واکسن روسی کرونا از یک آزمایش اولیه سربلند بیرون آمد

روسیه ماه گذشته اعلام کرد واکسن کووید ۱۹ این کشور به تأیید رسیده است. نام این واکسن Sputnik V است که برگرفته از نام ماهواره‌ای است که نخستین‌بار در دوران شوروی در سال ۱۹۵۷ به فضا پرتاب شد. این امر موجب ایجاد نگرانی درمیان دانشمندان غربی درمورد عدم ایمنی داده‌ها شده است و برخی هشدار داده‌اند که حرکت سریع در آزمایش‌ها واکسن می‌تواند خطرناک باشد.

روسیه منتقدان را به تلاش برای کم‌رنگ نشان دادن پژوهش‌های مسکو متهم کرد و یکی از سرمایه‌گذاران با استناد به پژوهش منتشر شده در مجله‌ی لنست که نشان می‌داد بدون بروز عوارض جدی در بدن افراد شرکت‌کننده، آنتی‌بادی‌های ضدویروس تولید شده است، از واکسن مذکور دفاع کرد.

در مطالعه‌ی لنست، پژوهشگران روسی، دو کارآزمایی کوچک را گزارش کرده‌اند که هرکدام شامل ۳۸ فرد بزرگسال سالم دارای سن ۱۸ تا ۶۰ سال می‌شدند که واکسن را در دو قسمت و با فاصله‌ی ۲۱ روز دریافت کرده بودند. این افراد برای بیش از ۴۲ روز تحت‌نظر قرار گرفتند و همه‌ی آن‌ها طی سه هفته‌ی نخست آنتی‌بادی‌ تولید کردند. در این گزارش آمده است که داده‌ها نشان می‌دهد واکسن بی‌خطر بوده، به‌خوبی تحمل می‌شود و در شرکت‌کنندگان بزرگسال سالم موجب بروز عوارض جانبی جدی نمی‌شود.

کارآزمایی‌های واکسن روسیه به‌صورت تصادفی انجام نشد و در آن‌ها از دارونما استفاده نشد. شرکت‌کنندگان می‌دانستند که واکسن را دریافت می‌کنند و به‌صورت تصادفی در گروه‌های درمانی مختلف قرار نگرفتند. پژوهشگران تأکید می‌کنند که برای تأیید ایمنی و اثربخشی بلندمدت واکسنی برای پیشگیری از عفونت کووید ۱۹ به کارآزمایی‌های بزرگ‌تر و طولانی‌تر نیاز است و لازم است گروه داونما نیز درنظر گرفته شود. در این گزارش آمده است ۷۶ نفر شرکت‌کننده‌ی این کارآزمایی‌ها تا ۱۸۰ روز تحت نظارت قرار خواهند داشت و کارآزمایی بالینی مرحله‌ی سوم قرار است با مشارکت ۴۰ هزار داوطلب از گروه‌های سنی و گروه‌های درمعرض خطر مختلف آغاز شود.

دنیاگیری کووید ۱۹ شاهد بسیج بی‌سابقه‌ی بودجه و پژوهش برای رسیدن به واکسنی بوده است که بتواند از میلیاردها نفر در سراسر جهان محافظت کند. این هفته، آمریکا از ایالت‌های خود خواست تا برای عرضه‌ی واکسن کووید ۱۹ دو روز پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری در ماه نوامبر آماده باشند و موجب ایجاد این نگرانی‌ها شد که دولت ترامپ درحال سرعت بخشیدن به پژوهش‌ها است تا با جدول زمانی سیاسی او مطابقت پیدا کند.

روسیه پیش‌بینی می‌کند تولید صنعتی واکسن این کشور از ماه سپتامبر آغاز شود. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور این کشور در اوایل ماه آگوست گفت که واکسن، ایمنی پایداری ایجاد می‌کند و یکی از دختران وی نیز واکسن را دریافت کرده است. این درحالی بود که حتی ورزات بهداشت روسیه گفت کارآزمایی‌های بالینی هنوز کامل نشده‌اند. سازمان جهانی بهداشت از روسیه خواسته است تا دستورالعمل‌های تعیین‌شده را دنبال و تمام مراحل موردنیاز برای ساخت واکسنی بی‌خطر را طی کند.

واکسن Sputnik V به‌وسیله‌ی مؤسسه تحقیقات اپیدمیولوژی و میکروبیولوژی گامالیا در مسکو و با هماهنگی وزارت دفاع روسیه توسعه یافته است. این واکسن از نوعی آدنوویروس عامل سرماخوردگی استفاده می‌کند که اصلاح شده و با بخشی از ویروس کرونای جدید یعنی SARS-CoV-2 ترکیب شده است. نویسنده‌ی اصلی گزارش یعنی دنیس لگونف از گامالیا گفت که واکسن آدنوویروس وارد سلول‌های افراد می‌شود و کد ژنتیکی پروتئین اسپایک SARS-CoV-2 را به آن‌ها تحویل می‌دهد و به سیستم ایمنی کمک می‌کند تا ویروس را شناسایی کرده و به آن حمله کند.

دمیتریف گفت هدف تولید واکسن ابتدا عرضه در بازار روسیه است اما امیدواریم بتوانیم واکسن را به بازار بین‌المللی نیز برسانیم. سازمان جهانی بهداشت می‌گوید واکسنی را که ایمنی و اثربخشی آن اثبات نشده باشد، تأیید نمی‌کند و نیز گفته است که انتظار ندارد تا اواسط سال ۲۰۲۱ واکسنی علیه ویروس کرونای جدید به‌طور گسترده دردسترس قرار گیرد. این سازمان اعلام کرده است که درمجموع ۱۷۶ واکسن بالقوه در سراسر جهان درحال توسعه است و ۳۴ مورد از آن‌ها روی انسان‌ها آزمایش شده است. از این میان، ۸ واکسن در پیشرفته‌ترین مرحله یعنی مرحله سوم قرار دارند.