قرص ضد ویروس ساده‌ ای برای کووید ۱۹ در راه است

نتایج اولیه منتشرشده توسط شرکت مرک نشان می‌دهد قرص خانگی ضد ویروس کرونا احتمال اینکه افرادی که به‌تازگی ابتلای آن‌ها به کووید ۱۹ تشخیص داده شود، در بیمارستان بستری شوند یا از دنیا بروند، به نصف کاهش می‌دهد. قرض مذکور که داروی ضد ویروسی به نام مولنوپیراویر است، در افراد در معرض خطر بالای ابتلا به بیماری شدید با دارونما مقایسه شد.

بنا به اعلام شرکت مرک، از ۳۷۷ نفری که دارونما دریافت کردند، ۱۴٫۱ درصد یا ۵۱ نفر طی ۲۹ روز از آغاز کارآزمایی بستری شدند و هشت نفر از دنیا رفتند. در مقابل، ۷٫۳ درصد یا ۲۸ نفر از ۳۸۵ بیماری که دارو را دریافت کردند، در همان بازه زمانی در بیمارستان بستری شدند و هیچ کس از دنیا نرفت.

تعداد مشابهی از افرادی که دارو و دارونما را دریافت کردند، عوارض جانبی گزارش کردند؛ اما تعداد کمتری از افراد در گروه دارو به‌ علت این عوارض جانبی درمان را متوقف کردند. در گزارش شرکت توضیح داده نشده است که این عوارض جانبی چه بوده‌اند.

حدود ۴۰ درصد از شرکت‌کنندگان در کارآزمایی موقت به گونه‌های گاما، دلتا یا مو ویروس کرونا آلوده بودند. طبق گزارش شرکت، مولنوپیراویر به اندازه‌ای که در برابر نسخه‌های اولیه‌ی ویروس مؤثر بود، در برابر گونه‌های جدیدتر نیز تأثیر داشت. نتایج کامل مطالعه هنوز منتشر نشده است و دانشمندان دیگر داده‌ها را بررسی نکرده‌اند.

یافتن داروهایی که اوایل عفونت مؤثر باشند، آسان نبوده است. در حال‌ حاضر فقط برخی آنتی‌بادی‌های تولیدشده در آزمایشگاه برای استفاده در بیمارانی که به‌تازگی ابتلای آن‌ها به کووید مشخص شده است که آن‌قدر بیمار نیستند که در بیمارستان بستری شوند، تأیید شده است. این آنتی‌بادی‌ها را باید از راه وریدی به بدن بیمار رساند؛ بنابراین دریافت چنین درمانی برای برخی افراد دشوار است.

وندی هولمن، مدیر اجرایی ریجبک بیوتراپیوتیکس (Ridgeback Biotherapeutics)، در اعلامیه مطبوعاتی گفت: «درمان‌های ضد ویروسی که بتوانند در خانه مصرف شوند تا افراد مبتلا به کووید ۱۹ را در خارج از بیمارستان نگه دارند، به‌شدت مورد نیاز هستند.» ریجبک و مرک برای ساخت مولنوپیراویر همکاری کرده‌اند و سود حاصل را تقسیم خواهند کرد.

در برخی از کودکانی که دنیسون آن‌ها را به‌عنوان مدیر بخش بیماری‌های عفونی کودکان در مرکز پزشکی دانشگاه وندربیلت درمان می‌کند، درمان رمدسیویر بسیار دیر انجام می‌شود. همین وضعیت برای بسیاری از بزرگسالان بستری‌شده به علت کووید ۱۹ نیز وجود دارد. دنیسون می‌گوید:

در آن زمان دادن دارو دیگر فایده‌ای ندارد؛ زیرا فرصتی که دارو می‌توانسته مؤثر باشد، گذشته است. تأخیر در درمان ضد ویروس مانند این است که آنقدر صبر کنید که عفونت یک زخم به استخوان برسد و سپس آنتی‌بیوتیک تجویز کنید.

