دوره ۵ روزه تحریک مغز در درمان افسردگی بسیار مؤثر است

پژوهشگران دانشگاه استنفورد فکر می‌کنند با بهبود روشی از تحریک مغز که قبلا تأیید شده است، روش مؤثر و سریع‌الاثری برای درمان موارد سخت افسردگی ایجاد کرده‌اند. در کارآزمایی جدیدی که این هفته منتشر شد، پژوهشگران دریافته بودند که تقریبا ۸۰ درصد بیماران پس از دریافت درمان بهبود پیدا کردند که درمقایسه‌با گروه دارونما نرخ بسیار بالاتری بود.

تحریک مغز به‌عنوان روش امیدوارکننده‌ای برای درمان افسردگی، خصوصا افسردگی که درمان‌های دیگر روی آن مؤثر نیست، ظاهر شده است. ایده اصلی پشت‌صحنه این رویه، استفاده از ایمپالس‌های الکتریکی برای متعادل کردن فعالیت مغزی نابهنجار مرتبط با اختلالات عصبی یا روانپزشکی است.

شکل‌های مختلفی از تحریک وجود دارد که ازنظر شدت و نحوه تعامل با بدن بیمار با هم فرق دارند. برخی به ایمپلنت‌های دائمی در مغز نیاز دارند، درحالی‌که برخی دیگر مانند تحریک مکرر مغناطیسی مغز (rTMS) می‌توانند به‌صورت غیرتهاجمی به کار روند. تحریک مکرر مغناطیسی مغز متکی بر میدان‌های مغناطیسی است که به‌طور موقت روی سر اعمال می‌شود.

تحریک مکرر مغناطیسی مغز از سال ۲۰۰۸ توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای بیمارانی که حداقل به یک درمان دیگر پاسخ نمی‌دهند، تأیید شده است؛ اما میزان موفقیت آن نسبتا کم است و حدود ۱۴ تا ۳۰ درصد از بیماران بهبود قابل‌توجهی را تجربه می‌کنند. درحالی‌که این روش ایمن است و نسبت‌به اشکال دیگر تحریک، هزینه نگه‌داری کمتری دارد، دوره معمول درمان حدود شش هفته طول می‌کشد که برای بیمارانی که اپیزود افسردگی اورژانسی را تجربه می‌کنند، ایده‌ال نیست.

دستگاه تصویربرداری MRI. از اسکن‌های MRI برای سفارشی کردن تحریک مغز برای هر بیمار استفاده می‌شود

در سال‌های اخیر، دانشمندان دانشکده پزشکی دانشگاه استنفورد تلاش کرده‌اند تا rTMS را بهبود دهند. روش آن‌ها که اکنون نورومدولاسیون درمانی استنفورد (SNT) نام گرفته است، متکی بر پالس‌های مغناطیسی با دوز بالاتری است که در قالب برنامه ۵ روزه‌ای تحویل داده می‌شود و هدف آن این است که از حدود هفت ماه درمان استاندارد rTMS تقلید کند.

همچنین، این درمان برای هر بیماری شخصی‌سازی می‌شود و از اسکن‌های MRI برای انتخاب بهترین مکان مغز برای اعمال این پالس‌ها استفاده می‌شود. نولان ویلیامز، نویسنده مطالعه و استادیار روانپزشکی و علوم رفتاری در دانشگاه استنفورد گفت:

بسیار علاقمند بودیم که بتوانیم مشکلات روان‌پزشکی را در موقعیت اضطراری حل کنیم و افراد را در طول چند روز درمان کنیم. بنابراین، براساس اصول علوم اعصاب انسانی، راهی پیدا کردیم تا تحریک را از برنامه شش هفته‌ای به برنامه‌ای یک روزه فشرده کنیم.

سال گذشته، ویلیامز و تیمش مطالعه کوچکی از ۲۱ بیمار را منتشر کردند که تحت درمان SNT قرار گرفته بودند. آن‌ها نشان دادند که ۹۰ درصد از این افراد که به‌شدت تحت‌تأثیر افسردگی قرار داشتند، بهبودی را تجربه کردند. به‌عبارت‌دیگر، آن‌ها دیگر معیارهای ایپزود افسردگی حاد را نداشتند. علاوه‌بر‌این، احساس افکار خودکشی نیز در آن‌ها از بین رفت. در این مطالعه، بیماران و پزشکان می‌دانستند چه درمانی دریافت می‌کنند (مطالعه از نوع برچسب باز بود).

تأیید این موضوع که هر دارو یا درمانی واقعا مؤثر است، به انجام آزمایش‌های دقیق‌تری مانند آزمایش دوسوکور کنترل‌شده با دارونما نیاز دارد. این کاری است که پژوهشگران اکنون انجام داده‌اند و نتایج کارآزمایی جدید خود را در مجله American Journal of Psychiatry منتشر کرده‌اند.

نولان ویلیامز درمان SNT خود را روی بیماری ناشناس نشان می‌دهد.

در کارآزمایی جدید، ۲۹ شرکت‌کننده مبتلا به افسردگی مقاوم نسبت به درمان به‌طور تصادفی برای دریافت SNT واقعی با درمان کاذب انتخاب شدند. در ادامه، آن‌ها به‌مدت چهار هفته تحت نظارت قرار گرفتند.

