چرا اقدامات پیشگیرانه دربرابر کووید ۱۹ از ابتلا به سرماخوردگی جلوگیری نمی‌کند؟
در دوران دنیاگیری کووید ۱۹، بسیاری از مردم از این موضوع متحیر شده‌اند که چرا تلاش آن‌ها برای اجتناب از کووید ۱۹ از آن‌ها دربرابر عفونت‌های بی‌خطرتری مانند سرماخوردگی و میکروب‌های معده و گلودرد استرپتوکوکی محافظت نکرده است. چگونه عوامل بیماری‌زای دیگر از دفاع‌های ضدکووید ما عبور کرده‌اند؟ هنوز پاسخ آشکاری وجود ندارد؛ اما پژوهش‌های متخصصان بیماری‌های عفونی و ویروس‌شناسان و همه‌گیرشناسان که بیشتر آن‌ها دهه‌ها قبل از دنیاگیری فعلی انجام شده است، سرنخ‌هایی در این زمینه ارائه می‌دهد. میکروب‌های زیادی وجود دارند که از ویروس عامل کووید ۱۹، یعنی SARS-CoV-2، فراوانی بیشتری دارند و سرسخت‌تر و مسری‌تر هستند.
اقدامات بهداشت عمومی برای مهار شیوع SARS-CoV-2 روی شیوع ویروس‌های تنفسی دیگر نیز تأثیر گذاشته است. در سال جاری، نیم‌کره‌ی جنوبی اساسا بدون درگیری از فصل آنفلوانزا رد شد که معمولا در ماه مه یا جون بر کشورهایی مانند استرالیا و شیلی و آفریقای‌جنوبی تأثیر می‌گذاشت.
داده‌های استرالیا حاکی از آن است که اگرچه محدودیت‌های ناشی از دنیاگیری بسیاری از ویروس‌های غیرآنفلوانزا را از چرخه خارج کرد، گروهی از پاتوژن‌های مسبب سرماخوردگی موسوم به رینوویروس‌ها در جامعه حضور داشتند. پدرو پیدرا، متخصص بیماری‌های عفونی کودکان در کالج پزشکی بیلور می‌گوید در دنیاگیری کاهش درخور‌توجهی در بسیاری از ویروس‌های تنفسی شایع را شاهد بوده است؛ اما در پاییز امسال متوجه افزایش در شیوع رینوویروس‌ها شده است.
برخی ویروس‌شناسان بر این باورند ازآنجاکه ویروس‌های بسیاری وجود دارند که موجب سرماخوردگی می‌شوند، پرهیز از ابتلا به هریک از آن‌ها دشوار می‌شود. حدود ۲۰۰ پاتوژن مختلف وجود دارد که موجب سرماخوردگی می‌شود. این پاتوژن‌ها چهار نوع ویروس کرونا (گروه شامل SARS-CoV-2)، چهار ویروس پاراآنفلوانزا (برخلاف نامشان بی‌ارتباط با ویروس‌های آنفلوانزا)، ویروس سین‌سیشیال تنفسی و ۱۶۰ نوع رینوویروس مختلف را دربر می‌گیرند. سرشماری‌های ویروسی نشان داده است که ده‌ها مورد از این رینوویروس‌ها در هر زمان خاص در یک مکان در گردش هستند. جیمز گرن، پژوهشگر رینوویروس‌ها در دانشگاه ویسکانسین‌مدیسن می‌گوید: «ممکن است دربرابر آنفلوانزا ایمن باشید؛ اما دربرابر تمام رینوویروس‌ها ایمن نخواهید بود. این یکی از ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد رینوویروس‌ها است و همیشه دربرابر برخی آسیب‌پذیر خواهید بود.»
بااین‌همه، فقط یک ویروس SARS-CoV-2 وجود دارد و ثابت شده است که همین یک ویروس می‌تواند زندگی ما را ویران کند. ایان مکی، ویروس‌شناس دانشگاه کوئینزلند در استرالیا، می‌گوید دوام رینوویروس‌ها در دنیاگیری ممکن است نه‌فقط نتیجه‌ای از تعداد بسیار زیاد آن‌ها، بلکه حاصل ماهیت ابتدایی آن‌ها باشد.
همچون ویروس آنفلوانزا، ویروس SARS-CoV-2 ویروس تکامل‌یافته‌تری است که در غشایی لیپیدی محصور شده است. این پوشش می‌تواند از پاتوژن دربرابر آنتی‌بادی‌های سیستم ایمنی محافظت کند و باعث شود که ویروس بدون شناسایی‌شدن سلول‌ها را آلوده کند. باوجوداین، این ویروس می‌تواند پس از قرار‌گرفتن درمعرض محیط یا ماده‌ی شوینده‌ی مناسب تجزیه و بی‌اثر شود. افزون‌براین، رینوویروس‌ها هرگز چنین پوششی را تکامل نداده‌اند. این ویروس‌های اصطلاحا «برهنه» که رینوویروس‌های عامل مشکلات روده را نیز شامل می‌شوند، دربرابر ضدعفونی‌کننده‌ها و گندزداها مقاوم‌تر هستند و ممکن است مدت بیشتری روی نوک انگشتان و سطوح باقی بمانند. اگرچه این احتمال وجود دارد که ازطریق سطوح آلوده به ویروس دچار عفونت شوید، بیشتر کارشناسان می‌گویند احتمال ابتلا به عفونت ازطریق تماس با افراد آلوده بیشتر است.
