شناسایی دومین بیمار HIV که بدون مداخله پزشکی از ویروس ایدز رهایی یافت

پژوهشگران در ماساچوست می‌گویند بیمار دیگری را پیدا کرده‌اند که به‌نظر می‌رسد بدون کمک درمان‌های ضدویروسی یا پیوند مغز استخوان، به‌طور کامل بر عفونت HIV غلبه کرده است. مورد مذکور که «بیمار اسپرانزا» نام گرفته است، نشان می‌دهد نسبت‌به چیزی که تصور می‌شود، افراد بیشتری می‌توانند به‌طور طبیعی از این عفونت ویروسی رهایی پیدا کنند. این یافته همچنین امیدواری‌هایی بیشتری برای یافتن درمان دائمی مشابهی برای بیشتر بیمارانی که کل زندگی خود را درگیر HIV هستند، ایجاد می‌کند.

اعضای مؤسسه راگون (مؤسسه پزشکی که روی پژوهش‌های HIV تمرکز دارد) با همکاری دانشمندانی از بیمارستان عمومی ماساچوست، مؤسسه فناوری ماساچوست و دانشگاه هاروارد سال‌ها است روی گروه خاصی از بیماران HIV مطالعه می‌کنند. این بیماران که «کنترل‌کننده‌های برگزیده» نامیده می‌شوند، به‌نظر می‌رسد دارای سیستم ایمنی هستند که می‌تواند بدون درمان ضد رتروویروسی (ART) عفونت HIV را به‌طور موثری مهار کند.

برای بیشتر افراد آلوده، درمان‌های ضد رتروویروسی برای پیشگیری از تکثیر گسترده ویروس درون سلول‌های ایمنی خاص مورد نیاز است. تکثیر گسترده‌ی ویروس، درنهایت سیستم ایمنی را تخریب می‌کند و وضعیتی به نام ایدز را پدید می‌آورد.

در حالی‌که ART می‌تواند سطح HIV را به‌حدی کاهش دهد که عفونت فرد دیگر برای دیگران مسری نباشد، ویروس همچنان درون برخی سلول‌ها پنهان می‌شود و به‌طور کامل ریشه‌کن نمی‌شود. معمولا اگر فردی مصرف این داروها را متوقف کند (یا اگر ویروس مقاومت کافی دربرابر داروها به دست آورد)، ویروس می‌تواند از این مخزن خارج شود و بار دیگر ویرانی به بار آورد. این درحالی است که کنترل‌کننده‌های برگزیده، به‌نظر می‌رسد اصلا به درمان نیازی ندارند و بار ویروسی HIV را به‌تنهایی در بدن خود پایین نگه می‌دارند.

بیماران دیگری نیز وجود داشته‌اند که به‌طور کامل یا تقریبا HIV را شکست داده‌اند. برای ناشناس ماندن این بیماران، معمولا از نام محل زندگی آن‌ها استفاده می‌شود، مانند «بیمار برلین». دو بیمار نیز شناسایی شده‌اند که پس از انجام پیوند مغز استخوان به‌طور کامل عاری از HIV شدند.

پیوند مغز استخوان عملا سیستم ایمنی فرد بیمار را با سیستم فرد اهداکننده جایگزین می‌کند و هر دو بیمار مغز استخوانِ افراد دارای جهش ژنتیکی نادری را دریافت کردند که تصور می‌شود موجب کاهش آسیب‌پذیری آن‌ها در برابر عفونت HIV می‌شود.

اگرچه پیوند مغز استخوان موفقیت‌آمیز است، بسیار خطرناک‌تر و پرزحمت‌تر از چیزی است که به درمان اصلی HIV تبدیل شود. همچنین افرادی وجود داشته‌اند که پس از قطع مصرف ART، سطح HIV همچنان در بدن آن‌ها پایین مانده است. اما بیمار سانفرانسیسکو در میان این موارد نیز منحصربه‌فرد است، زیرا هرگز تحت درمان قرار نگرفت. در آن زمان، پژوهشگران گمان کردند که این بیمار ممکن است تنها فردی نباشد که در میان کنترل‌کنندگان برگزیده آن‌ها پیدا می‌شود. ظاهرا، حدس آن‌ها درست بود.

