روسیه هم مدعی اثربخشی ۹۲ درصدی واکسن خود است؛ اما دانشمندان آن را رد می‌کنند
روز چهارشنبه تنها دو روز پس از آنکه فایزر و بیون‌تک کارایی بالای ۹۰ درصد واکسن خود را اعلام کردند، روسیه نیز ادعا کرد که واکسن تولیدی‌اش در کارآزمایی مربوط به اثربخشی، موفقیتی خیره‌کننده به‌دست آورده است. بااین‌حال، دانشمندان گزارش روس‌ها را باورناپذیر و موجب خنده می‌دانند.
مؤسسه تحقیقات همه‌گیرشناسی و میکروب‌شناسی گامالیا در مسکو، در بیانیه‌ای مطبوعاتی گفت تجزیه‌وتحلیل موقت نتایج یک کارآزمایی بزرگ‌مقیاس که هم‌اکنون در روسیه درحال اجرا است، اثربخشی ۹۲ درصدی واکسن «اسپوتنیک وی» را به نمایش گذاشت. این بیانیه به‌نقل از وزیر بهداشت روسیه می‌گوید نتایج نشان داد که اسپوتنیک وی راهکاری کارآمد برای توقف انتشار عفونت ویروس کرونا است. بااین‌حال، بیانیه اشاره کرد که بازبینی کارآزمایی درمجموع تنها ۲۰ مورد ابتلا به کووید ۱۹ را در گروه‌های واکسینه‌شده و دارونما پوشش داده است؛ عددی که به باور متخصصان روس و غیرروس، بسیار کم‌تر از آن است که قانع‌کننده باشد.
درمقابل، کارشناسان اشاره می‌کنند که فایزر و بایون‌تک برای طرح ادعا درباره‌ی اثربخشی واکسن خود، ۹۴ مورد ابتلا را تجزیه‌وتحلیل کردند. دیگر سازندگان واکسن نیز قصد دارند صبر کنند تا شمار کلی بیماران کووید ۱۹ در کارآزمایی‌هایشان به دست‌کم ۵۰ نفر یا بیشتر برسد تا ارزش واکسن را ارزیابی کنند.
سوتلانا زاویدوا، وکیل روس و مدیر انجمن سازمان‌های کارآزمایی بالینی که تحقیقات و توسعه‌ی واکسن کووید ۱۹ را از نزدیک در روسیه پیگیری می‌کند، می‌گوید «توضیح اعلانیه [گامالیا] بسیار دشوار است. نگرانم که آن‌ها به نتایج فایزر نگاه کرده و دو درصد بدان اضافه کرده باشند.» وین کاف، مدیر نهاد غیرانتفاعی پروژه‌ی واکسن‌های انسانی نیز ادعای روس‌ها رو معتبر و باورکردنی نمی‌داند.
واکسن گامالیا که با پشتیبانی صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه ساخته شده است، از دو دوز مختلف تشکیل می‌شود. هر دو دوز ظاهرا به آدنوویروس‌های بی‌ضرر به‌عنوان حامل‌های ارسال ژن متکی هستند. پژوهشگران این ویروس‌ها را به‌نحوی مهندسی کرده‌اند که ژن اسپایک یا پروتئین سطحی سارس کوو ۲ (ویروس کرونای جدید) را دربرداشته باشند. دوز اول از آدنوویروس ۲۶ (Ad26) به‌عنوان حامل پروتئین سطحی ویروس کرونا استفاده می‌کند؛ درحالی‌که دوز دوم، آدنوویروس ۵ (Ad5) را به‌کار می‌گیرد. ۲۰ بیمار کووید ۱۹ که در بیانیه‌ی مطبوعاتی گامالیا به آن‌ها اشاره می‌شود، ازمیان بیش از ۱۶ هزار نفر در مطالعه‌ای ۴۰ هزار نفره شناسایی شدند. شرکت‌کنندگان ۲۱ روز پس از دریافت دوز Ad26 و زمانی‌که به‌منظور دریافت تقویت‌کننده‌ی Ad5 به محل کارآزمایی مراجعه کردند، برای تشخیص کووید ۱۹ ارزیابی شدند.
