نقش سرگرمی در بهبود سلامت روان انسان

بیماری همه‌گیر کرونا بر سلامت روانی بسیاری از مردم تأثیر گذاشته است. سلامت روان، معنایی فراتر از معنی آرامش فیزیکی و کمبود سر‌و‌صدا دارد و شامل سلامت عاطفی، روانی و اجتماعی و تأثیر آن بر چگونگی تفکر، احساس و عمل فرد در جامعه است. همچنین سلامت روان است که تعیین می‌کند ما چگونه استرس را اداره کنیم. سلامت روان همچنین به ما در ارتباط‌هایمان با دیگران و انتخاب‌هایمان کمک می‌کند. سلامت روان در هر مرحله از زندگی بااهمیت و ارزشمند است؛ از دوران کودکی و نوجوانی تا بزرگ‌سالی.

با توجه به ترس از ویروس و محدودیت‌های حرکتی دولت برای بسیاری از افراد در بسیاری از کشورها، ممکن است افراد زیادی احساس تنهایی، اضطراب و افسردگی بیش از حد معمول داشته باشند. سازمان بهداشت جهانی حتی رهنمودهایی را در مورد چگونگی مراقبت از سلامت روانی افراد در این دوران سخت صادر کرده است. توصیه‌های اصلی شامل تلاش برای حفظ الگوی منظم غذا خوردن، خوابیدن، بهداشت و ورزش است. در این مقاله که با توجه به نیاز انسان به سرگرمی در روزهای قرنطینه و کرونا نوشته شده است، به بررسی دانش پشت این مسئله که چرا سرگرمی‌ها می‌توانند سلامت روانی ما را بهبود بخشند، می‌پردازیم.

یک توصیه‌‌ی کمتر واضح در پرداختن به مسئله‌ی سلامت روان این است که مطمئن شوید هنوز هم برای انجام کارهایی که از آن‌ها لذت می‌برید، وقت پیدا می‌کنید. در حقیقت، تحقیقات نشان می‌دهد که داشتن یک سرگرمی با کاهش سطح افسردگی مرتبط است و حتی ممکن است از افسردگی برای برخی جلوگیری کند. از دست دادن علاقه و لذت در کارهایی که معمولا دوست دارید انجام دهید، یکی از علائم ضعف سلامت روان است. این بیماری که به‌عنوان اندونیا شناخته می‌شود، علامت شایع افسردگی است و چیزی است که بیماران می‌گویند بیشتر دوست دارند از شر آن راحت شوند. احتمالا به این دلیل که داروهای مورد استفاده در درمان افسردگی علائم دیگری را هدف قرار می‌دهند و به نظر نمی‌رسد که تسکینی در این مورد داشته باشند.

به گفته‌ی پزشکان فعال در حوزه‌ی سلامت روان، روانشناسان از مدت‌ها پیش به این مسئله که اضطراب عملکردی کاملاً طبیعی و سالم است پی برده‌اند. اضطراب در واقع سیستمی است که تهدیدها را به ما هشدار می‌دهد و به انسان کمک می‌کند تا برای محافظت از خود اقداماتی انجام دهد. در روزهایی که کرونا بر دنیا حاکم است، اضطراب گاهی نیز مفید واقع می‌شود و باعث می‌شود که تصمیمات درستی بگیرید. تصمیماتی مانند نرفتن به جاهای شلوغ در روزهای اوج کرونا یا صرف نکردن وقت با دیگران، شستن دست‌ها و لمس نکردن صورتتان. با این احساسات نه‌تنها خودتان بلکه دیگران را نیز ایمن نگه می‌دارید؛ و با این کار دقیقاً از اعضای جامعه‌تان محافظت می‌کنید و به تمام افراد دوروبرمان نشان داده‌اید که به آن‌ها اهمیت می‌دهید.

بااین‌حال مسئله‌ی حفظ سلامت روان در روزهای اوج کرونا مسئله‌ای حیاتی و مهم است و لازم است که ما انسان‌ها با مراجعه به موارد مختلفی برای حفظ سلامتی خود تلاش کنیم. تاکنون برخی مطالعات نشان داده است که برنامه‌های تجویز اجتماعی که از بیماران می‌خواهند سرگرمی‌هایی مانند باغبانی یا هنر را دنبال کنند، برای سلامت روان و رفاه مفید است.