این بار حدود ۷۸ درصد از بیمارانی که درمان SNT واقعی را دریافت کردند، براساس آزمایش‌های تشخیصی استاندارد، بهبودی را تجربه کردند، درحالی‌که در گروه درمان ساختگی، بهبودی ۱۳ درصد بود. عارضه جانبی جدی وجود نداشت و شایع‌ترین عارضه سردرد کوتاه‌مدت بود. زمانی که از شرکت‌کنندگان خواسته شد تا حدس بزنند‌ کدام درمان را دریافت کرده‌اند، هیچ‌یک از دو گروه بهتر از شانس عمل نکردند. این امر نشان می‌دهد کور بودن مطالعه موفق بوده است.

تامی ون بروکلین، بیمار ۶۰ ساله ساکن تنسی در کارآزمایی کنونی مشارکت نداشت؛ اما سپتامبر گذشته، او با هواپیما به کالیفرنیا سفر کرد تا به‌عنوان بخشی از پژوهش درحال انجام این تیم درمان SNT را در دانشگاه استنفورد دریافت کند. بروکلین از زمان کودکی درگیر افسردگی بود.

اگرچه او در بزرگسالی تسکین قابل‌توجهی را از داروی ضدافسردگی پاکسیل دریافت کرد، مزیت‌های دارو برای او در طول زمان به‌طور پیوسته کاهش پیدا کرد. امسال، او به‌طور پیوسته افکار خودکشی را تجربه می‌کرد. بروکلین درباره تجربه خود از درمان SNT گفت:

از روز سوم، تأثیر شروع شد و طی روزهای بعد بهتر و بهتر شد. من از حدود اواسط سپتامبر در خانه بودم و تمام مزیت‌های آن برای من باقی مانده است و احساس خیلی بهتری دارم. من می‌خوابم و دیگر افکار خودکشی ندارم. نگاه من به دنیا و زندگی به شیوه مثبتی تغییر کرده است.

هرچند نتایج دوباره مبتنی‌بر اندازه نمونه کوچکی است، تجزیه‌و‌تحلیل موقت کارآزمایی نشان داد تفاوت در میزان موفقیت آنقدر زیاد است که دیگر به ادامه مطالعه نیازی نیست. نویسندگان خاطرنشان می‌کنند کارآزمایی‌های دیگری با اندازه مشابه برای آزمایش درمان‌های جدید افسردگی مقاوم به درمان ازجمله کتامین (نسخه‌ای از آن اکنون مورد تأیید FDA است) انجام شده است. ویلیامز گفت:

شگفت‌زده شدیم که نتایج ازنظر آماری قوی‌تر از چیزی بود که انتظار داشتیم. سپس احساس کردیم که مهم است کارآزمایی را متوقف کنیم و اطلاعات را در اسرع وقت منتشر کنیم.

اتفاقا کارآزمایی اوایل سال ۲۰۲۰ به پایان رسید، درست پیش از آنکه دنیاگیری کووید ۱۹ به‌طور جدی آغاز شود و موجب تعطیلی موقت آزمایشگاه گروه شود. موفقیت قابل‌توجه مشاهده‌شده در مطالعات پژوهشگران را مطمئن کرده است که درمان آن‌ها واقعا مؤثر است. روش جدید حتی ممکن است از درمان با الکتروشوک که پرکاربردترین شکل از تحریک مغز برای درمان افسردگی مقاوم به درمان است اما به بیهوشی عمومی و مشارکت تیم پزشکی کاملی نیاز دارد، بهتر عمل کند.

بنابر استدلال نویسندگان، ازآنجایی که SNT را می‌توان در طول یک هفته انجام داد، می‌تواند به‌نوعی مانند درمان نجات برای بیماران در شرایط بحرانی عمل کند و به آن‌ها کمک کند تا فورا بهتر شوند و سپس تحت درمان‌های نگهدارنده دیگر مانند دارو یا گفتگودرمانی قرار گیرند (مشاهده تأثیر بیشتر درمان‌های تأییدشده ازجمله ضدافسردگی‌ها ممکن است چند ماه طول بکشد).

ویلیامز این احتمال را رد نمی‌کند که در آینده، نسخه‌ای از SNT بتواند خود به‌عنوان درمان نگهدارنده استفاده شود. او براساس تجربه شخصی می‌گوید بیماران ممکن است درنتیجه یک دوره درمان پنج روزه، تا هفته‌ها و حتی تا سال‌ها بهبودی مداوم نشان دهند و بیمارانی که علائم آن‌ها برمی‌گردد می‌توانند در دوره‌های اضافی شرکت کنند.

اگرچه SNT نسخه‌ای اصلاح‌شده از rTMS است، ویلیامز می‌گوید تکنیک آن‌ها واقعا کاربرد جدیدی از آن است. گروه پژوهشی SNT را ثبت اختراع کرده است و به دنبال تأیید سازمان غذا و دارو هستند. آن‌ها تاییدیه Breakthrough Therapy را از FDA دریافت کرده‌اند. این تاییدیه نشان می‌دهد سازمان بررسی خود را درباره آنچه در درمان بیماری جدی امیدبخش ظاهر شده است، تسریع می‌کند.

نویسندگان می‌گویند پیش از اینکه این درمان بتواند به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گیرد، به کارآزمایی‌های بزرگ‌تر و بیشتری در زمینه آزمایش SNT نیاز است. این مطالعات می‌تواند شامل مقایسه مستقیم با اشکال دیگر تحریک مغز باشد؛ اما درحال‌حاضر، هم گروه پژوهشی و هم بیماران آن‌ها درباره پتانسیل این درمان امیدوار هستند. بروکلین گفت: «داشتم به نقطه‌ای می‌رسیدم که در آن بسیار ناامید شده بودم و فکر می‌کردم همه چیز را رها کنم. یکی از بهترین مزیت‌های درمان جدید این بود که خیلی زود اثر کرد».