کاهش شدید درخواست کارت اهدای عضو در پی شایعه‌ی «اهدای عضو بیماران کرونایی»
در روزهایی که شیوع ویروس کرونا تمامی جنبه‌های زندگی را مختل کرده، انتشار شایعاتی مربوط به اهدای عضو بیماران کرونایی و فروش اعضای بدن اهدایی به خارج از کشور، باعث کاهش شدید درخواست کارت اهدای عضو شده است.
شیوع گسترده‌ی کووید ۱۹ باعث اختصاص دادن تمامی مراکز درمانی و بیمارستان‌ها برای معالجه‌ی بیماران مبتلا به کرونا شده است. مراکز اهدای قلب در این میان مستثنا نیستند و با آلوده شدن به کرونا، جان افرادی که در انتظار دریافت عضو هستند، به خطر انداخته‌اند. در این میان، با وجود تلاش‌های بسیاری که برای آزمایش دقیق بیماران پیش از اهدای عضو صورت می‌گیرد، انتشار شایعه‌ای عجیب باعث هدررفت زحمات انجمن اهدای عضو شده است.
کتایون نجفی‌زاده، مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایرانیان، در گفت‌وگو با ایسنا به وابستگی پیوند اعضای افراد مرگ مغزی با اعتماد مردم اشاره می‌کند. او در توضیح برخی اظهارات مبنی بر خرید و فروش اعضای افراد مرگ مغزی می‌گوید: «چنین اقدامی به هیچ عنوان ممکن نیست؛ زیرا برخلاف بسیاری از موارد اهدای کلیه از افراد زنده، در اهدای عضو از افراد مرگ مغزی، خانواده‌ی فرد مرگ مغزی و گیرندگان اعضا از یکدیگر خبر نداشته و بر اساس قانون پیوند اعضای جمهوری اسلامی ایران، هزینه‌ی اهدا و پیوند عضو از سوی وزارت بهداشت به مراکز درمانی پرداخت می‌شود. هیچ پولی هم بابت اهدای عضو به خانواده اهداکننده پرداخت نمی‌شود و از گیرنده هم هیچ پولی بابت عضو دریافت نمی‌شود.»
فروش اعضای بدن در فرد مرگ مغزی شده امکان‌پذیر نیست
باور اشتباهی در میان مردم وجود دارد که اعضای پیوندی فرد مرگ مغزی قابل خرید و فروش است؛ درصورتی‌که فرد تنها زمانی‌که سالم باشد و بخواهد عضوی مانند کلیه را بفروشد، می‌تواند چنین اقدامی انجام دهد.
نجفی‌زاده در شرح غی رممکن بودن قاچاق اعضای فرد مرگ مغزی هم می‌گوید: «بیمار مرگ مغزی در آی‌سی‌یو بستری است. بنابراین نمی‌توان او را به یک زیرزمین برد و اهدای عضو کرد. علائم حیاتی بیمار مرگ مغزی بسیار ناپایدار است و به مراقبت شدید آی‌سی‌یو احتیاج دارد؛ زیرا به‌طور ناگهانی حادثه‌ای مانند خونریزی مغزی یا ضربه به سر اتفاق افتاده که منجر به ورم مغز شده است. بلافاصله این شخص به بیمارستان رسانده می‌شود. حال آیا ممکن است او را به‌جای دیگری ببرند؟ خیر، امکان ندارد. فرد مرگ مغزی توسط اورژانس به آی‌سی‌یو بیمارستان منتقل می‌شود، زیر دستگاه تنفس مصنوعی قرار می‌گیرد و بالاترین مراقبت‌ها از او انجام می‌شود که بسیار دشوارتر از مراقبت از سایر بیماران آی‌سی‌یو است. برای مرگ مغزی یک پرستار اختصاصی نیاز است. بنابراین اهدای عضو نمی‌تواند در زیرزمین یا به‌صورت قاچاقی انجام شود.»
