کشف پروتئین طبیعی که آلرژی و بیماری‌های خودایمنی را متوقف می‌کند

میلیون‌ها نفر از ما که دارای سیستم ایمنی بیش‌ازحد حساس، بیش‌فعال یا کاملا بدرفتار هستیم، این احساس را داریم که دائما در حال جنگ با بدن خود هستیم. از آلرژی‌های مداوم گرفته تا آنافیلاکسی تهدیدکننده‌ی زندگی و بیماری‌های خودایمنی ناتوان‌کننده، سیستمی که قرار است از ما محافظت کند، در مواردی می‌تواند مسئله‌ساز شود. اکنون ممکن است به حل این مسئله به روش کاملا جدیدی نزدیک‌تر شده باشیم.

پژوهشگران با استفاده از موش‌های ترانس‌ژنیک و کشت‌ سلول‌های گرفته‌شده از لوزه‌های انسان، شواهدی درباره‌ی نحوه‌ی دفاع بدن در برابر اشتباهاتی که به شرایطی مانند آسم، آلرژی‌های غذایی و لوپوس منجر می‌شوند، پیدا کرده‌اند. آن‌ها پروتئینی به نام نوریتین پیدا کرده‌اند که به ‌وسیله‌ی سلول‌های ایمنی تولید می‌شود. این پروتئین تا حدی مانند آنتی‌هیستامین درونی عمل می‌کند. پائولا گونزالز فیگوروا، ایمنی‌شناس دانشگاه ملی استرالیا توضیح می‌دهد:

بیش از ۸۰ بیماری خودایمنی وجود دارد و در بسیاری از آن‌ها آنتی‌بادی‌هایی پیدا می‌کنیم که به ‌جای هدف قرار دادن پاتوژن‌ها (ویروس‌ها و باکتری‌ها) به بافت‌های خود ما متصل می‌شوند و به آن‌ها حمله می‌کنند. ما متوجه شدیم که نوریتین تشکیل سلول‌های پلاسمایی سرکش را یعنی سلول‌هایی که آنتی‌بادی‌های مضر تولید می‌کنند، سرکوب می‌کند.

مدتی است که می‌دانیم سلول‌های T تنظیم‌کننده، آنتی‌بادی‌ها و ایمونوگلوبین E (آنتی‌بادی‌هایی که در پاسخ به آلرژی، موجب ترشح هیستامین می‌شوند) را سرکوب می‌کنند اما از چگونگی این تأثیر بی‌اطلاع بودیم. پنج سال طول کشید تا گونزالز فیگوروا و گروهش به کمک موش‌های ترانس‌ژنیک و سلول‌های انسانی رشدیافته در آزمایشگاه به این مسئله پی ببرند.

در یکی دیگر از رویدادهای معمول واکنش‌های زنجیره‌ای در بدن، گروه خاصی از سلول‌ها که سلول‌های تنظیم‌کننده فولیکولی T یا Tfr نامیده می‌شوند، نوریتین تولید می‌کنند. نوریتین حاصل تولید IgE را کاهش می‌دهد (عمل آنتی‌هیستامین) و فرایندهای دیگری را که موجب می‌شوند سلول‌های پلاسما بافت‌های خودی را مورد حمله قرار دهند، سرکوب می‌کند.

احتمال مرگ بر اثر آنافیلاکسی در موش‌هایی که توانایی تولید نوریتین نداشتند، هنگام تزریق آلبومین تخم‌مرغ بیشتر بود. این موش‌ها که به‌طور ژنتیکی برای نداشتن سلول‌های Tfr تولیدکننده نوریتین مهندسی شده بودند، در اوایل زندگی خود جمعیتی از سلول‌های پلاسمایی معیوب رشد دادند. این‌ها، همان سلول‌هایی بودند که آنتی‌ژن‌های خودی را ایجاد کردند.

اما وقتی پژوهشگران موش‌های دارای کمبود Tfr را با تزریق وریدی نوریتین درمان کردند، نتایج شگفت‌آوری حاصل شد. پژوهشگران در مقاله‌ی خود با توضیح اینکه درمان آن‌ها همچنین موجب ناپدید شدن جمعیت سلول‌های B نابهنجار شد، نوشتند: «موش‌های فاقد Tfr که با نوریتین درمان شدند، سالم به نظر می‌رسیدند.»

پژوهشگران هشدار می‌دهند که هنوز مسیر کامل درگیر در این مکانیسم‌های ایمنی یا تأثیرات نوریتین بر فرایندهای سلولی دیگر درک نشده است.

این می‌تواند چیزی بیش از یک داروی جدید و رویکرد کاملا نوینی برای درمان آلرژی‌ها و بیماری‌های خودایمنی باشد. اگر روش مورد مطالعه موفقیت‌آمیز باشد، به تخلیه‌ی سلول‌های ایمنی مهم یا تضعیف کل سیستم ایمنی نیازی نداریم و به ‌جای آن، فقط باید از این پروتئین‌هایی استفاده کنیم که بدن ما از آن برای ایجاد تحمل ایمنی استفاده می‌کند.

اگر نتایج توصیف‌شده تأیید شود و مشخص شود که نوریتین بی‌خطر است، ممکن است روزی به افراد بسیاری که با آلرژی‌ها و بیماری‌های خودایمنی درگیر هستند، کمک کند تا بدن آن‌ها به آرامش برسد.

این مقاله در مجله‌ی Cell منتشر شده است.