کارایی واکسن نواواکس به‌جز دربرابر گونه آفریقای جنوبی ویروس کرونا رضایت‌بخش است

به‌گزارش نیویورک تایمز، نواواکس شرکت ناآشنای تحت حمایت برنامه واکسن کووید ۱۹ آمریکا، روز پنج‌شنبه اعلام کرد که واکسن کووید آن محافظت قوی دربرابر ویروس فراهم می‌کند. باوجوداین، نتایج بررسی‌ها همچنین نشان داد که واکسن مذکور دربرابر گونه مؤثر نیست که نخستین‌بار در آفریقای جنوبی کشف شد و به سرعت منتشر می‌شود. این مسئله پس‌روی دیگری در رقابت جهانی برای پایان دادن به دنیاگیری است که درحال‌حاضر جان بیش از ۲/۱ میلیون نفر را گرفته است.

همچنین، برای آمریکا می‌تواند مشکل‌ساز باشد که ساعاتی قبل اولین مورد شناخته‌‌شده از گونه مسری ویروس کرونا را در دو فرد غیرمرتبط در کارولینای جنوبی گزارش کرد. این اتفاق درست چند روز پس از آن رخ داد که مدرنا و فایزر گفتند واکسن آن‌ها دربرابر همین گونه کارایی کمتری دارد.

نواواکس که یکی از شش کاندیدای واکسن تحت حمایت برنامه واکسن کووید آمریکا را می‌سازد، از تابستان سال گذشته در حال انجام کارآزمایی‌هایی در بریتانیا، آفریقای جنوبی و آمریکا و مکزیک بوده است. این شرکت روز پنج‌شنبه اعلام کرد که تجزیه‌و‌تحلیل اولیه از کارآزمایی ۱۵ هزار نفری در بریتانیا نشان داد این واکسن که در دو نوبت تزریق می‌شود، در آنجا کارایی تقریبا ۹۰ درصد دارد؛ اما در کارآزمایی کوچکی در آفریقای جنوبی، نرخ کارایی به کمتر از ۵۰ درصد رسید.

تقریبا تمامی مواردی که دانشمندان تاکنون در آفریقای جنوبی تجزیه‌و‌تحلیل کرده‌اند، ناشی از گونه‌ای است که به B.1.351 معروف است. داده‌ها همچنین نشان می‌داد بسیاری از شرکت‌کنندگان کارآزمایی با اینکه قبلا دچار کووید شده بودند، به این گونه نیز آلوده شدند.

کارآزمایی آفریقای جنوبی نسبتا کوچک و فقط با ۴،۴۰۰ نفر داوطلب انجام شده و با هدف به دست آوردن برآورد دقیقی از میزان محافظت واکسن طراحی نشده بود. با‌این‌حال، نتایج به اندازه کافی درخورتوجه بود که شرکت اعلام کرد به‌زودی آزمایش واکسن جدیدی را شروع می‌کند که به‌طور خاص برای محافظت دربرابر واریانت آفریقای جنوبی طراحی شده است.

جان مور، ویروس‌شناس کالج پزشکی وایل کرنل گفت: «۵۰ درصد به خوبی ۱۰۰ درصد نیست؛ اما بازهم بهتر از صفر است و با توجه به نتایج قوی در بریتانیا، احتمالا ازنظر کارایی مانند واکسن‌های فایزر و مدرنا بوده است.»

درحالی‌که واکسن‌های فایزر و مدرنا متکی‌ بر فناوری جدیدتر mRNA هستند که در واکسن‌های گذشته استفاده نشده است، واکسن کاندیدای نواواکس از روش قدیمی‌تر و اثبات‌شده‌تری استفاده می‌کند که متکی بر تزریق پروتئین‌های ویروس کرونا برای ایجاد پاسخ ایمنی است.

به‌نظر می‌رسد تمام این سه واکسن دربرابر گونه آفریقای جنوبی اثربخشی کمتری داشته باشند. این واقعیتی دلسردکننده است و نتایجی که نواواکس روز پنج‌شنبه اعلام کرد، اولین موردی است که در خارج از آزمایشگاه این موضوع را آزمایش می‌کند که واکسن در افراد آلوده به گونه جدید چگونه عمل می‌کند. جانسون اند جانسون نیز به‌تازگی نتایج کارآزمایی واکسن کووید ۱۹ خود را اعلام کرد. این شرکت نیز واکسن خود را در آفریقای جنوبی آزمایش کرده است.

ظهور چند گونه بسیار واگیردار ویروس کرونا تلاش برای کنترل دنیاگیری را مشکل کرده و موجب شده است که حتی با اینکه به‌نظر می‌رسد این گونه‌ها قبلا به مناطق دیگر جهان رسیده‌اند، رهبران جهانی سفر به مناطقی مانند بریتانیا و آفریقای جنوبی را ممنوع کنند.