روانشناسان بسیاری بر این‌ عقیده هستند که زمانی‌که انسان برای طولانی‌مدت در شرایط نگران‌کننده و سخت قرار می‌گیرد، نیاز دارد تا مشکلات خود را به دو دسته تقسیم کند؛ مواردی که توسط انسان قابل کنترل هستند و مواردی که در مورد آن‌ها کاری از دست انسان ساخته نیست. کرونا نیز جزو مواردی است که در دسته‌ی دوم قرار می‌گیرد. در این شرایط تنها کاری که به ما کمک می‌کند تا با آن کنار بیاییم این است که افکارمان را از این موضوع دور کنیم.

واضح است که از دست دادن رویدادها، سرگرمی‌ها یا مسابقات ورزشی که تا قبل از کرونا با دوستانتان در آن‌ها شرکت می‌کردید، بسیار ناامیدکننده است. تمام این‌ها ضررها و ضربه‌های بزرگی هستند که لازم است جدی گرفته شوند. این اتفاقات مخصوصاً برای قشر نوجوان و جوان جامعه ناگوار است و حق دارند که از این وضعیت ناراحت شوند. بهترین راه برای کنار آمدن با این ناامیدی، در ابتدا پذیرفتن این احساس است.

شواهد همچنین نشان می‌دهد که حتی برای مبتلایان به افسردگی بالینی، برخی از درمان‌های روان‌شناختی مانند فعال‌سازی رفتاری که بیماران را ملزم به برنامه‌ریزی به‌موقع برای انجام کارهایی می‌کند که برای آن‌ها لذت ایجاد می‌کنند و علائم افسردگی را بهبود می‌بخشد، مفید است. طیف گسترده‌ای از فعالیت‌ها و سرگرمی‌ها ممکن است در تجویز اجتماعی و فعال‌سازی رفتاری مانند ورزش، نواختن ساز، نقاشی، خواندن یا کارهای دستی نقش داشته باشد.

دلیل اینکه یافتن وقت برای سرگرمی‌ها می‌تواند کارساز باشد، به چگونگی تأثیر آن‌ها بر سیستم پاداش‌دهی در مغز مربوط است. هنگامی که در سرگرمی مورد‌علاقه‌ی خود شرکت می‌کنیم، پیام‌رسان‌های شیمیایی در مغز (معروف به انتقال‌دهنده‌های عصبی) مانند دوپامین آزاد می‌شوند. ماده‌ی شیمیایی که به ما در احساس لذت کمک می‌کند. این مواد شیمایی احساس خوب می‌تواند باعث شود که ما دوباره بخواهیم سرگرمی را انجام دهیم و انگیزه‌ی بیش‌تری برای این کار داشته باشیم.

بنابراین اگرچه ممکن است در ابتدای کار احساس انگیزه نکنیم که وقت خود را به یک سرگرمی اختصاص دهیم؛ اما با شروع آن و احساس لذت ناشی از آن، این سیستم پاداش ما و سپس انگیزه‌ی ما برای انجام دوباره‌ی این کار را شروع می‌کند. این چیزی است که محققان در آزمایشگاه‌های خود با عمق بیش‌تری در حال تحقیق درباره آن هستند.

در کنار لذت و انگیزه، سرگرمی‌ها می‌توانند فواید دیگری نیز به همراه داشته باشند. سرگرمی‌های بدنی البته می‌توانند تناسب اندام شما را بهبود ببخشند و دیگران حتی می‌توانند عملکرد مغز شما را بهتر کنند. تحقیقات نشان می‌دهد برخی سرگرمی‌ها مانند نواختن ساز می‌توانند حافظه شما را قوی‌تر کنند، درحالی‌که سرگرمی‌های هنری مانند خواندن یا پازل‌های رومیزی برای جلوگیری از زوال عقل در مراحل بعدی گزارش شده است.

بنابراین اگر در طول شیوع کرونا احساس شادی کمتر از حد نرمال دارید، شاید سعی لازم است کنید زمانی را پیدا کنید تا بتوانید دوباره درگیر سرگرمی‌های خود شده یا کارهای جدیدی را امتحان کنید. همچنین می‌توانید برای یافتن بهترین روش درمانی، از پزشک عمومی یا یک درمانگر کمک یا راهنمایی بگیرید.