داروی جدیدی برای بازسازی دندان‌های ا‌زدست‌رفته
در کودکانی که دندان‌های شیری‌شان را از دست می‌دهند، در مدت چند ماه دندان جدیدی می‌روید؛ ولی این وضعیت در بزرگ‌سالی وجود ندارند که دندانشان را از دست می‌دهند. دراین‌میان، مطالعه‌ی جدید دانشمندان دانشگاه کیوتو و دانشگاه فوکویی ممکن است امیدی در این زمینه ایجاد کند. این دانشمندان گزارش کرده‌اند که آنتی‌بادی برای ژن USAG-1 می‌تواند رشد دندان را در موش‌های دچار آژنزیس دندانی (فقدان مادرزادی دندان) تحریک کند که وضعیتی مادرزادی است.
دهان طبیعی انسان بزرگ‌سال ۳۲ دندان دارد و حدود ۱ درصد از جمعیت به‌علت شرایط مادرزادی، تعداد کمتر یا بیشتری دندان دارند. دانشمندان علت‌های ژنتیکی موارد داشتن دندان زیاد را به‌عنوان سرنخی برای بازسازی دندان‌ها در بزرگ‌سالان بررسی کرده‌اند. به‌گفته‌ی کاتسو تاکاهاشی، یکی از نویسندگان مطالعه، مولکول‌های اصلی مسئول رشد دندان قبلا شناسایی شده‌اند. تاکاهاشی می‌گوید: «ریخت‌زایی انفرادی دندان‌ها به تعامل میان چندین مولکول، ازجمله BMP یا پروتئین ریخت‌زایی استخوان و سیگنالینگ Wnt بستگی دارد.»
در موش‌های دچار نقص USAG-1، آثاری از دندان‌های شیری باقی می‌ماند و به‌صورت دندان‌های اضافه جوانه می‌زند.
نقش BMP و Wnt چیزی بیشتر از رشد دندان است. آن‌ها رشد اندام‌ها و بافت‌های متعدد را حتی قبل از آن زمان تنظیم می‌کنند که بدن انسان تقریبا به‌اندازه‌ی یک دانه‌ی کشمش است. براین‌اساس، معمولا از داروهایی اجتناب می‌شود که مستقیما روی فعالیت آن‌ها اثر می‌گذارند؛ زیرا عوارض جانبی ناشی از آن‌ها می‌تواند کل بدن را تحت‌تأثیر قرار دهد.
پژوهشگران چنین حدس زدند هدف قرار‌دادن عواملی که به‌طورخاص با تأثیر BMP و Wnt در رشد دندان مقابله می‌کنند، می‌تواند ایمن‌تر باشد؛ بنابراین، ژن USAG-1 را انتخاب کردند. تاکاهاشی می‌افزاید: «می‌دانستیم سرکوب USAG-1 به رشد دندان کمک می‌کند. موضوعی که نمی‌دانستیم، این بود که آیا ژن مذکور برای این هدف کافی است یا نه.»
دانشمندان اثرهای چندین آنتی‌بادی مونوکلونال برای USAG-1 را بررسی کردند. آنتی‌بادی‌های مونوکلونال معمولا برای درمان سرطان و آرتریت و ساخت واکسن استفاده می‌شود. ژن USAG-1 هم با BMP و هم با Wnt تعامل برقرار می‌کند؛ درنتیجه، چندین آنتی‌بادی که به تولد و نرخ بقای ضعیف در موش‌ها منجر می‌شدند، اهمیت BMP و Wnt را در رشد کل بدن تأیید کردند. این در حالی است که آنتی‌بادی امیدوارکننده فقط تعامل بین USAG-1 با BMP را مختل می‌کرد.
آزمایش با آنتی‌بادی مذکور نشان داد سیگنالیگ BMP برای تعیین تعداد دندان‌ها در موش‌ها ضروری است. علاوه‌بر‌این، فقط یک بار استفاده‌ی آن کافی بود تا دندان کاملی تولید کند. آزمایش‌های بعدی همین اثرها را در راسوی اهلی نشان داد. تاکاهاشی توضیح می‌دهد: «راسوهای اهلی حیواناتی هستند که در طول دوران زندگی دو بار دندان درمی‌آورند و به الگوهای دندانی انسان شباهت دارند. برنامه‌ی بعدی ما آزمایش این آنتی‌بادی‌ها روی حیوانات دیگری مانند خوک و سگ است.»
به‌گزارش مدیکال اکسپرس، مطالعه‌ی جدید اولین مطالعه‌ای است که مزایای آنتی‌بادی‌های مونوکلونال را در بازسازی دندان نشان می‌دهد و چهارچوب درمانی جدیدی برای مشکلی بالینی فراهم می‌کند که درحال‌حاضر، فقط با کاشت و دیگر اقدامات مصنوعی حل‌شدنی است. درپایان مانابو سوگای، نویسنده‌ی دیگر مقاله از دانشگاه فوکویی، نتیجه‌گیری می‌کند: «مهندسی بافت معمولی برای بازسازی دندان مناسب نیست. مطالعه‌ی ما نشان می‌دهد درمان مولکولی عاری از سلول برای انواع مختلف آژنزیس دندانی مادرزادی مؤثر است.»
این مقاله در مجله‌ی Science Advances منتشر شده است.
نظرات