در سال ۱۹۶۹، نیمی از گروهی از مردان که زمستان را در پایگاه دورافتاده‌ای در جنوبگان سپری می‌کردند، علائم و نشانه‌های سرماخوردگی را پس از ۱۷ هفته ایزوله‌بودن نشان دادند. دانشمندان هرگز منبع شیوع را پیدا نکردند؛ اما مکی و دانشمندان دیگران فکر می‌کنند که احتمالا این افراد هنگام وارد‌شدن به پایگاه به‌اندازه‌ای سالم نبودند که به‌نظر می‌رسید.
انتشار بدون علامت در دنیاگیری کووید ۱۹ به‌شدت مدنظر قرار گرفته است. مطالعات نشان می‌دهند که ۴۰ تا ۴۵ درصد از انتقال SARS-CoV-2 به افرادی مربوط است که هنوز علائم بیماری را نشان نمی‌دهند. بسیاری از موارد سرماخوردگی و آنفلوانزا نیز ازطریق افراد بدون علائم منتقل می‌شود؛ اگرچه وسعت این نوع شیوع هنوز مشخص نشده است. حداقل یک مطالعه رینوویروس‌ها را در یک‌سوم از کودکان بدون علامت تشخیص داده است. آرنولد مونتو، متخصص همه‌گیرشناسی دانشگاه میشیگان می‌گوید: «کودکان پتری دیشی (ظرف کشت میکروب) برای انتقال هستند.» ازآنجاکه کودکان بیشتر به چشم و بینی خود دست می‌زنند، می‌توانند سریعا خانه‌ی خود را با انواع مختلفی از ویروس‌ها و باکتری‌ها آلوده کنند.
برخلاف عفونت‌های حاد تنفسی که معمولا در چند هفته رخ می‌دهند و برطرف می‌شوند، کودکان می‌توانند ماه‌ها پیش از اینکه خود بیمار شوند یا دیگران را بیمار کنند، پناهگاه عفونت‌های مزمن باکتریایی، مانند استرپتوکوک پیوژنز عامل گلودرد استرپتوکوکی باشند. تارا اسمیت، همه‌گیرشناس دانشگاه ایالتی کنت، می‌گوید مشخص نیست که چگونه چنین باکتری‌هایی از حالت بی‌خطر به پاتوژن‌های مهاجم تبدیل می‌شوند؛ اما استرس ناشی از دنیاگیری می‌تواند مؤثر باشد. البته کودکان، تنها کارخانه‌های میکروب در خانه‌های ما نیستند و حیوانات خانگی نیز ناقل بسیاری از پاتوژن‌ها هستند. اسمیت می‌گوید: «مردم احتمالا بیش از تصور ما ازطریق حیوانات خود بیمار می‌شوند.»
با وجود احتمال‌های بی‌شمار، بسیاری از کارشناسان معتقدند که توضیح این موضوع کاملا پیش‌پا‌افتاده است که چرا برخی از ما هنوز به عفونت‌های متداول دچار می‌شویم. اسمیت می‌گوید مردم ممکن است چنین تصور کنند که به‌خوبی از خود محافظت می‌کنند؛ درحالی‌که در واقعیت این گونه نباشد. گرن هم موافق است و می‌گوید: «اگر ویروس‌های سرماخوردگی هنوز در حال انتشار هستند، بدان‌معنا است که هنوز تماس فرد‌با‌فرد داریم.»
ما در جهانی زندگی می‌کنیم که اعمالی که زمانی برایمان مفید بودند (مانند در آغوش‌گرفتن دوست یا رفتن به باشگاه)، اکنون برای سلامتی ما خطرناک هستند. به‌گفته‌ی پرنتیس تیلور، پزشک و معاون امور پزشکی شرکت پزشکی از‌راه‌دور Doctor on Demand، از ابتدای دنیاگیری بیش از ۸۰ هزار نفر که می‌خواستند بدانند به عفونت کووید مبتلا شده‌اند یه نه، با این شرکت تماس گرفتند. بیش از نیمی از این موارد برای آزمایش کووید ۱۹ ارجاع داده نشدند؛ زیرا احتمال ابتلای آن به بیماری‌های تنفسی دیگر بیشتر بود. در این وضعیت، ابتلا به سرماخوردگی به‌جای کووید ۱۹ ممکن است حس جاخالی‌دادن دربرابر گلوله را داشته باشد. مکی می‌گوید این واقعیت که ویروس‌های دیگر توانسته‌اند از سدهای دفاعی ما عبور کنند، می‌تواند هشداری درباره‌ی دنیاگیری‌های آینده باشد. او می‌گوید:
اگر روزی رینوویروس جدیدی ظاهر شود، برای مهار آن بیش از SARS-CoV-2 مشکل خواهیم داشت. دنیاگیری ناشی از رینوویروس می‌تواند تهدید بزرگی باشد که به‌سرعت گسترش می‌یابد. علاوه‌بر‌این، هیچ تضمیمی وجود ندارد که چنین ویروسی فقط باعث سرماخوردگی شود.
نظرات