عادت خوب دوران دنیاگیری که نباید آن را کنار بگذاریم

با بازگشت برخی از مناطق دنیا به حالت عادی و رعایت نشدن اقدامات بهداشتی دوران کووید ۱۹، نرخ شیوع سرماخوردگی در هفته‌های اخیر افزایش یافته است و این امر نشان می‌دهد نباید عاداتی مانند شستن دست را که طی دنیاگیری پذیرفته بودیم، کنار بگذاریم.

به‌طور متوسط، دست‌های ما در طول روز با صدها سطح در تماس قرار می‌گیرند که آن‌ها را در معرض صدها هزار میکروارگانیسم قرار می‌دهد. خوشبختانه بیشتر این میکروارگانیسم‌ها بی‌ضرر هستند؛ اما با توجه به اینکه طی هر ساعت ۱۶ بار یا بیشتر به‌صورت خود دست می‌زنیم، بدون رعایت بهداشت مناسب دست ممکن است میکروب مضری مانند گونه دلتای ویروس کرونا را وارد دهان، بینی یا چشمان خود کنیم.

سال گذشته، مرکز کنترل و پیشگیری بیماری و تقریبا تمام کارشناسان بهداشت عمومی بارها بر این موضوع تأکید کردند که اولین خط دفاعی در برابر شیوع کووید ۱۹ این است که با استفاده از آب و صابون حداقل به‌ مدت ۲۰ ثانیه دستان خود را بشوییم یا در صورت دسترسی نداشتن به آب و صابون، از ضدعفونی‌کننده الکلی دست استفاده کنیم. آژانس مذکور استفاده از آب جاری تمیز (گرم یا سرد)، صابون ساده (نه ضد باکتری) و شستن کامل دست را توصیه می‌کند: پس از ۲۰ ثانیه شستن دست‌ها با استفاده از کف صابون، دست‌های خود را به‌خوبی با آب بشویید تا کثیفی و میکروب‌ها پاک شود و احتمال تحریک پوست به حداقل برسد. سپس دست‌ها را به مدت ۲۰ ثانیه در هوا خشک یا از حوله‌ای تمیز برای خشک کردن آن‌ها استفاده کنید. دست‌های خیس ابزاری برای انتقال میکروب‌ها هستند.

قبل از کووید و تأکید مکرر بر اهمیت رعایت بهداشت دست، عادات شستن دست بسیاری از مردم چندان خوب نبود. به گزارش نیویورک تایمز، در نظرسنجی آنلاینی از هزار فرد بزرگ‌سال آمریکایی در سال ۲۰۱۲، ۷۱ درصد از شرکت‌کنندگان می‌گفتند دستان خود را به‌طور منظم می‌شویند (البته ممکن است منظور آن‌ها از شستشوی منظم دست‌ها فقط یک بار در روز بوده باشد!)

پنجاه و هشت درصد شرکت‌کنندگان در نظرسنجی می‌گفتند دیده‌اند دیگران بدون شستن دست از سرویس بهداشتی خارج می‌شوند. بیش از نیمی از آن‌ها گفتند پس از استفاده از وسایل حمل‌و‌نقل عمومی، استفاده از وسایل مشترک یا دست زدن به پول دست خود را نمی‌شویند و ۳۹ درصد (که احتمالا رقم واقعی آن بیشتر است) می‌گفتند پس از عطسه، سرفه یا پس از خارج کردن مخاط بینی، دستان خود را نمی‌شویند.

حتی کارکنان مراقبت‌های بهداشتی همیشه در این زمینه بادقت و کوشا نبوده‌اند. گروهی از بریتانیا و استرالیا سال گذشته در Journal of Clinical Nursing گزارش کردند:

به‌عنوان پرستار، می‌دانیم شست‌و‌شوی دست‌ها همیشه آن‌طور که باید، جدی نگرفته نمی‌شود و دستورالعمل‌های مربوطه در محیط‌های بالینی به‌صورت بهینه رعایت نمی‌شود.

در این مطالعه آمده که طبق گزارش‌های متعدد از کشورهای مختلف، قبل از کووید پیروی از دستورالعمل‌های بهداشت دست در میان پرستاران به‌طور متوسط ۴۰ درصد  بوده است. پژوهشگران در مقاله خود نوشتند: «این کار ساده و نجات‌بخش است؛ اما متأسفانه همیشه انجام نمی‌شود.» آن‌ها بر این موضوع تأکید داشتند که توجه فعلی به شستن دست‌ها که ناشی از دنیاگیری کووید ۱۹ است، حتی با پایان یافتن دنیاگیری همچنان باید در سراسر جوامع و در میان افراد شاغل در بخش مراقبت‌های بهداشتی ادامه پیدا کند.

والدین و معلمان بر لزوم شستن دست‌ها پیش از خوردن غذا تأکید می‌کنند. در آموزه‌های دینی بسیاری از ادیان نیز مردم به شستن دست پیش از خوردن غذا و نیایش تشویق می‌شوند.

اگرچه جراحان احتمالا این روزها جایزه شستن دست را می‌گیرند. زمانی که جوزف لیستر جراح در قرن ۱۹، نشان داد که ضدعفونی پیش از عمل جراحی کلید پیشگیری از عفونت‌ زخم‌های حاصل از جراحی است، دستکش‌ جراحی هنوز وجود نداشت. شستن دست با آب گرم و صابون به مدت پنج دقیقه، اغلب با استفاده از برس، در پایان دهه‌ی ۱۸۰۰ به پروتکل پذیرفته‌شده‌ای تبدیل شد.

 اما ساخت دستکش‌های استریل موجب نشد تمیز کردن کامل دست توسط جراحان اهمیت خود را از دست بدهد. پس از جراحی، حدود ۱۸ درصد از دستکش‌ها پارگی‌های ریزی پیدا می‌کنند که در بیش از ۸۰ درصد اوقات جراحان متوجه آن نمی‌شوند. همچنین زمانی که جراحی بیش از دو ساعت طول بکشد، احتمالا بیش از یک‌سوم از دستکش‌های جراحان سوراخ‌ می‌شود؛ بنابراین، همه‌ی افرادی که در عمل جراحی نقش دارند، باید برای کاهش خطر آلودگی به مدت پنج دقیقه دست‌های خود را از بالاتر از آرنج به پایین بشویند و زیر ناخن‌های خود را نیز با استفاده از برس به‌خوبی بشویند و تمیز کنند. هدف، حذف میکروارگانیسم‌های روی دست و پیشگیری از رشد باکتری‌ها زیر دستکش‌های جراح است.

به جراحان توصیه می‌شود که برای شستن دست از آب گرم استفاده کنند که باعث افزایش تأثیر صابون می‌شود. البته به آن‌ها گفته می‌شود که از استفاده از آب داغ برای شستن دست‌ خودداری کنند، زیرا اسیدهای چرب محافظ پوست را از بین می‌برد و این نکته‌ی خوبی برای همه ما است که آن را رعایت کنیم.

دکتر جیمز سانتیاگو جریزولیا از بیمارستان اسکریپس مرسی در سندیگو در مطلبی که در ماه مارس با عنوان عصب‌شناسی شستن دست در وب‌سایت خبری Medpage Today منتشر کرد، شستن دست را به‌عنوان عملی توصیف کرد که به‌نوعی موجب آرامش اعصاب می‌شود.