر قرار می‌گیرد و می‌تواند بهتر به من کمک کند.

در نمونه‌ی ارقام اعشاری پی یا مجموعه‌ای طولانی از کارت‌ها، می‌توانید آن‌ها را تجزیه کنید. دلیس هر گروه پنج‌تایی از اعداد را به تصویری نسبت می‌داد تا به‌راحتی بتواند آن‌ها را حفظ کند. او می‌گوید:

کلمات ساده هستند. دیدن آن‌ها تصاویری را در ذهن زنده می‌کنند؛ اما به خاطر سپردن اعداد، کارت‌ها یا حتی اسامی کمی دشوارتر است؛ و هر کدام سیستم‌هایی دارند که به توسعه و یادگیری آن‌ها پرداختیم. پس هر وقت نام یا عدد یا کارتی را می‌بینیم، تصویری ذهنی از آن داریم.

برای دلیس، پنج رقم اول پی پس از نقطه‌ی اعشار، تصویری از سم نیل بازیگر را زنده می‌کنند که لباس مرد آهنین را پوشیده است. دومین گروه عددی تصویری از دوست او است که لباس امپراطور در فیلم گلادیاتور را پوشیده و انگشت شست خود را پائین گرفته است.

پس از دسته‌بندی تصاویر و جمع‌‌بندی کاخ حافظه، کافی است از ماندن آن‌ها در ذهن خود اطمینان پیدا کنید. به گفته‌ی شاو: «اغلب اطلاعات در حافظه‌ی بلندمدت نمی‌مانند. به همین دلیل باید اطلاعات را تکرار کرد و حافظه‌ی کوتاه مدت را به حافظه‌ی بلندمدت تبدیل کرد.» متأسفانه هیچ میانبر یا کار ساده‌‌ای برای تقویت حافظه وجود ندارد. همه چیز به تکرار و سخت‌کوشی وابسته است. به گفته‌ی دلیس:

برای اینکه قهرمان حافظه شوم هر روز سخت کار کردم. به سختی آموزش دیدم به‌طوری که این کار برایم غریزی شد. حافظه تنها با تمرین تقویت می‌شود.