مدیرعامل انجمن اهدای عضو اضافه می‌کند: «حال وقتی که مورد مرگ مغزی در آی‌سی‌یو بستری می‌شود، وارد آمار وزارت بهداشت شده و سیستم بهداشتی کاملا از وجود این فرد آگاه است. بنابراین قاچاق اعضا نمی‌تواند انجام شود. سپس در صورت تأیید مرگ مغزی و انجام مراحل قانونی و پزشکی و رضایت خانواده‌ی فرد مرگ مغزی، اعضای او برداشته شده و طبق تخصیص عضو وزارت بهداشت و برخی از دانشگاه‌های علوم پزشکی بزرگ، طبق لیست انتظار پیوند اعضای مختلف، تعیین می‌شود که این اعضا به چه کسانی برسد. باید توجه کرد که قوانین تخصیص عضو کشور هم بسیار سفت و سخت هستند. به‌طوری‌که از چندین فیلتر می‌گذرد تا یک نفر بر اساس اورژانسی بودن شرایطش، گروه خون و سایز بدنش، تطابق بافتی و مدت انتظارش در لیست پیوند، برای دریافت عضو تعیین شود.»
دستگیری فردی که ادعای اهدای عضو بیماران کرونایی را کرده بود
درحالی‌که مرگ مغزی تنها یک درصد مرگ‌ها را به خود اختصاص می‌دهد و در حالت معمول تعداد کمی از افراد نیازمند پیوند عضو موفق به یافتن عضو مناسب می‌شوند، کرونا و شایعات بی‌اساس باعث شده است ۲۰۰ الی ۳۰۰ درخواست کارت اهدای عضو در روز، به ۲۰ کارت در روز برسد.
کتایون نجفی‌زاده می‌گوید: «درحال‌حاضر اگر به بخش پیوند عضو اطفال بیماستان شهید رجایی سر بزنید، می‌بینید که چطور کودکان لیست انتظار پیوند قلب در انتظار عضو از بین می‌روند. در بهترین شرایط که دو سال پیش بود، ۳۲ کودک در کل طول سال پیوند قلب دریافت کردند. در همان سال ۱۷ کودک هم به دلیل نرسیدن قلب فوت کردند. درحال‌حاضر در این شرایط کرونایی آمار پیوند قلب چه در بزرگسالان و چه در اطفال کاهش یافته است؛ زیرا نمی‌توانیم از افراد کرونایی اهدای عضو انجام دهیم.»
نجفی‌زاده در مورد فردی که در تبریز اظهار نظری غیر کارشناسی مبنی بر برداشت اعضای بیماران کرونایی برای اهدای عضو کرده بود، گفت: «این فرد که دستگیر هم شده، آنقدر اطلاعات و سواد ندارد که تحقیق کند و متوجه شود که درحال‌حاضر معضل پیوند عضو در دنیا و کشور ما، کاهش این عمل است. زیرا اگر حتی نسبت به وجود کرونا در گیرنده یا اهداکننده شک کنند، دیگر نمی‌توانند پیوند را انجام دهند. زیرا ایمنی بدن گیرنده‌ی عضو بسیار پایین است و حتی اگر یک ویروس کرونا در بدن گیرنده وارد شده باشد، او را از بین می‌برد. کدام عقل سلیمی می‌گوید که اعضای بیمار کرونایی را برای بیمار نیازمند پیوند بردارند؟ این اظهارات فقط حرف یک فرد بیمار است؛ زیرا به عاقبت کار خودش فکر نمی‌کند؛ فکر نمی‌کند که این حرف چه تبعاتی دارد و فکر نمی‌کند که اگر اعتماد جامعه به اهدای عضو از بین برود، چه اتفاقی می‌افتد.»
مدیرعامل انجمن اهدای عضو در انتها خطاب به این فرد گفت: «آقایی که در تبریز چنین ادعایی می‌کنید، ما نمی‌توانیم از افراد کرونایی اهدای عضو انجام دهیم. تمام مراکز پیوند با مشکلات بسیار زیادی باید ثابت کنند که آیا فرد مرگ مغزی مبتلا به ویروس هست یا نه و همچنین گیرنده را چک می‌کنند که نکند بی‌احتیاطی کرده و به کرونا مبتلا شده باشد. زمانی‌که کاملا مطمئن شوند هر دو منفی هستند، با رعایت کامل استریلیتی پیوند را انجام می‌دهند. بنابراین آمار پیوند عضو به‌شدت پایین آمده و این شایعه‌سازی‌هایی که اتفاق می‌افتد، باعث می‌شود که آمار پایین‌تر هم بیاید. باید پرسید چه کسی پاسخگوی بیمارانی است که در لیست انتظار پیوند از بین می‌روند؟ افرادی که چنین اظهارنظرهایی انجام می‌دهند، بیایند و جواب خانواده‌هایی را بدهند که به دلیل نبود عضو، فرزندانشان را از دست می‌دهند.»