چه عواملی موجب خوشبختی یک کشور می‌شود
وقتی دولت‌های سرتاسر جهان با اعمال محدودیت‌های ناشی از دنیاگیری ویروس کرونا، افراد را به حفظ فاصله‌ی دو متر از یکدیگر ملزم کردند، مردم فنلاند به شوخی این سؤال را پرسیدند: «چرا نمی‌توانیم به همان چهار متر معمول پایبند بمانیم؟» فنلاندی‌ها، توصیف‌ها از خودشان به‌عنوان مردمانی افسرده و تودار را پذیرفته و مدت‌ها پیش از دنیاگیری، استاد فاصله‌گیری اجتماعی بوده‌اند. طبق ضرب‌المثلی مشهور در فنلاند، «خوشبختی همواره با اشک تمام خواهد شد.»
اما فنلاند به مدت چهار سال متوالی از سوی بنیاد «شبکه‌ی راهکارهای توسعه‌ی پایدار» به‌عنوان خوشحال‌ترین کشور جهان شناخته شده است. این نهاد، گزارش سالانه‌ای برای ارزیابی خوشبختی مردم در سرتاسر جهان منتشر می‌کند. تازه‌ترین گزارش که ماه گذشته منتشر شد، برخی فنلاندی‌ها را به این پرسش واداشت که «واقعا ما خوشحال‌ترین هستیم؟» یوکا لیندستروم، نویسنده و استندآپ کمدین فنلاندی به نیویورک تایمز گفت: «چهار بار پشت سر هم واقعا زیاد است. هوا [در فنلاند] هر روز مانند بدترین روز لندن است. قطعا چیزی در تاریخ ما وجود دارد که موجب می‌شود چنین عزت نفس پایینی به‌عنوان یک ملت داشته باشیم و همیشه احساس بدبخت بودن کنیم.»
گزارش خوشبختی جهانی از داده‌های گردآوری‌شده از مصاحبه با بیش از ۳۵۰ هزار نفر در ۹۵ کشور جهان استفاده می‌کند. این مصاحبه‌ها را شرکت نظرسنجی مشهور گالوپ انجام می‌دهد. اما رتبه‌بندی‌ها نه براساس عواملی نظیر درآمد یا امید به زندگی، بلکه بر پایه‌ی نظر خود افراد است. در واقع در مصاحبه‌ها از افراد خواسته می‌شود به خوشبختی خود از یک تا ۱۰ نمره بدهند.
شان وانگ، استاد دانشکده‌ی سیاست‌گذاری عمومی و مدیریت در مؤسسه‌ی توسعه کره جنوبی و یکی از نویسندگان گزارش، به نیویورک تایمز گفت: «ما معتقدیم که این ارزیابی‌های ذهنی یا خودادراکانه، روشی مطمئن‌تر برای سنجیدن خوب بودن زندگی است.»؛ پرسش‌هایی شامل «آیا دیروز لبخند زدید یا خندیدید؟»، «آیا دیروز کار جالبی یاد گرفتید یا انجام دادید؟» و «آیا کل دیروز با شما با احترام رفتار شد؟»
پرسش‌های دیگر به اعتماد مربوط هستند. پژوهشگران دریافتند فردی که فکر می‌کرد پلیس یا غریبه‌ها «به احتمال زیاد» کیف پول گمشده‌ی او را بازمی‌گردانند، به‌طور متوسط نمره‌ی ارزیابی زندگی بسیار بالاتری از کسی داشت که خلاف آن فکر می‌کرد.
نویسندگان برای توضیح تفاوت‌ها در خوشبختی بین کشورها به ۶ دسته‌بندی رسیدند:
- سرانه‌ی تولید ناخالص داخلی
- حمایت اجتماعی
- امید به زندگی
- آزادی انتخاب در زندگی
- سخاوت
- درک از سطوح فساد
به گفته‌ی دکتر وانگ، برخی نتایج غافلگیرکننده بود: بخش‌هایی از اروپای شرقی با وجود داشتن سطوح تقریبا مناسب درآمد، رتبه‌ی نسبتا پایینی در فهرست به دست آوردند؛ درحالی‌که در آمریکای جنوبی عکس آن صادق بود؛ یعنی افراد با وجود درآمد نسبتا پایین، احساس خوشبختی بالایی می‌کردند.
در فنلاند که جامعه‌ای نسبتا برابری‌طلبانه دارد، مردم معمولا در فکر «چشم و هم‌چشمی نیستند.» آنتی کاپینن، استاد فلسفه در دانشگاه هلسینکی، می‌گوید: «مردم اغلب عملکردی بسیار خوب در مقایسه‌ی اجتماعی دارند. این از آموزش شروع می‌شود: همه به آموزش مناسب دسترسی دارند و اختلاف درآمد و ثروت نسبتا اندک است.»