جان مور، پژوهشگر واکسن در کالج پزشکی ویل کرنل می‌گوید «سازمان غذا و داروی آمریکا گزارشی درباره‌ی ۲۰ مورد ابتلا را قبول نخواهد کرد.» او با اشاره به رئیس‌جمهور روسیه، به اعلانیه‌ی روس‌ها با عنوان «پوتینولوژی» نگاه می‌کند. مور می‌گوید:
چرا روسیه این کار را می‌کند؟ این مسابقه‌ی بین‌المللی واکسن است. آن‌ها می‌خواهند نشان دهند که هم‌پای رقبایشان در دیگر کشورها هستند. این به‌وضوح اعلانیه‌ای عجولانه است. اما به‌معنی اشتباه‌بودنش نیست.»
بیانیه‌ی مطبوعاتی گامالیا می‌گوید مطالعه، هیچ عوارض جانبی مهمی پیدا نکرد؛ اما جولی مک‌الراث، پژوهشگر واکسن از مرکز تحقیقات سرطان فرد هاتشینسون می‌گوید حامل Ad5 او را نگران می‌کند. مک‌الراث ماه گذشته درنگارش یادداشتی در نشریه‌ی لنست مشارکت داشت که نگرانی‌ها درباره‌ی استفاده از Ad5 به‌عنوان حامل در واکسن‌های کووید ۱۹ را افزایش داد؛ زیرا این نوع آدنوویروس، ۱۳ سال پیش با فاجعه‌ای در یک مطالعه درباره‌ی واکسن HIV ارتباط داشت. در آن کارآزمایی، گیرندگان واکسن درمقایسه با گروه دارونما نرخ بالاتر عفونت HIV را داشتند و حامل Ad5 به‌عنوان مظنون اصلی برای این مشکل شناخته شد. به‌گفته‌ی مک‌الراث، «قطعا برای پایان‌دادن به دنیاگیری به راهبردهای مختلف واکسن نیاز داریم؛ ازاین‌رو به دیدن داده‌های بیشتر پس از فاصله‌ی زمانی طولانی‌تر چشم دوخته‌ام.»
- روسیه ادعا می‌کند نخستین واکسن کرونای تاییدشده در جهان را ساخته است
- واکسن کرونای فایزر و ۱۰ نکته که باید درباره آن بدانید
یک ماه پیش از آغاز اجرای کارآزمایی اثربخشی اسپوتنیک وی در ماه سپتامبر، گامالیا تاییدیه‌ی بسیار بحث‌برانگیزی را از مقام‌های نظارتی روسیه دریافت کرد که به آن‌ها اجازه می‌داد واکسن را به افراد خارج از کارآزمایی بالینی تزریق کنند. بیانیه‌ی گامالیا می‌گوید واکسن در «مناطق قرمز» بیمارستان‌های روسیه به‌کاررفته است؛ یعنی کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و دیگر گروه‌های درمعرض خطر بالا. به‌نقل از بیانیه، گامالیا تحت مجوز دریافت‌شده، ۱۰ هزار نفر را واکسینه کرده است. گامالیا بدون ارائه هیچ‌گونه شواهد مدعی است که استفاده از واکسن روی افرد خارج از کارآزمایی‌ها نیز نرخ اثربخشی بالای ۹۰ درصد محصول آن‌ها را تأیید کرد.
فایزر و بایون‌تک و اغلب دیگر شرکت‌ها پروتکل‌های کارآزمایی خود را دراختیار عموم قرار داده‌اند؛ اما این اطلاعات درباره‌ی کارآزمایی گامالیا دردسترس نیست. الکساندر گینتسبورگ، مدیر گامالیا در بیانیه، واکسیناسیون گسترده علیه کووید ۱۹ را در هفته‌های پیش‌رو وعده می‌دهد. اگر واکسن گامالیا به‌طور گسترده دردسترس قرار گیرد، آیا زاویدوا باتوجه‌به افزایش سرعت شیوع ویروس کرونا در روسیه، آن را دریافت خواهد کرد؟ او پاسخ منفی می‌دهد و قصد دارد اندکی بیشتر صبر کند.
نظرات