دوز پایینی از گاز خنده در کاهش علائم افسردگی موثر است

گاز خنده ممکن است بیشترین استفاده را در دندانپزشکی داشته باشد؛ اما در سال‌های اخیر دانشمندان به دنبال استفاده از این ماده شیمیایی برای هدف دیگری بوده‌اند: افسردگی که دربرابر درمان مقاومت می‌کند.

نتایج کارآزمایی کوچکی که به‌تازگی در مجله‌ی Science Translational Medicine منتشر شده است، نشان می‌دهد دوز پایینی از گاز خنده می‌تواند به بهبود علائم افسردگی در بیماران مبتلا به شکل شدیدی از افسردگی کمک کند که داروهای ضدافسردگی روی آن اثری ندارد.

پژوهشگران دانشگاه واشینگتن در سنت‌لوئیس دریافتند که دوز پایینی از نیتروز اکسید که از آن به‌نام گاز خنده یاد می‌شود، در بهبود علائم بیماران مبتلا به افسردگی مقاوم دربرابر درمان، به اندازه‌ی دوز بالاتر مؤثر بود و عوارض جانبی کمتری داشت. هر دو دوز نسبت‌به دارونما موجب تسکین بیشتر علائم می‌شدند. قرار است نتایج در کارآزمایی بزرگ‌تری تأیید شود.

افسردگی عمده مقاوم دربرابر درمان (TRMD) معمولا پس از عدم اثربخشی حداقل دو داروی ضدافسردگی تشخیص داده می‌شود و در مورد حدود یک سوم از بیماران مبتلا به افسردگی عمده اتفاق می‌افتد. به‌علت شکست‌های متعدد درمان‌های ضدافسردگی، پژوهشگران به روش‌های جایگزینی روی آورده‌اند.

به‌جز ضدافسردگی‌ها و روان‌درمانی، استراتژی‌های فعلی درمان TRMD شامل الکتروشو‌ک درمانی و داروهای بیهوشی می‌شود. در موفقیتی خاص، نشان داده شده است که کتامین علائم افسردگی را طی فقط چند ساعت بهبود می‌دهد؛ اما کارشناسان به دنبال گزینه‌های بیشتر، ارزان‌تر و ایمن‌تر هستند. در جستجوی گزینه‌های دیگری برای درمان افسردگی، پژوهشگران به دنبال آزمایش مواد بیهوش‌کننده‌ی دیگری مانند نیتروز اکسید بودند که معمولا برای بی‌حسی و بیهوشی استفاده می‌شود.

مطالعه‌ای پیشین نشان داده بود گاز خنده طی یک روز پس از درمان، علائم افسردگی را بهبود می‌بخشد. در مطالعه‌ی جدید، پژوهشگران به‌دنبال پی‌بردن به طول مدت‌زمان اثرگذاری گاز خنده بودند. به‌این‌منظور، آن‌ها ۲۴ بیمار مبتلا به TRMD را در مطالعه به کار گرفتند که به‌طور تصادفی در مطالعه‌ا‌ی منقطع قرار گرفتند تا دارونما، دوز پایین یا دوز بالایی از گاز خنده را به مدت یک ساعت دریافت کنند.

در جلسات بعدی، هر شرکت‌کننده به‌طور تصادفی به گروه درمانی دیگری منتقل می‌شد. پژوهشگران علائم افسردگی ۲۰ شرکت‌کننده را که هر سه جلسه را تکمیل کرده بودند، با استفاده از پرسش‌نامه‌های مختلف تا دو هفته پس از درمان ارزیابی کردند. افرادی که دوزهای مختلف گاز خنده را دریافت می‌کردند، نسبت‌به دیگران کاهش علائم بیشتری را گزارش می‌کردند.

پس از کامل شدن مطالعه، علائم افسردگی از سطح پایه حدود ۱۱ نقطه کاهش پیدا کرد. چارلز کانوی، استاد روانپزشکی در دانشگاه واشینگتن و نویسنده ارشد مطالعه گفت: «سال‌ها است با این افراد کار می‌کنم و انتظار ندارم روش‌های جدید مؤثر باشد؛ اما بیماران کارآزمایی که برخی از آن‌ها را مدت‌ها است می‌شناسم، بهتر شدند».

گاز خنده ممکن است مزیت‌های خاصی نسبت‌به داروها و استراتژی‌های درمانی دیگر داشته باشد. کوزین گفت: «این گزینه‌ی خوبی است، زیرا در تمام بیمارستان‌ها و آزمایشگاه‌ها وجود دارد». پیتر نگله، نویسنده‌ی دیگر مقاله افزود این ماده همچنین نسبت‌به کتامین عوارض جانبی جدی کمتری دارد و در بدن متابولیزه نمی‌شود. نگله که متخصص بیهوشی در دانشگاه شیکاگو است، گفت: «گاز خنده طی چند دقیقه وارد بدن می‌شود و طی چند دقیقه هم خارج می‌شود».

اگرچه کارشناسان هشدار می‌دهند که به‌علت روش معمول استفاده از بیهوش‌کننده‌ها، داده‌های ایمنی در خصوص استفاده‌ی طولانی‌مدت از آن‌ها وجود ندارد. کارا زیوین، استاد روان‌پزشکی در دانشگاه میشیگان که در مطالعه دخیل نبود، گفت: «نمی‌دانیم که برای مغزی که به‌طور مکرر طی دوره‌ای طولانی درمعرض گاز خنده قرار می‌گیرد، چه اتفاقی می‌افتد». کارشناسان دیگر با این موضوع موافقند که همچون داروهای دیگری که روی مغز اثر می‌گذارند، احتمال سوء ‌‌استفاده وجود دارد.

لیسا هاردینگ، روان‌پزشکی در دانشکده پزشکی ییل که در مطالعه مشارکتی نداشت، متذکر شد که شرکت‌کنندگان مطالعه ۹۶ درصد سفیدپوست بودند، بنابراین مشخص نیست یافته‌ها تا چه حد به جمعیت‌های دیگر قابل تعمیم است. وی گفت در مطالعات بعدی باید افراد بیشتری با تبارهای مختلف شرکت داشته باشند تا کارآیی گاز خنده در درمان افسردگی در جهان واقعی تأیید شود.

اگرچه نتایج مقدماتی است و به داده‌های بیشتری نیاز است، پژوهشگران امیدوار هستند رویکرد آن‌ها بتواند به ابزار دیگری برای کمک به درمان سریع TRMD تبدیل شود.