تجویز داروهای ضد ویروس در اوایل عفونت این شانس را به همراه دارد که ویروس را پیش از اینکه آسیب زیادی وارد کند یا موجب تحریک شدید سیستم ایمنی شود، متوقف کند. مولنوپیراویر را به‌طور بالقوه می‌توان به محض اینکه نتیجه آزمایش کووید ۱۹ فرد مثبت شود، برای او تجویز کرد و مانع از روانه شدن انبوهی از بیماران به بیمارستان‌ها شد که در زمان گردش گونه بسیار مسری دلتا تحت فشار قرار گرفته‌اند. به همراه واکسن‌ها، درمان مؤثر اولیه ممکن است به مهار دنیاگیری کمک کند.

نتایج موقت مطالعه مولنوپیراویر بسیار دلگرم‌کننده بود؛ به‌طوری‌که هیئت مستقل بازبینی تصمیم گرفت کارآزمایی را زود متوقف کند. مرک قصد دارد مجوز استفاده اضطراری را برای این دارو از سازمان غذا و دارو دریافت کند و در کشورهای دیگر نیز درخواست مجوز بدهد.

دنیسون می‌گوید توقف کارآزمایی به علت بیهوده بودن، زمانی که دارویی مؤثر نیست یا اثر منفی دارد، بسیار معمول است. اما توقف کارآزمایی به علت کارایی، به این علت که دارو به‌خوبی اثر دارد، کاملا غیر عادی است. او می‌گوید از اینکه این داروی ضد ویروس در انسان‌ها به‌خوبی‌ کار می‌کند، تعجب نمی‌کند. او در آزمایش‌های خود با سلول‌های رشدیافته در آزمایشگاه و در آزمایش‌های حیوانی، شاهد اثربخشی آن در برابر چندین ویروس کرونا بوده‌ است.

مولنوپیراویر مانند رمدسیویر که تأیید سازمان غذا و دارو را دریافت کرده است، از واحدهای سازنده مواد ژنتیکی ویروس کرونا یعنی RNA تقلید می‌کند. این واحدهای سازنده کاذب در عملکرد آنزیم پلیمراز که ویروس کرونا از آن برای نسخه‌برداری از RNA خود استفاده می‌کند، اختلال ایجاد می‌کند؛ اما عملکرد این دو دارو متفاوت است.

طبق توضیح دنیسون، رمدسیویر علامت توقف دارای تأخیر است. وقتی این ترکیب وارد رشته در حال طویل شدن RNA می‌شود، پلیمراز را کند می‌کند و در نهایت موجب توقف آن می‌شود؛ شبیه اتومبیلی که وقتی چراغ راهنما زرد می‌شود، وارد تقاطع شده و ممکن است در وسط تقاطع متوقف شود. در مقابل، مولنوپیراویر جهش‌های فراوانی در RNA ایجاد می‌کند و موجب تخریب پلیمراز و دیگر اجزای ویروسی می‌شود؛ مانند جاده‌ی پر از چاله‌ای که می‌تواند موجب از کار افتادن اتومبیل شود. این جهش‌ها نه‌تنها آنزیم نسخه‌برداری از RNA را متوقف می‌کنند، بلکه موجب آسیب دیدن پروتئین‌های دیگری می‌شوند که ویروس برای آلوده کردن سلول‌ها و تکثیر به آن‌ها نیاز دارد.

ویروس‌ها می‌توانند در برابر برخی از داروهای ضد ویروس مانند داروی ضد آنفلوانزای اُسلتامیویر که با نام تجاری تامیفلو به فروش می‌رسد، مقاومت حاصل کنند. اما به‌ گفته‌ی دنیسون، در مورد مولنوپیراویر، جهش‌های مقاومت نمی‌توانند ظاهر شوند؛ زیرا دارو جهش‌های مضر فراوان دیگری ایجاد می‌کند.

مرک می‌گوید می‌تواند تا پایان سال جاری تا ۱۰ میلیون دوز مولنوپیراویر تولید کند. این شرکت با تولیدکننده‌های داروهای عمومی در بیش از ۱۰۰ کشور دارای درآمد کم و متوسط قرارداد بسته است تا آن‌ها نیز دارو را تولید کنند.