جراحان برای اولین‌بار کلیه خوک را به‌طور موفقیت‌آمیز به انسان پیوند زدند
جراحان نیویورکی با موفقیت کلیه‌ای که در خوکی دست‌کاری‌شده ژنتیکی رشد کرده بود، به انسان پیوند زدند و بعد از دو روز دریافتند که عملکرد این اندام در بدن بیمار کاملا عادی است. این پیشرفت علمی بزرگی به‌حساب می‌آید و روزی ممکن است راهگشای بیمارانی باشد که در صف انتظار پیوند عضو روزهای بسیار سخت و دلهره‌آوری را می‌گذراند. دکتر دوری سگف، استاد جراحی پیوند در دانشکده پزشکی جانز هاپکینز، به New York Times گفت: «ما باید درباره طول عمر این عضو پیوندی اطلاعات بیشتری به‌دست آوریم. باوجوداین، این پیشرفت بزرگ و بی‌نهایت مهمی است.»
پژوهشگران مدت‌ها است به‌دنبال رشد عضو در بدن خوک‌هایی هستند که برای پیوند به انسان مناسب باشند. در‌حال‌حاضر، بیش از صدهزار آمریکایی در فهرست انتظار پیوند عضو هستند و از بین آن‌ها ۹۰،۲۴۰ نفر به کلیه نیاز دارند. روزانه ۱۲ نفر از این فهرست به‌دلیل نبود عضو جانشان را از دست می‌دهند؛ به‌همین‌دلیل، این روش که در آینده ممکن است شامل رشد قلب و ریه و کبد نیز شود، می‌تواند جان انسان‌های زیادی را از مرگ نجات دهد.
خوکی که کلیه پیوندی در آن رشد یافته بود، از‌لحاظ ژنتیکی طوری دست‌کاری شده بود تا این عضو بیشترین سازگاری بافتی را با بدن انسان داشته و رد پیوند بسیار کم‌محتمل باشد. این کلیه با انجام مراحل بسیار نزدیک به عمل پیوند واقعی به فردی پیوند زده شد که دچار مرگ مغزی شده و تنها به‌کمک دستگاه تنفس مصنوعی زنده بود. اعضای بدن این بیمار قرار بود اهدا شود؛ اما چون برای پیوند مناسب نبودند، خانواده‌اش موافقت کردند که این پیوند آزمایشی روی او انجام شود.
به‌گفته دکتر رابرت مونتگمری، رئیس مؤسسه پیوند لانگون وابسته به دانشگاه نیویورک و هدایت‌کننده این جراحی، این کلیه به رگ‌های خونی در قسمت بالای ساق پا و در خارج از شکم بیمار پیوند زده شد و عملکردش عادی بود و «تقریبا بلافاصله» شروع به تولید ادرار و کراتینین کرد. او افزود از‌آنجا‌که این عضو در خارج از بدن انسان به‌خوبی کار کرده، در داخل بدن هم قطعا به‌همین‌شکل جواب خواهد داد.
همچنین، دکتر مونتگمری و تیمش تیموس خوک را به بدن بیمار پیوند زدند تا بتوانند از واکنش‌های سیستم ایمنی علیه کلیه جلوگیری کنند. تیموس غده‌ای است که در سیستم ایمنی بدن دخیل است. وی بیان کرد:
خوک‌های دست‌کاری‌شده ژنتیکی به‌طور بالقوه می‌توانند منبعی پایدار و تجدیدپذیر از عضوهای پیوندی باشند؛ چیزی شبیه انرژی خورشیدی و باد.
واکنش‌ها به این خبر در بین متخصصان پیوند عضو از به‌طور محتاطانه‌ای خوش‌بینانه تا به‌شدت هیجان‌زده متغیر بود؛ اما همگان به تغییر بزرگی اذعان کردند که این روش درمانی در حوزه پیوند عضو ایجاد خواهد کرد. البته مسئله پرورش خوک به‌منظور کاشت عضو بدن در آن‌ها برای پیوندزدن به انسان سؤالاتی درباره بهره‌کشی از حیوانات مطرح می‌کند؛ هرچند هرساله صدمیلیون خوک در آمریکا برای مصارف خوراکی کشته می‌شوند.