دیوید فیستر، معمار اهل اتریش که در یکی از حومه‌های هلسینکی به نام اولونکیلا زندگی می‌کند، فنلاندی‌ها را مردمانی دارای رضایت خاطر و قانع توصیف می‌کند؛ اما به عقیده‌ی او به‌سختی می‌توان گفت آن‌ها خوشحال هستند. ورا اولینیمی، معلم و همسر فیستر، می‌گوید: «بچه خوشبختی ما را افزایش داده است.» یانه برلینی، ۴۹ ساله و یکی دیگر از ساکنان اولونکیلا به نیویورک تایمز گفت به‌قدر کافی خوشحال است: «من شغل دارم و مسائل اصلی سر جای خود است.»
ساری پویهونن، استاد زبان‌شناسی در دانشگاه ییواسکیلا، می‌گوید مردم در فنلاند معمولا انتظارات واقع‌بینانه نیز از زندگی‌هایشان دارند؛ اما وقتی چیزی در زندگی از حد انتظار فراتر برود، مردم اغلب با فروتنی رفتار می‌کنند و خودکوچک‌بینی را بر خودنمایی ترجیح می‌دهند. به گفته‌ی پویهونن، فنلاندی‌ها طرفدار مخفی نگاه داشتن خوشبختی‌شان هستند.
گزارش خوشبختی امسال، توجه کمی از رسانه‌های خبری فنلاند دریافت کرد. ایلتا سانومات، یک روزنامه فنلاندی در صفحه‌ی ۱۹ خود صرفا مقاله‌ای کوتاه با این عنوان نوشت: «فنلاند همچنان خوشبخت‌ترین کشور در جهان است.»
تمام کشورهایی که در جایگاه اول تا ۱۰ قرار گرفته‌اند شامل چهار کشور اروپای شمالی، همگی در مقایسه با کشوری مثل ایالات متحده که در رتبه‌ی ۱۹ فهرست و پایین‌تر از ایرلند و بالاتر از فرانسه است، از فلسفه‌های سیاسی متفاوتی برخوردار هستند. به گفته‌ی دکتر وانگ، سطوح پایین‌تر خوشبختی در آمریکا می‌تواند ناشی از ناسازگاری اجتماعی، اعتیاد به مواد مخدر، فقدان دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و نابرابری درآمدی باشد.
اوضاع در فنلاند با شرایط بی‌نقص فاصله‌ی زیادی دارد. همانند دیگر بخش‌های اروپا، ملی‌گرایی راست افراطی در حال گسترش و نرخ بیکاری ۸٫۱ درصد، بالاتر از نرخ متوسط بیکاری ۷٫۵ درصد در اتحادیه‌ی اروپا است؛ اما وضعیت از برخی جنبه‌های دیگر واقعا عالی است. سیستم مدرسه‌ی دولتی فنلاند که به‌ندرت از کودکان آزمون می‌گیرد، در میان بهترین سیستم‌های جهان قرار دارد. دانشگاه رایگان است، سیستم مراقبت‌های بهداشتی فراگیر و مناسب وجود دارد و نگه‌داری از کودک مقرون‌به‌صرفه است. فنلاند همچنین یکی از کشورهای اروپایی با کمترین تأثیر از دنیاگیری محسوب می‌شود. متخصصان این امر را ناشی از اعتماد بالا به دولت و مقاومت اندک در برابر محدودیت‌های وضع‌شده می‌دانند.
هیکی آیتوکوسکی، خبرنگار امور بین‌الملل در هلسینگین سانومات، بزرگ‌ترین روزنامه‌ی فنلاندی، می‌گوید پس از سفر به کشورهایی نظیر بریتانیا، بوتان، کاستاریکا، بوتسوانا، دانمارک و ایالات متحده با هدف پژوهش در زمینه‌ی خوشبختی، آنچه او را شوکه کرد، بدیهی پنداشته شدن جنبه‌های عادی زندگی فنلاندی بود. به‌عنوان مثال، مردم به یکدیگر اعتماد دارند. هر صبح، دیدن کودکان هفت‌ساله که با احساس امنیت کامل به‌تنهایی با کوله‌پشتی‌هایشان به مدرسه می‌روند، معمول است. به‌گفته‌ی آیتوکوسکی: «خوشبختی فنلاندی در همین خلاصه می‌شود. چیزی وجود دارد که ما درست انجام داده‌ایم.»