کووید 19 چگونه بر فصل آنفولانزای آینده تأثیر خواهد گذاشت؟

ماه مارس، وقتی نیم‌کره‌ی ‌جنوبی در حال مبارزه با کووید ۱۹ بود و خود را برای فصل آنفلوانزا آماده می‌کرد، چریل کوهن و همکارانش در مؤسسه‌ی ملی بیماری‌های واگیردار آفریقای‌جنوبی (NICD) طرحی را برای یادگیری از این بلای مضاعف راه‌اندازی کردند. آن‌ها امیدوار بودند تعاملات میان ویروس‌های تنفسی فصلی و SARS-CoV-2، عامل کووید ۱۹ را مطالعه کنند. آیا عفونت با یکی از آن‌ها خطر ابتلای فرد به دیگری را تغییر می‌دهد؟ افراد در حالت ابتلا به هر دو مورد دچار چه وضعیتی خواهند شد؟

بااین‌همه، فصل آنفولانزا و پاسخ‌ها هرگز نیامدند. مرکز بیماری‌های تنفسی و مننژیت NICD که کوهن سرپرستی آن را برعهده دارد، از پایان مارس فقط یک مورد آنفولانزا را ثبت کرد. کوهن می‌گوید: «در سال‌های گذشته، سیستم‌های نظارتی کشور در این دوره به‌طور متوسط حدود ۷۰۰ مورد را ثبت می‌کردند. ما از سال ۱۹۸۴، بر آنفولانزا نظارت می‌کنیم و این حالت بی‌سابقه بوده است.» کوهن می‌گوید احتمالا برخی از موارد به‌دلیل بسته‌بودن موقت کلینیک‌ها و اجتناب افراد دارای علائم خفیف از آمدن به مراکز درمانی از قلم افتاده است. علاوه‌بر‌این، محدودیت‌های مسافرتی، تعطیلی مدارس، فاصله‌گیری اجتماعی و زدن ماسک تقریبا از انتشار ویروس آنفولانزا در آفریقای‌جنوبی جلوگیری کرده است. داستان‌های مشابهی از استرالیا و نیوزیلند و بخش‌هایی از آمریکای جنوبی نیز ظاهر شده است.

پاسی پنتینن، رئیس برنامه‌ی آنفولانزا و بیماری‌های تنفسی در مرکز اروپایی کنترل و پیشگیری بیماری، می‌گوید نیم‌کره‌ی ‌شمالی امیدوار است این‌چنین خوش‌‌اقبال باشد. موارد معدود آنفولانزا در جنوب ممکن است به‌معنای انتشار عفونت ناچیزی در شمال باشد؛ اما جان مک‌کولی، دانشمند ویروس‌شناس و مدیر مرکز جهانی آنفولانزا در مؤسسه‌ی فرانسیس کریک، هشدار می‌دهد اگر در ماه‌های اکتبر و نوامبر و دسامبر دستور خانه‌نشینی و اقدامات فاصله‌گیری اجتماعی اجرا نشود، آنفولانزا بسیار راحت‌تر از نیم‌کره‌ی جنوبی منتشر خواهد شد.

بسیاری از کشورها از بیم اینکه کووید ۱۹ و آنفولانزای فصلی بیمارستان‌ها را زیر‌فشار قرار دهند، در حال راه‌اندازی کارزارهایی برای افزایش واکسیناسیون آنفولانزا هستند.

برای کارشناسان بهداشت، چشم‌انداز فصل آنفلوانزا در جریان دنیاگیری ویروس کرونا وحشت‌آور است. بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها که درحال‌حاضر زیرفشار قرار دارند، با خطر هجوم عفونت‌های تنفسی جدید ازجمله آنفولانزا و ویروس سین‌سیشیال تنفسی (RSV) رو‌به‌رو هستند. ویروس سین‌سیشیال تنفسی پاتوژن فصلی دیگری است که موجب بیماری شدیدی در کودکان کم‌سن و افراد سال‌خورده می‌شود.

ازآنجاکه نیم‌کره‌ی جنوبی تا حد زیادی نجات یافته است، پژوهشگران شواهد کمی درباره‌ی چگونگی تأثیر کووید ۱۹ روی روند شیوع آنفولانزا دارند. ایان بار، معاون مدیر مرکز هماهنگ‌کننده‌ی ارجاع و پژوهش درزمینه‌ی آنفولانزا سازمان جهانی بهداشت در ملبورن، می‌گوید یکی از نگرانی‌های بزرگ عفونت هم‌زمان است؛ یعنی اینکه مردم هم‌زمان دچار کووید ۱۹ و آنفولانزا شوند. او می‌گوید: «معمولا آلوده‌شدن با دو یا سه ویروس بدتر از عفونی‌شدن با یک ویروس است.»

عواقب عفونت هم‌زمان با SARS-CoV-2 کاملا مطالعه نشده است. ماه آوریل، تیمی از دانشگاه استنفورد دریافت از میان ۱۱۶ نفر در کالیفرنیای‌شمالی که نتیجه‌ی آزمایش آن‌ها ماه مارس مثبت بود، ۲۴ نفر حداقل برای یک پاتوژن تنفسی دیگر نیز مثبت بودند که عمدتا از گروه رینوویروس‌ها و انتروویروس‌ها (عامل علائم سرماخوردگی) و نیز RSV بودند. گرچه مطالعه‌ی مذکور تفاوتی در نتایج بیماران مبتلا به کووید ۱۹ با و بدون عفونت‌های دیگر پیدا نکرد، برای نتیجه‌گیری جامع بسیار کوچک است.

