چین واکسن‌هایی به کارمندان دولتی می‌دهد که ایمنی‌ و اثربخشی‌شان تأیید نشده است

دانشمندان در سراسر دنیا با سرعت و دقت بسیار زیاد مشغول انجام مطالعاتی ویژه به امید پیداکردن واکسن ویروس کرونا (کووید ۱۹) هستند. طبق گزارش‌های اخیر، اکنون شش شرکت در مراحل پایانی آزمایش واکسن کرونا به‌سر می‌برند که سه شرکت از آن‌ها با نام‌های سینوفارم (Sinopharm) و کن‌سینو (CanSino) و سینوواک بایوتک (Sinovac Biotech) در چین حضور دارند. تاکنون، هیچ واکسنی نتوانسته است از تمامی معیارهای سومین مرحله‌ی کارآزمایی، یعنی مهم‌ترینِ آن‌ها، سربلند بیرون بیاید. این مرحله از آزمایش‌ها میزان تأثیر واکسن و آثار درازمدت آن روی سلامت بدن انسان را دقیق بررسی می‌کند. برای انجام این مرحله، شرکت‌ها باید واکسن را روی هزاران نفر داوطلب امتحان کنند و وضعیت آن‌ها را زیرنظر بگیرند. 

رسانه‌ی معتبر کوارتز در گزارشی جدید ادعا می‌کند گروه بایوتک ملی چین موسوم ‌به CNBG، یکی از شرکت‌های تابعه‌ی سینوفارم،‌ به شرکت‌های دولتی گفته است واکسن‌ها ایمن هستند و کارمندان این شرکت‌ها می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. در نامه‌ای که شرکتی با نام چاینا ترول‌اسکای هولدینگ (شرکت دولتی حوزه‌ی سفر) ژوئن ۲۰۲۰ (خرداد و تیر ۱۳۹۹) برای کارمندانش ارسال کرده است، اعلام می‌کند دو واکسنی که سینوفارم پیدا کرده، ایمن و مؤثر هستند.

رسانه‌ی وال‌استریت ژورنال در گزارشی به‌نقل از منابعی که نخواسته‌اند نامشان فاش شود، می‌نویسد کارمندان آن دسته از شرکت‌های دولتی که در فرودگاه‌ها کار می‌کنند و در سفرهای بین‌المللی حضور می‌یابند، به این واکسن‌ها دسترسی داشته‌اند. بررسی نامه‌ی ارسال‌شده نشان می‌دهد در هیچ‌یک از بخش‌های نامه به این موضوع اشاره نشده که واکسن‌های مذکور هنوز در حال گذراندن آزمایش‌های بالینی هستند. رسانه‌ی نیویورک‌تایمز در گزارشی مجزا می‌نویسد در اتفاقی مشابه، یکی از شرکت‌های بزرگ حوزه‌ی نفت چین با نام پتروچاینا نامه‌ای به کارمندانش ارسال کرده و به آن‌ها پیشنهاد داده است جزو نخستین کسانی باشند که واکسن کرونا را دریافت می‌کنند. در این نامه، پتروچاینا اشاره‌ای به خطرهای احتمالی این کار اشاره‌ای نکرده است.

پائول آفیت، مدیر بخش واکسن در بیمارستان کودکان فیلادلفیا، می‌گوید: «ایمن‌خواندن واکسن پیش از انجام مرحله‌ی سوم آزمایش‌ها روی دَه‌هاهزار نفر از داوطلبان و سپس نظارت روی آن‌ها اتفاقی غیرعادی است.» او درادامه‌ی سخنانش می‌گوید هدف اصلی آزمایش‌های بالینی بزرگ که با دقت و وسواس زیاد طراحی می‌شوند، این است که بتوان ایمنی و اثربخشی واکسن را ارزیابی کرد. 

الکس جان لاندن، مدیر بخش اصول اخلاقی و سیاسی در دانشگاه کارنگی ملون، درباره‌ی گزارش‌های اخیر می‌گوید:

«مرحله‌ی سوم آزمایش‌ به صدها، بلکه هزاران نفر داوطلب در بازه‌ی زمانی طولانی نیاز دارد؛ زیرا باید آثار منفی احتمالی را کاملا شناسایی کنیم که ممکن است بلافاصله پس از تزریق واکسن ایجاد نشوند. حتی درصورت بی‌خطربودن خود واکسن، اگر مردم فکر کنند بدنشان ایمن شده، درحالی‌که حقیقت برعکس این موضوع باشد، ممکن است خودشان را درمعرض خطرهایی قرار دهند که درصورت دانستن ایمن‌نبودن بدنشان قرار نمی‌دادند. این یعنی عملا درصورت اثربخش‌نبودن واکسن، احتمال ابتلای افراد به بیماری افزایش پیدا می‌کند. 

برخی رسانه‌ها ادعا می‌کنند این نخستین‌باری نیست که چین بدون گذراندن پروتکل‌های ایمن مربوط ‌به مطالعه‌ی واکسن کرونا، خود واکسن را دراختیار برخی افراد قرار می‌دهد. دو هفته قبل، سینوفارم گفت مدیران اجرایی شرکت کمک کرد‌ه‌اند فرایند «پیش‌آزمایش» واکسن پیش از آن انجام شود که برای نخستین آزمایش روی انسان تأیید شود. سینوفارم تصویری در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد و گفت کسانی که برای این کار داوطلب شده‌اند، به ساخت شمشیر پیروزی کمک شایانی کرده‌اند.

در پی انتشار این گزارش‌ها، خبرنگاران برای دریافت توضیح بیشتر با CNBG ارتباط برقرار کردند. ظاهرا CNBG ترجیح داده به این سؤال پاسخ ندهد که «آیا کارمندانش را از آزمایشی‌بودن واکسن مطلع کرده یا خیر؟» 

تاکنون، مطالعات شرکت‌های چینی نشان می‌دهد روند تولید واکسن به‌شکلی جدی در حال پیگیری و نتایج امیدوارکننده‌ای هم در این زمینه به‌دست آمده است؛ با‌این‌حال تا زمانی‌که آزمایش‌های بالینی به‌اتمام نرسند، اثربخشی این واکسن‌ها در هاله‌ای از ابهام باقی می‌ماند.