پژوهشگران در کشور آمریکا هشدار داده‌اند که گونه‌ای که اولین‌بار در بریتانیا شناسایی شد و به‌نظر می‌رسد واگیردارتر باشد، می‌تواند تا ماه مارس به گونه غالب ویروس در این کشور تبدیل شود. آمریکا ازنظر انجام آزمایش برای این گونه‌ها از کشورهای دیگر کاملا عقب است و گونه آفریقای جنوبی درحدود ۳۰ کشور شناسایی شده است.

کارشناسان به مؤثربودن واکسن‌ها اشاره می‌کنند و می‌گویند دلایلی برای خوش‌بینی وجود دارد. بهترین راه برای مبارزه با گونه جدید واگیردار تداوم واکسیناسیون و دیگر اقدامات بهداشت عمومی است که توانایی ویروس را برای آلوده کردن افراد جدید و جهش بیشتر تضعیف می‌کند.

دکتر پیتر هوتز، کارشناس واکسن در کالج پزشکی بیلور و مخترع یکی از واکسن‌های ویروس کرونا گفت: «این موضوع واقعا ‌نگران‌کننده است. مردم آمریکا را تا اواخر بهار یا اوایل تابستان باید واکسینه کنیم تا در پیشگیری از غلبه گونه‌های بریتانیایی و آفریقای جنوبی امیدوار باشیم.»

سازندگان دارو می‌توانند واکسن‌های خود را به‌روزرسانی کنند و همچون واکسن آنفلوانزا در فواصل منظم واکسن‌های جدیدی ارائه دهند.

اگر این نتایج در کارآزمایی بالینی بزرگ‌تری تأیید شود که در آمریکا و مکزیک در جریان است و حدود ۱۶ هزار نفر در آن ثبت‌نام کرده‌اند و قرار است تعداد شرکت‌کنندگان به ۳۰ هزار نفر برسد، واکسن نواواکس نیز ازنظر کارایی مانند واکسن‌های مدرنا و فایزر بیوان‌تک خواهد بود که کارایی حدود ۹۵ درصد دارند.

اخبار در آفریقای جنوبی چندان دلگرم‌کننده نبود. کارآزمایی کوچک‌تر نواواکس نشان داد کارایی واکسن به‌طور‌کلی ۴۹/۴ درصد است. این شرکت گزارش کرد که حدود ۶ درصد از شرکت‌کنندگان در کارآزمایی ازنظر HIV مثبت بودند و برای کسانی که HIV مثبت نبودند، واکسن کارایی ۶۰ درصد داشت. شرکت یادشده گفت کارآزمایی ثبت موارد کووید ۱۹ را از سپتامبر آغاز کرد و تا اواسط ماه جاری ادامه داشت؛ یعنی زمانی‌که در آن‌، گونه واگیردار به‌طور گسترده در گردش بود.

نواواکس گفت ۴۴ شرکت‌کننده در کارآزمایی دچار کووید ۱۹ شدند و آن‌ها ۲۷ مورد را توالی‌یابی کردند. از این موارد، ۲۵ مورد ناشی از نسخه واگیرداتر ویروس بود. این شرکت همچنین گفت حدود یک‌سوم از شرکت‌کنندگان کارآزمایی آفریقای جنوبی قبلا براثر فرم اصلی ویروس دچار کووید ۱۹ شده بودند و عفونت‌های گذشته از آن‌ها دربرابر گونه جدید محافظت نکرد. به‌گفته این شرکت، واکسن آن‌ها قدری محافظت برای کسانی فراهم کرد که قبلا دچار بیماری شده بودند؛ اما این گروه در تجزیه‌و‌تحلیل در نظر گرفته نشدند.

نواواکس در ماه جاری کار خود را روی نسخه جدید واکسن آغاز کرده است تا دربرابر گونه‌های واگیردارتر محافظت ایجاد کند که می‌تواند به‌صورت دوز یادآور داده یا هم‌زمان با واکسن اصلی تزریق شود. استنلی ارک، رئیس و مدیراجرایی نواواکس، گفت اطمینان دارد که شرکت می‌تواند سریعا واکسن جدیدی را تولید کند که بهتر بتواند دربرابر گونه‌های جدید مبارزه کند.

گونه B.1.351 اولین‌بار در ماه دسامبر در کانون توجه دانشمندان قرار گرفت. این گونه حاوی تعدادی جهش است؛ ازجمله جهش‌هایی که موجب تغییر شکل سطح ویروس‌شده و اثربخشی واکسن را کاهش می‌دهد.

دانشمندان آقریقای جنوبی با بررسی نمونه‌های قدیمی‌تر، اولین شاهد B.1.351 را در نمونه‌های مربوط به ماه اکتبر پیدا کردند؛ اما تا دسامبر، این گونه سراسر کشور را فراگرفته و در بسیاری از مناطق به گونه غالب ویروس کرونا تبدیل شده بود. در بریتانیا، پژوهشگران گونه سریع منتشرشونده دیگری به نام B.1.1.7 را پیدا کردند. دانشمندان دیگر در برزیل و کالیفرنیا گونه‌هایی را پیدا کرده‌اند که ممکن است از اشکال قبلی ویروس کرونا واگیردارتر باشند.