نیکبخش می‌گوید عفونت‌های هم‌زمان با آنفولانزا و ویروس‌های تنفسی دیگر نسبتا نادر است و تعاملاتی که گروه او میان آنفولانزا و دیگر ویروس‌ها پیدا کرده‌اند، نشان‌دهنده‌ی وجود اثرهای محافظتی بوده است. برای مثال، به‌نظر می‌رسد عفونی‌شدن با یک نوع ویروس آنفولانزا (آنفولانزا نوع A) احتمال ابتلای هم‌زمان به رینوویروس را کاهش دهد (مکانیسم پشت‌صحنه‌ی این پدیده هنوز مشخص نیست).

نیکبخش بیشتر درباره‌ی RSV نگران است که ظاهرا تعاملات مثبتی با CoV-OC43 دارد که گونه‌ای از ویروس‌های کرونا و از همان جنس ویروس SARS-CoV-2 است. او می‌گوید این امکان وجود دارد که ابتلا به کووید ۱۹ بتواند میزان حساسیت فرد به RSV را افزایش دهد یا برعکس. تعیین تعاملات احتمالی میان کووید ۱۹ و عفونت‌های دیگر به مطالعه‌ی تعداد زیادی بیمار نیاز دارد که برای SARS-CoV-2 و دیگر ویروس‌های تنفسی آزمایش شده باشند.

بنیامین سینگر، پزشک مراقبت‌های ویژه و ریوی در دانشگاه نورث‌وسترن، می‌گوید آزمایش‌های تشخیصی سریع دوگانه هم برای پژوهش و هم برای تصمیمات درمانی مهم خواهد بود. سازمان غذا و داروی آمریکا مجوز استفاده‌ی اضطراری را برای آزمایش‌های ترکیبی آنفولانزا-کووید ۱۹ صادر کرده است که شرکت کیاژن و شرکت بایوفایر و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا توسعه داده‌اند.

زمستان قریب‌الوقوع نیم‌کره‌ی شمالی همچنین موجب توجه جدیدی به واکسن‌های آنفولانزا شده که ممکن است همان‌طورکه سیستم‌های بهداشتی با دنیاگیری درگیر هستند، شمار پذیرش‌های بیمارستانی را کاهش دهد. سازندگان واکسن آنفولانزا ازجمله گلاکسواسمیت‌کلاین و آسترازنکا اعلام کرده‌اند تولید خود را برای فصل ۲۰۲۱-۲۰۲۰ افزایش می‌دهند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری انتظار دارد میزان تولید واکسن درمقایسه‌با سال گذشته ۲۰ میلیون دُز افزایش پیدا کند.

اگر فصل آنفلوانزا محدودتر از قبل باشد، چه؟ پنتینن می‌گوید صرف منابع در کارزار واکسیناسیون از پاسخ‌های کووید ۱۹ خواهد کاست. وی می‌افزاید بااین‌حال نرخ واکسیناسیون در اروپا مدت‌ها کمتر از بهینه بوده است. ناگفته نماند نرخ واکسیناسیون در میان افرد بزرگ‌سال (جمعیت هدف برای واکسن آنفولانزا در بیشتر کشورها) دامنه‌ای از ۲ تا ۷۲/۸ درصد داشته است. پنتینن می‌گوید: «فکر می‌کنم بهتر است محتاط باشیم و حداقل روی واکسیناسیون به‌اندازه‌ی قبل تلاش کنیم.»

جا خالی‌دادن نیم‌کره‌ی جنوبی دربرابر گلوله آنفولانزا ممکن است نقطه‌ی کور دیگری ایجاد کند: ویروس آنفولانزای در گردش کمتر به‌معنای سرنخ‌های کمتری درزمینه‌ی واریانت‌های ژنتیکی شایعی است که احتمالا در فصل آنفولانزای آینده نقش خواهند داشت. مک‌کولی می‌گوید فصلی که در آن شیوع آنفولانزا اندک است، تنگنایی ژنتیکی ایحاد می‌کند و واریانت‌های آنفولانزای باقی‌مانده احتمالا سازگارترین آن‌ها خواهند بود. مشخص نیست با بازگشت دوباره‌ی آنفولانزا کدام نوع غالب خواهد بود.

بار و مک‌کولی عضو مؤسسه‌هایی هستند که نمونه‌های آنفولانزا را برای تصمیم‌گیری درباره‌ی ترکیب واکسن سال آینده جمع‌آوری و تجزیه‌و‌تحلیل می‌کنند. این مؤسسه‌ها می‌گویند درمقایسه‌با سال‌های گذشته، نمونه‌های بسیار کمتری از بیماران به‌دست آن‌ها رسیده است. فقدان داده‌های کافی می‌تواند به ساخت واکسنی با اثربخشی کمتر برای نیم‌کره‌ی جنوبی در سال ۲۰۲۱ منجر شود. اجزای این ترکیب باید تا پایان سپتامبر مشخص شود.