چرا می‌توان افراد را با وجود ماسک شناخت؟

هر فرد به‌طور میانگین پنج‌هزار چهره را می‌شناسد؛ از خانواده و دوستان گرفته تا صندوقدار سوپرمارکت محل. اغلب افراد به‌راحتی چهره‌های آشنا را حتی از تصاویر کم‌کیفیت یا قدیمی تشخیص می‌دهند. ما اغلب چهره‌های آشنا را تشخیص می‌دهیم؛ حتی اگر نام افراد یا شیوه‌ی آشنایی با آن‌ها را به‌یاد نیاوریم. بیشتر افراد چهره‌های آشنا را می‌توانند تشخیص دهند؛ اما این روزها با وجود استفاده از ماسک به‌علت دنیاگیری کرونا و پوشاندن چانه‌‌ها، لب‌ها، گونه و بینی، بازهم مهارت‌های تشخیص چهره به قوت قبل هستند؟

پژوهشگران برای پاسخ به این پرسش تأثیر ماسک که بخش پایینی چهره را و عینک آفتابی که اطراف چشم را می‌پوشاند، بر شناسایی افراد مقایسه‌ کردند. با اینکه ماسک‌های صورت بخش زیادی از چهره را می‌پوشانند، بازهم افراد به‌سهولت می‌توانند چهره‌های آشنا را از پشت ماسک‌ها تشخیص دهند و این نشانه‌ی انعطاف درخورتوجه مهارت شناسایی چهره در افراد است.

شناسایی چهره‌های آشنا یکی از مهارت‌های سودمند روزمره است؛ اما شناسایی چهره‌های ناآشنا هم برای بررسی‌ها و سناریوهای امنیتی اهمیت دارد. برای این منظور پژوهشگران تشخیص چهره‌های آشنا و ناآشنا را ارزیابی کردند. آنان یک جفت تصویر چهره را به شرکت‌کنندگان نشان دادند و از آنان خواستند درباره‌ی تعلق چهره‌ها به فردی یکسان یا افراد متفاوت تصمیم‌گیری کنند. یک جفت از تصاویر بدون هیچ پوششی و سایر جفت‌ها به‌صورت تصویری بدون پوشش و تصویر با عینک آفتابی یا ماسک صورت نمایش داده شدند. شرکت‌کنندگان وظایف را برای چهره‌های آشنا (چهره‌ی افراد مشهور) و ناآشنا کامل کردند.

در این پژوهش، دشواری تشخیص افراد با پوشش‌های مختلفی مثل ماسک و عینک‌ آفتابی بررسی شد

گرچه ماسک‌های صورت بخش زیادی از چهره را می‌پوشانند، طبق پژوهش جدید شرکت‌کنندگان توانستند چهره‌های آشنای پشت ماسک را با دقت ۹۰ درصد شناسایی کنند. این نتایج نشان‌دهنده‌ی پایداری در توانایی تشخیص چهره هستند. البته در دنیای واقعی، اطلاعاتی مثل بدن یا نحوه‌ی قدم‌برداشتن یا لباس می‌توانند مکملی برای اطلاعات مفقود ناشی از ماسک صورت باشند و دقت تشخیص را افزایش دهند. در چهره‌های ناشناس، ماسک و عینک آفتابی هر دو دقت تشخیص را کاهش می‌دهند. ماسک‌ها معمولا بیشتر از عینک آفتابی عملکرد تشخیص را کاهش می‌دهند؛ اما با وجود ماسک یا عینک آفتابی و بدون آن‌ها، تشخیص چهره‌های ناآشنا دشوار و درمعرض خطا خواهد بود.

دراین‌بین، بازهم برخی افراد در وظیفه‌ی تشخیص چهره‌های ناآشنا موفق هستند. پروفسور جاش دیوس از دانشگاه گرینویچ و پایگاه داده‌ی آزمایشگاه تشخیص صوتی از این افراد برای تکمیل وظایفی دعوت کرد که تشخیص‌دهندگان برتر در تشخیص چهره با وجود ماسک عملکرد بهتری از افراد معمولی داشتند. شناسایی چهره‌های آشنا با وجود ماسک به‌ندرت دچار مشکل می‌شود؛ اما چرا انسان‌ها چهره‌های آشنا را به‌خوبی تشخیص می‌دهند؟ انسان معمولا با ویژگی ذاتی محرک چهره‌مانند رشد می‌کند و معمولا در محیط هم الگوهای چهره‌مانندی را در ابرها یا اشیاء می‌بیند. به این پدیده پاریدولیای چهره گفته می‌شود.

پردازش تصویر به‌طور‌کلی فرایندی تطبیقی است. پیشینیان ما از این مزیت تکاملی برخوردار بودند و می‌توانستند تفاوت بین دوست و دشمن را تشخیص دهند. توانایی تشخیص چهره‌های آشنا به روش‌های مختلف روبه‌رو‌شدن با فردی در موقعیت‌های مختلف و تفاوت آن با دیگر چهره‌های شناخته‌شده مربوط است. بدین‌ترتیب، تشخیص چهره‌های ناآشنا اندکی دشوارتر می‌شود؛ زیرا معیارها ناشناخته هستند و تجربه‌ی کمی در رویارویی وجود دارد. در چهره‌های ناآشنا نمی‌توان تغییرات آن در موقعیت‌ها، احساسات، نورها یا سنین مختلف و نیز تفاوت چهره با دیگر چهره‌های ناشناس را تشخیص داد.

چگونه می‌توان عملکرد موفق شناسایی چهره‌های دارای ماسک را توصیف کرد؟ در چهره‌های آشنا، تجربه‌ی کافی دیدن چهره به افراد در شناسایی کمک می‌کند. همچنین، ممکن است شخص چهره را قبلا پوشیده دیده باشد یا نمایش چهره‌ی کامل به‌قدری قوی است که با وجود پوشانده‌شدن و کاهش عناصر بصری تشخیص‌پذیر است. درمقابل برای چهره‌های ناآشنا، نمی‌توان به تجربه‌ی دیدن چهره تکیه کرد. تشخیص‌دهندگان برتر در اینجا نوعی ناهنجاری به‌شمار می‌رود و مشخص نیست چگونه می‌توانند چهره‌های ناشناس دارای ماسک را شناسایی کنند؛ بااین‌حال، یکی از دلایل این توانایی برجسته می‌تواند ژنتیک باشد.