باکتری‌های روده بی‌آنکه بدانیم، داروهای ما را جمع می‌کنند
وقتی دارویی را مصرف می‌کنیم، اغلب با پیامدهای ناخواسته‌ای همراه است که در متداول‌ترین وضعیت‌ها، به‌عنوان اثرات جانبی دارو شناخته می‌شوند. اثرات جانبی شامل بسیاری از موارد عجیبی نمی‌شود که هنگام ورود ترکیبات مختلف به بدن ما ممکن است اتفاق افتد.
گاهی اوقات، این عواقب ناخواسته پس از آن اتفاق می‌افتد که دارو ازنظر فیزیکی از بدن خارج می‌شود و دارو حیات دیگری را در حیواناتی پیدا می‌کند که به‌طور تصادفی درمعرض اجزایی از آن قرار می‌گیرند که وارد محیط‌زیست آن‌ها می‌شود. با‌این‌حال، حتی پیش از اینکه داروها فرصتی برای خروج از بدن شما داشته باشند، احتمالا با موجودات دیگری به‌جز شما، مانند میکروبیوم روده، در تماس قرار می‌گیرند.
به‌گزارش ساینس الرت، دانشمندان در مطالعه‌ی جدیدی دریافتند که گونه‌های متعددی از باکتری‌ها که در روده انسان زندگی می‌کنند، می‌توانند با انواعی از داروهایی که انسان مصرف می‌کند، تعامل برقرار و آن‌ها را جمع کنند. نمونه‌هایی از این داروها عبارت‌اند از: ضدافسردگی‌ها، مسکن‌ها، داروهای قلبی و... . پیر بورک، یکی از نویسندگان مطالعه از آزمایشگاه زیست‌شناسی مولکولی اروپا (EMBL) در آلمان می‌گوید: «این نتیجه ما را برآن می‌دارد که میکروبیوم را نیز به‌عنوان یکی از اعضای بدن خود ببینیم.»
دانشمندان قبلا می‌دانستند باکتری‌های موجود در میکروبیوم انسان توانایی تغییر شیمیایی داروهایی را دارند که درون بدن با آن‌ها در تماس قرار می‌گیرند. این پدیده «تبدیل زیستی» نامیده می‌شود؛ اما پژوهش جدید نشان می‌دهد تبدیل زیستی تمام ماجرا نیست.
آزمایش‌های انجام‌شده درون آزمایشگاه با بیش از ۲۰ گونه از باکتری‌های روده انسان که درمعرض ۱۵ نوع داروی انسانی مختلف قرار گرفتند، نشان داد که در بیشتر مواقع، باکتری‌ها بدون تغییردادن داروها، این مواد شیمیایی را به‌شکل غیرمنتظره‌ای جمع می‌کنند. کیران پاتیل، مدیر تحقیقات واحد سم‌شناسی MRC در دانشگاه کمبریج می‌گوید:
تعجب‌آور بود بیشتر تعاملات جدیدی که بین باکتری‌ها و داروها مشاهده کردیم، تجمع داروها در باکتری‌ها بود. تاکنون، تصور می‌شد تبدیل زیستی مسیر اصلی باشد که طی آن باکتری دسترسی داروها در بدن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
به‌گفته‌ی پژوهشگران، داروهایی که به این شکل تجمع پیدا می‌کنند، نه‌تنها می‌توانند رفتار باکتری‌ها و فرایندهای متابولیک را تغییر دهند؛ بلکه توانایی تأثیرگذاشتن بر توزیع و تعادل جمعیت‌های باکتری را نیز دارند.
به‌عبارت‌دیگر، داروها فقط بر شما اثر نمی‌گذارند؛ بلکه احتمالا اثرات ناشناخته‌ای روی میکروبیوم روده و ترکیب کلی آن دارند. البته باید دید که آیا این نتایج تجربی در بیماران انسانی نیز تکرار می‌شود. ازنظر میکروبیوم روده، میان افراد مختلف تفاوت وجود دارد. پاتیل می‌گوید: «بسته به ترکیب میکروبیوتای روده افراد مختلف، احتمالا تفاوت‌های بسیار فردی بین افراد وجود خواهد داشت. ما حتی بین سویه‌های متفاوت یک گونه باکتری نیز تفاوت‌هایی می‌بینیم.»
گذشته از این موضوع که دارو چه تأثیر روی باکتری‌ها می‌تواند داشته باشد، نکته‌ی دیگری نیز وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. پژوهشگران می‌گویند از اثربخشی داروهایی که افراد مصرف می‌کنند، ممکن است به‌علت اینکه باکتری‌ها اجزای شیمیایی آن‌ها را می‌ربایند، کاسته شود. از این گذشته، وقتی مقدار مناسب دارو را تعیین می‌کنیم، این موجودات را به حساب نمی‌آوریم: گروهی میکروبی که درنهایت مقدار مشخصی از آنچه می‌بلعیم، جمع می‌کند.
پژوهشگران می‌گویند علاوه‌بر کاهش اثربخشی برخی داروها، ممکن است همین پدیده بتواند اثرات جانبی را در برخی بیماران ایجاد کرده یا تحت‌تأثیر قرار دهد و رژیم‌های دارویی با این دست‌های نامرئی اندکی تغییر پیدا کند.
پژوهش‌های بیشتری برای درک میزان اهمیت مسئله تجمع باکتری‌ها نیاز است و اکنون بهترین زمان مطالعه است. پاتیل می‌گوید:
گام‌های بعدی ما آن است که این پژوهش مولکولی بنیادی را پیش ببریم و بررسی کنیم که باکتری‌های روده فرد با تفاوت در پاسخ‌های فردی دربرابر داروهایی مانند ضدافسردگی‌ها چگونه در ارتباط است. اگر بتوانیم مشخص کنیم که افراد بسته به ترکیب میکروبیوم خود چگونه دربرابر آن پاسخ می‌دهند، درمان‌های دارویی را می‌توان به‌صورت فردی طراحی کرد.
این یافته‌ها در مجله‌ی Nature گزارش شده است.