محتمل‌ترین راه ابتلا به کووید ۱۹ چیست؟

در ابتدای دنیاگیری کووید ۱۹ در ماه مارس، پزشکی به‌نام جفری وانوینگن در ویدئویی ۱۳ دقیقه‌ای، به نکاتی اشاره کرد که باعث ترس همگان شد. این ویدئو در یوتیوب ۲۶ میلیون بازدید داشت. وانوینگن از مردم درخواست کرد پس از بازگشت از سوپرمارکت‌ها، تمام کالاهای خود را به مدت سه روز بیرون از خانه رها کنند، با الکل تمام محصولات را ضدعفونی کنند و آن‌ها را با آب و صابون بشویند. منطق او این بود که کالاها ممکن است حاوی ویروس جدید کرونا باشند و مردم را آلوده کنند.

۶ ماه بعد دانشمندان اطلاعات بیشتری را درباره‌ی نحوه‌ی شیوع کووید ۱۹ آموختند و مشخص شد بخش زیادی از نکات وانوینگن غیرضروری و حتی برخی از آن‌ها خطرناک بودند. بزرگ‌ترین ریسک ابتلا به کرونا از تنفس سرچشمه می‌گیرد؛ بنابراین وسواس نسبت به اشیاء و سطوح کاری بیهوده است. در نگاه اول جابه‌جایی ویروس ازطریق هوا ترسناک به‌نظر می‌رسد؛ اما خبر خوب این است که راهی کم‌هزینه و ایمن برای جلوگیری از این خطر وجود دارد: استفاده از ماسک. در ادامه به سه راه اصلی انتقال و نظر کارشناسان درباره‌ی آن‌ها در طول شش ماه گذشته اشاره شده است.

تنها یک احتمال برای ابتلا ازطریق سطوح وجود دارد: شخص مبتلا عطسه یا سرفه کند. سپس ذرات ویروس روی سطوح نزدیک به او بنشینند. اگر شخص دیگری بلافاصله سطح آلوده و سپس بینی، دهان یا چشم خود را لمس کند به ویروس مبتلا خواهد شد. به‌همین‌دلیل باید قبل از آماده‌سازی یا خوردن غذا یا بعد از حضور در وسایل حمل‌و‌نقل عمومی یا لمس دستگیره‌های در به‌ویژه در فصل آنفولانزا و سرماخوردگی، دست‌‌های خود را بشویید.

اما طبق پژوهش‌ها جدید، ویروس کرونای جدید کاملا شکننده است. طبق مقاله‌ی NEJM، نیمه‌‌عمر ویروس نسبتا کوتاه و تقریبا ۶ ساعت است؛ یعنی هر ۶ ساعت، پنجاه درصد از رطوبت ویروس از بین می‌رود و به ویروسی غیرفعال یا غیرمسری تبدیل می‌شود؛ بنابراین اگر در آغاز، ۱۰۰ ذره‌ی ویروسی وجود داشته باشد، پس از شش ساعت این مقدار به پنجاه ذره کاهش می‌یابد. مجدداً باگذشت ۶ ساعت، ۲۵ ذره‌ی ویروسی باقی می‌ماند و پس از ۲۴ ساعت تعداد ذرات به ۱۰ عدد می‌رسند. بااین‌حال، این مقدار کمی اغراق‌آمیز است. در حالت واقع‌گرایانه‌تر، تعداد ذرات بین ۱۰ و ۱۰۰ است. به‌ طورکلی احتمال ابتلا ازطریق سطوح بسیار پائین است؛ زیرا سلسله‌مراتبی از رویدادها باید دست به دست هم دهند تا شخصی مبتلا شود. به‌همین‌دلیل، شستشوی دست‌ها حداقل برای رعایت بهداشت فردی توصیه می‌شود اما نیازی به زیاده‌روی یا برای مثال ضدعفونی کل کالاهای خریداری‌شده نیست.

