بهترین درمان برای از دست دادن حس بویایی ناشی از کووید ۱۹

گروهی از افراد متخصص در زمینهٔ حس بویایی توصیه می‌کنند که برای درمان از دست دادن حس بویایی ناشی از کووید ۱۹ از استروئیدها استفاده نشود. آن‌ها می‌گویند بینی خود را برای بوییدن برخی رایحه‌ها دوباره آموزش بدهید. این رویکرد احتمالا زمان‌بر خواهد بود و شاید چندین ماه طول بکشد؛ اما اگر سعی کنید حداقل چهار رایحه‌ی مختلف را دو بار در روز استشمام کنید، به شما کمک می‌کند بدون عوارض جانبی ناخواسته، سریع‌تر و کامل‌تر بهبود پیدا کنید.

توصیه‌ی فوق مبتنی‌ بر مطالعه‌ی مروری شواهدی است که نتیجه می‌گیرد کورتیکواستروئیدها نباید اولین گزینه درمانی برای از دست دادن حس بویایی ناشی از کووید ۱۹ باشند. این داروها معمولا برای کسانی که دچار گرفتگی یا التهاب بینی شده‌اند، تجویز می‌شود؛ اما به نظر نمی‌رسد این مسئله عامل اختلال عملکرد بویایی باشد که در افراد مبتلا به کووید ۱۹ دیده می‌شود و ممکن است مؤثر نباشد. از طرف دیگر، آموزش بویایی روشی مبتنی‌ بر شواهدی است که می‌تواند حس بویایی را پس از عفونت ویروسی به حالت قبل برگرداند. طبق گزارش ساینس‌‌الرت، پژوهشگران در مقاله خود می‌نویسند:

به‌عنوان گروهی متخصص تأکید می‌کنیم که برای درمان این مشکل ابتدا روش آموزش بویایی در نظر گرفته شود. آموزش بویایی هیچ عارضه‌ی جانبی شناخته‌شده‌ای ندارد و هزینه کمی دارد. علاوه ‌بر این، تنها درمان در دسترس است که با شواهد قوی حمایت می‌شود.

مقایسه‌ی استروئیدها و روش آموزش بویایی برای درمان اختلال عملکرد حس بویایی ناشی از کووید ۱۹ دشوار است؛ زیرا هیچ مطالعه کنترل‌شده‌ای در این زمینه انجام نشده.

البته ایده‌ی آموزش بویایی مدتی است که وجود دارد. از این روش با موفقیت زیاد برای کمک به درمان از دست رفتن حس بویایی ناشی از عفونت‌های دیگر استفاده می‌شود. برای مثال، در سال ۲۰۲۰، مقایسه‌ی سیستماتیکی از درمان‌های بالقوه برای از دست دادن حس بویایی بعد از عفونت‌های ویروسی از جمله آموزش بویایی، استروئیدهای سیستمیک، درمان‌های موضعی، داروهای خوراکی غیر استروئیدی و طب سوزنی، نشان داد که بر اساس شواهد فعلی، آموزش بویایی باید اولین توصیه باشد.

امروزه، ممکن است لازم باشد آموزش بویایی را در مقیاس بی‌سابقه‌ای انجام بدهیم. حدود ۶۰ درصد از افرادی که به کووید ۱۹ مبتلا می‌شوند، اختلال در حس بویایی را تجربه می‌کنند و علائم حدود ۱۰ درصد از این افراد برای چندین هفته یا چندین ماه ماندگار است. به‌ نظر می‌رسد بیشتر افراد از نظر حس بویایی بهتر‌ شوند و آموزش بویایی ممکن است به آن‌ها کمک کند.

در آغاز سال ۲۰۲۱، مطالعه‌ای از ۱۳۶۳ بیمار کووید ۱۹ با اختلال در حس بویایی، نشان داد که حس بویایی ۹۵ درصد از بیماران پس از شش ماه بهبود پیدا کرد. به این بیماران توصیه شده بود که دو بار در روز آموزش بویایی را در خانه انجام بدهند؛ اگرچه مشخص نبود چه تعداد از آن‌ها واقعا این کار را انجام داده بودند. کورتیکواستروئیدها به‌عنوان گزینه درمانی دیگری در نظر گرفته شده بودند؛ اما این دارو بی‌ضرر نیست و می‌تواند با عوارض جانبی مختلفی از جمله توقف جریان مایعات در بدن، فشار خون بالا و نوسانات خلقی همراه باشد.

نویسندگان بر اساس شواهد موجود توصیه می‌کنند که در استفاده از کورتیکواستروئیدها برای درمان این مشکل باید احتیاط کرد. تا زمانی‌که کارآزمایی تصادفی کنترل‌شده با دارونما انجام نشود، باید درمان را با آموزش بویایی آغاز کنیم و از مصرف استروئیدها بپرهیزیم. کارل فیلپات از دانشگاه آنگلیای شرقی در بریتانیا، می‌گوید:

آموزش بویایی به‌عنوان گزینه درمانی ارزان، ساده و بدون عوارض جانبی برای علل مختلف از دست دادن حس بویایی ظاهر شده است. هدف آن کمک به بهبودی بر اساس انعطاف‌پذیری عصبی یعنی توانایی مغز در سازمان‌دهی مجدد خود برای جبران تغییر یا آسیب است.

آموزش بویایی به زمان نیاز دارد و سرعت بهبود همه یکسان نیست. برای مثال، ممکن است حس بویایی ازدست‌رفته افراد مسن دیرتر به حالت عادی برگردد؛ زیرا نورون‌های گیرنده بویایی کمتری دارند.

به‌طور سنتی، آموزش بویایی روی چهار رایحه متکی است: میخک صدپر، رز، لیمو و اکالیپتوس؛ اما در واقع اهمیتی ندارد چه رایحه‌ای انتخاب کنید. تمرکز روی رایحه‌های آشنا مانند عطرها، پوست لیمو، وانیل یا قهوه آسیاب‌شده و فکر کردن در مورد خاطرات هنگام بوییدن آن‌ها ممکن است مفید باشد. برای دستیابی به بهترین نتیجه، باید هر ۱۲ هفته، چهار بو را تغییر بدهید.

این مطالعه در مجله‌ی International Forum of Allergy & Rhinology منتشر شده است.