بیماری ام اس با عفونت‌های گذشته ارتباط دارد

از زمانی که مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) برای اولین‌ بار در سال ۱۸۶۸ توصیف شد، علت این بیماری ناتوان‌کننده تا حد زیادی همچنان نامشخص مانده است. در این میان، ژن‌ها به‌عنوان عامل مهم شناسایی شده‌اند و داشتن اعضای خانواده مبتلا به ام‌اس با خطر بالاتر ابتلا به این بیماری همراه است.

مطالعه‌ای که ماه مارس سال جاری در مجله‌ی Brain منتشر شد، نشان داد چندین نوع عفونت دوران نوجوانی با خطر ابتلا به ام‌اس پس از ۲۰ سالگی همراه‌اند. این مطالعه‌ به این موضوع نپرداخت که آیا افرادی که از نظر ژنتیکی دارای خطر بالاتر ابتلا به ام‌اس بودند، با احتمال بیشتری دچار آن عفونت‌ها شده بودند. این امر ممکن است توضیح بدهد که چرا افراد مبتلا به ام‌اس دچار عفونت‌های بیشتری می‌شوند که به درمان در بیمارستان نیاز دارد.

اگر توضیح فوق درست باشد، عفونت عامل آغازگر ام‌اس نیست و فقط افرادی را مشخص می‌کند که با احتمال بیشتری دچار ام‌اس هستند. مطالعه جدید که در مجله‌ی JAMA Network Open منتشر شده است، این مسئله را بررسی می‌کند و نشان می‌دهد تب غده‌ای یا مونونوکلئوز عفونی (یکی از عفونت‌های دارای ارتباط زیاد با خطر ام‌اس) در دوران نوجوانی واقعا عامل خطری برای ام‌اس در سال‌های آینده زندگی است.

برخی دانشمندان پیشنهاد کرده‌اند که عفونت‌هایی مانند تب غده‌‌ای (که بیماری بوسه نیز نامیده می‌شود) ممکن است در افرادی که در آینده دچار ام‌اس می‌شوند، شدیدتر باشد؛ زیرا سیستم ایمنی متفاوتی دارند. اما توضیح دیگر (که مطالعه جدید آن را بررسی کرد) این است که عفونت موجب آغاز ام‌اس می‌شود. این استدلال نیز مطرح شده است که خانواده‌های با عفونت‌های بیشتر از جنبه‌های مختلفی از خانواده‌هایی که کمتر به عفونت دچار می‌شوند، متفاوت هستند. شاید تفاوت بین این خانواده‌ها (نه خود عفونت‌ها) همان چیزی باشد که به توضیح خطر ام‌اس کمک می‌کند.

پژوهشگران برای تأیید این موضوع که آیا عفونت‌ها عامل خطر واقعی برای ابتلا به ام‌اس هستند و روند بیماری ام‌اس را آغاز می‌کنند، فرزندان خانواده‌ها را با هم مقایسه کردند.

فرزندان یک خانواده ترکیب ژنتیکی مشابهی دارند و در خانواده مشابه زندگی می‌کنند. اگر یکی از آن‌ها دچار تب غده‌ای شود و به سمت ابتلا به ام‌اس پیش برود، درحالی‌که دیگری دچار تب غده‌ای نشود و به ام‌اس هم مبتلا نشود، نشان می‌دهد این تب غده‌ای است که به ام‌اس منجر می‌شود و نه استعداد ژنتیکی. (از طرف دیگر، اگر فقط یکی از آن‌ها دچار تب غده‌ای شد اما هر دو در آینده دچار ام‌اس شدند، نشان می‌دهد داشتن زمینه ژنتیکی در ابتلا به ام‌اس نقش دارد). اگر الگوی مشابهی را در خانواده‌های زیادی ببینیم، می‌توانیم در مورد این نتیجه‌گیری اطمینان بیشتری به دست آوریم.

در تجزیه‌و‌تحلیل جدید، فرزندان در هر خانواده به‌طور جداگانه مقایسه شدند و سپس نتایج با هم ترکیب شد. تب غده‌ای بین سنین ۱۱ تا ۱۹ سالگی با افزایش قابل‌ توجه خطر ابتلا به ام‌اس پس از ۲۰ سالگی همراه بود. هدف از این طرح، اطمینان از این موضوع بود که علت نتایج آن نیست که افرادی که مستعد ابتلا به ام‌اس هستند، همچنین به علت حساسیت بیشتری که دارند، دارای خطر بالاتر ابتلا به عفونت‌های شدید هستند. نتایج تأیید می‌کند تب غده‌ای و به احتمال زیاد، عفونت‌های دیگر عوامل خطر مهمی برای ام‌اس هستند و می‌توانند آغازگر این بیماری باشند.

مطالعه جدید همچنین این امکان را فراهم کرد که بتوان با جزئیات بیشتری بررسی کرد که احتمال اینکه عفونت موجب آغاز ام‌اس شود، در چه زمانی بیشتر است. تب غده‌ای پس از ۱۱ سالگی عامل خطر بزرگ‌تری برای ام‌اس بود. بیشترین خطر ام‌اس در عفونت‌های بین سنین ۱۱ تا ۱۵ سالگی دیده شد (در حدود زمان بلوغ) و پس از آن، خطر با افزایش سن کاهش پیدا می‌کرد و تا سن ۲۵ سالگی تقریبا به‌کلی از بین می‌رفت. تغییر در مغز و سیستم ایمنی همگام با افزایش سن ممکن است به توضیح علت این امر کمک کند.

تب غده‌ای اغلب در دوران بلوغ، ممکن است آغازگر ابتلا به ام‌اس باشد؛ اما ممکن است سال‌ها طول بکشد تا ام‌اس تشخیص داده شود. بسیاری از افرادی که بین ۱۱ تا ۱۵ سالگی دچار عفونت شده بودند، تا ۳۰ سالگی تشخیص ام‌اس نداشتند. علت آن است که آسیبی که بر اثر ام‌اس به مغز وارد می‌شود، به‌کندی پیشرفت می‌کند تا زمانی که به حد کافی فرد را بیمار کند که ابتلای او به ام‌اس تشخیص داده شود.

تب غده‌ای در دوران نوجوانی ممکن است به این علت موجب آغاز ام‌اس شود که می‌تواند وارد مغز شود و آسیبی که به سلول‌های عصبی وارد می‌کند، ممکن است موجب شود سیستم ایمنی به غلاف میلین حمله کند. (غلاف میلین اعصاب را می‌پوشاند.) به فعال شدن سیستم ایمنی به این شیوه خودایمنی گفته می‌شود. وقتی بیماری ام‌اس آغاز می‌شود، به اعصاب آسیب وارد می‌کند و آسیب با گذشت زمان بدتر می‌شود. خوشبختانه، درمان‌های مدرن در کند کردن این فرایند موفق عمل می‌کنند.

مطالعه‌ی جدید شواهد محکم‌تری ارائه می‌دهد که دوره شدیدی از تب غده‌ای (و احتمالا عفونت‌های جدی دیگر) در دوران نوجوانی (به‌خصوص در نزدیکی بلوغ) می‌تواند موجب ام‌اس شود؛ حتی اگر ام‌اس تا حداقل ده سال پس از عفونت تشخیص داده نشود.