در مطالعه‌ی جدید که روز دوشنبه در مجله‌ی Annals of Internal Medicine منتشر شد، پژوهشگران ادعا می‌کنند بیمار دیگری را با این شرایط پیدا کرده‌اند که به او لقب «بیمار اسپرانزا» را داده‌اند (اسپرانزا شهری در آرژانتین است). همانند مورد قبل، پژوهشگران نتوانستند هیچ مقداری از ویروس را در بیش از دو میلیارد سلول خون و بافت جمع‌آوری‌شده از این زن پیدا کنند. زو یو، پژوهشگر مؤسسه راگون و نویسنده مطالعه می‌گوید:

این دو نمونه نشان می‌دهد تلاش‌های فعلی ما برای یافتن درمان دائمی برای عفونت HIV بی‌نتیجه و غیرممکن نیست. اگر سازوکار ایمنی طبیعی دربرابر ویروس را درک کنیم، می‌توانیم به این هدف دست پیدا کنیم.

هنوز معماهای زیادی در ارتباط با این موارد وجود دارد که باید حل شود. بیمار سانفرانسیسکو برای اولین‌بار در سال ۱۹۹۲ دچار HIV شد و مدت‌ها به‌عنوان یک کنترل‌کننده برگزیده تحت مطالعه قرار داشته است، اما مشخص نیست او چه زمانی موفق شد بر عفونت غلبه کند.

از سوی دیگر، بیمار اسپرانزا حدود هفت سال دچار HIV بود تا اینکه گروه یو اعلام کردند که او درمان شده است. براین‌اساس، ممکن است پیروزی طبیعی بر ویروس در افراد دارای این توانایی، زیاد طول نکشد. پژوهشگران بر این باورند که تعداد بیشتری از این گونه افراد که به‌طور طبیعی درمان می‌شوند، در جامعه وجود دارند اما از اقبال خوب خود خبر ندارند.

البته مهم‌ترین سوالی که وجود دارد، این است که چگونه سیستم ایمنی این دو فرد موفق شده بر ویروس غلبه کند. گروه یو و دیگران حدس می‌زنند که سلول‌های ایمنی خاصی که برای کشتن سایر سلول‌های ایمنی برنامه‌ریزی شده‌اند که توسط میکروب‌هایی مانند HIV ربوده می‌شوند، در این فرایند نقش کلیدی دارند، اما به احتمال زیاد بیش از یک مکانیسم در این رابطه نقش دارد.

برخی از کنترل‌کننده‌های برگزیده این گروه همچنین به‌نظر می‌رسد ازنظر عملکردی درمان شده‌اند و ویروس در قسمت‌هایی از ژنوم محدود شده است که هرگز نمی‌تواند با قدرت کامل تکثیر شود. یکی از اولویت‌های گروه یو یافتن تعداد بیشتری از این کنترل‌کننده‌های برگزیده و افرادی است که به‌طور طبیعی درمان شده‌اند تا زیست‌شناسی آن‌ها را بهتر درک کند.

اما بسیاری از پژوهشگران ازجمله یو و همکارانش درحال کار روی استراتژی‌هایی برای کمک به افراد دیگر براساس دانشی هستند که از مطالعه افراد دارای قدرت مبارزه طبیعی حاصل شده است. این‌ استراتژی‌ها شامل واکسن‌های درمانی است که بتواند سیستم ایمنی را برای شناسایی مخازن HIV در بدن آموزش دهد. یو گفت:

گام بعدی این است: چگونه از واکسن‌های درمانی و رویکردهای دیگر برای تقلید از پاسخ‌هایی که در این افراد می‌بینیم، درجهت درمان جمعیت گسترده‌تر بیماران استفاده کنیم. اگر بتوانیم از آنچه در کنترل‌کنندگان برگزیده می‌بینیم، تقلید کنیم، می‌توانیم قبل از اینکه درمورد درمان به روش پیوند مغز استخوان صحبت کنیم، حداقل نوع عملکردی درمان را به بیماران برسانیم.