بنا به حدس‌و‌گمان برخی از جراحان، تنها چند ماه طول می‌کشد تا کلیه خوک‌های دست‌کاری‌شده ژنتیکی به انسان زنده پیوند زده شود؛ اما برخی دیگر معتقدند هنوز برای رسیدن به این مرحله راه درازی در پیش است. از دیدگاه دکتر دیوید کلاسن، رد پیوند در درازمدت حتی در شرایطی که عضو اهداشده کاملا سازگار و در بدن حیوان هم پرورش نیافته باشد، اتفاق می‌افتد. کلیه علاوه‌بر پاک‌سازی خون از سموم، عملکردهای دیگری هم دارد و نگرانی‌هایی نیز بابت ویروس‌های خوکی وجود دارد که ممکن است گیرنده را آلوده کند:
این حوزه بسیار پیچیده و این تصور ساده‌لوحانه است که ما از همه اتفاق‌هایی که قرار است اتفاق بیفتند و همه مشکلاتی که به‌وجود خواهند آمد، مطلع هستیم.
پیوند زنوتراپی که در آن پیوند اعضا یا بافت‌ها بین گونه‌های مختلف جانوری انجام می‌شود، سابقه طولانی دارد. به‌عنوان مثال، تلاش برای استفاده از خون و پوست حیوانات در انسان به صدها سال پیش باز می‌گردد. در دهه ۱۹۶۰، کلیه‌های شامپانزه به چند انسان بیمار پیوند زده شد؛ اما اکثر آن‌ها اندکی بعد از عمل پیوند فوت کردند و بیشترین طول عمر تنها نه ماه بود. سال ۱۹۸۳، قلب یک بابون به نوزاد دختری معروف به «بیبی فی» پیوند زده شد که بیست روز بعد از عمل فوت کرد.
بااین‌همه برای پرورش عضو، خوک‌ها از نخستی‌ها مزایای بیشتری دارند؛ ازجمله اینکه پرورششان راحت‌تر است و سریع‌تر به بلوغ می‌رسند و در مدت شش ماه به‌اندازه انسان بالغ رشد می‌کنند. دریچه‌های قلب خوک معمولا به انسان پیوند زده می‌شود و برخی از بیماران مبتلا به دیابت سلول‌های لوزالمعده خوک دریافت کرده‌اند. از پوست خوک نیز به‌عنوان پیوند موقت برای بیماران سوختگی استفاده شده است.
حالا ترکیبی از دو فناوری جدید، یعنی ویرایش ژن و شبیه‌سازی، به تولید اندام‌های دست‌کاری‌شده ژنتیکی در خوک‌ها انجامیده است. در گذشته، قلب و کلیه‌های خوک با موفقیت به میمون و بابون پیوند زده شده‌اند؛ اما نگرانی‌هایی که بابت سلامت انسان‌ها مطرح بود، از استفاده این اعضا در بدن انسان مانع شده بود. اگرچه دکتر مونتگمری اذعان کرد پیامدهای درازمدت این عمل پیوند هنوز ناشناخته است؛ اما درادامه تأکید کرد:
این عمل به ما امکان داد به سؤال بسیار مهمی پاسخ دهیم: وقتی این پیوند عضو را که در نخستی‌ها انجام می‌شد، روی انسان انجام دهیم، آیا اتفاق فاجعه‌باری رخ خواهد داد؟
این جراحی ماه سپتامبر در دانشگاه نیویورک انجام شد و USA Today آن را روز سه‌شنبه اولین‌بار گزارش داد. تحقیقات مربوط به این آزمایش هنوز بررسی و در مجله پزشکی منتشر نشده است.
نظرات