هنگام بازدم هوا ازطریق عطسه، سرفه، صحبت، آواز خواندن، فریاد زدن یا حتی تنفس، ذرات کوچک بزاق به بیرون ترشح می‌کنند. ذرات سنگین‌تر با سرعتی نسبتا بالا روی زمین می‌افتند و در گروه قطره‌ها قرار می‌گیرند، درحالی‌که ذرات کوچک‌تر به مدت طولانی‌تری در هوا شناور می‌شوند. هنگام صحبت و تنفس، ذرات معمولا بین یک تا دو متر جابه‌جا می‌شوند که همان فاصله‌ی توصیه‌شده برای فاصله‌گذاری اجتماعی است. اگر ذرات با نیروی بیشتری مثل عطسه یا سرفه خارج شوند می‌توانند مسافت طولانی‌تری را طی کنند.

به‌همین‌دلیل، تماس نزدیک با افراد دیگر خطر بزرگ‌تری نسبت به لمس سطوح است؛ زیرا احتمال زنده‌ماندن ویروس در ذرات هوای بازدم بیشتر از ویروسی است که چندین ساعت روی دستگیره‌ی در قرار دارد. به‌همین‌دلیل، فاصله‌گذاری اجتماعی یکی از روش‌های توصیه‌شده برای پیشگیری از انتقال است. باتوجه‌به این نظریه معمولا اغلب افراد ویروس را از شخصی می‌گیرند که با او تماس نزدیک دارند. طبق پژوهشی چینی، احتمالا ابتلای اشخاص ازطریق افراد خانواده ۱۷/۲ درصد و ازطریق شخصی بیرون از خانه ۲/۶ درصد است.

با وجود مشاهدات، بسیاری از کارشناسان معتقد بودند ویروس کرونا ازطریق هوا منتقل نمی‌شود. بخشی از این ناباوری ریشه در تاریخ دارد. به مدت قرن‌ها، پزشک‌ها و دانشمندان، اطلاعی از چگونگی گسترش بیماری‌ها نداشتند؛ اما اگر ویروس کرونا در هوا وجود دارد چرا به اندازه‌ی سرخک مسری نیست؟ ویروس‌های سرخک ویروس‌های سخت‌تری هستند و می‌توانند مدت زیادی را در ذرات هوا دوام بیاورند. علاوه بر این دو ویروس در میزان دز واگیر متفاوت هستند. دز واگیر به حجم موردنیاز ویروس برای ابتلا گفته می‌شود. دانشمندان هنوز دقیقا نمی‌دانند چه میزان از ویروس جدید کرونا برای بیمار شدن اشخاص لازم است.

تاکنون دانشمندان و کارشناسان بهداشت همه به این تفاوت رسیده‌اند که ویروس جدید کرونا می‌تواند از هر دو طریق قطره‌ها و ذرات هوا به‌ویژه در فواصل نزدیک منتقل شود، گرچه هنوز مشخص نیست کدام یک مسیر غالب برای انتقال ویروس هستند.

نکته‌ی حائز اهمیت، چگونگی محافظت از خود در برابر ویروس است. خوشبختانه، گام‌های پیشگیری برای تمام مسیرهای انتقال تقریبا یکسان هستند: حفظ فاصله‌گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک. طبق شواهد، ماسک‌ها نه‌تنها می‌توانند ذرات بازدم را به دام بیندازند، بلکه از ورود ذرات آلوده‌ی بیرونی به بدن هم جلوگیری می‌کنند. حتی اگر ذرات ویروسی به داخل ماسک نفوذ کنند، دز ویروس به قدری اندک است که برای ابتلای شخص به بیماری جدی کافی نیست.

انتقال کرونا ازطریق هوا، نکته‌ی مهم دیگری را یادآوری می‌کند: استفاده از تهویه‌ی مناسب. جریان هوا و ورودی هوای جدید به داخل اتاق یا فیلتر کردن هوا می‌تواند هر نوع ذره‌ی آلوده‌ای را پراکنده کند. باتوجه‌به اطلاعات فوق می‌توانید از نظر روحی و فیزیکی خود را برای فصل پاییز و زمستان آماده کنید. هنوز راه زیادی تا پیروزی بر ویروس جدید کرونا باقی مانده است؛ اما حداقل بیشتر از ۶ ماه گذشته درباره‌‌ی این ویروس می‌دانیم.