آیا هنگام مرگ زندگی‌مان از جلوی چشمانمان می‌گذرد؟
پژوهشگران آمریکایی می‌گویند وقتی می‌میریم، امواج مغزی ما به همان شکلی ظاهر می‌شوند که در جریان دیدن خواب، یادآوری خاطرات یا مراقبه دیده می‌شوند و مغز ما حین مرگ یا حتی پس از آن فعال و هماهنگ باقی می‌ماند.
پژوهشگران در حال اندازه‌گیری امواج مغزی مرد ۸۷ ساله مبتلا به صرع بودند که متأسفانه او دچار حمله قلبی شد و از دنیا رفت. آن‌ها توانستند در طول ۳۰ ثانیه پیش و پس از توقف ضربان قلب بیمار، داده‌های مربوط به فعالیت مغز را جمع‌آوری کنند. پژوهشگران می‌گویند امواج مغزی که آن‌ها ثبت کردند، معمولاً در عملکردهای شناختی رده‌بالا دیده می‌شود و می‌تواند نمونه واقعی از این موضوع باشد که زندگی فرد از جلوی چشمان او عبور می‌کند.
بازپخش زندگی: وقتی می‌میریم در مغز ما چه اتفاقی می‌افتد؟
دانشمندان عصب‌شناس فعالیت مغز یک انسان درحال مرگ را ثبت کرده‌اند و الگوهای موزون امواج مغزی را در حوالی زمان مرگ او کشف کردند که شبیه الگوهای امواج مغزی است که حین دیدن خواب، به یادآوردن خاطرات و مراقبه دیده می‌شود. مطالعه جدید بینش جدیدی در مورد نقش مدیریتی مغز حین مرگ فراهم می‌کند و توضیحی برای یادآوری واضح زندگی در تجریبات نزدیک به مرگ ارائه می‌دهد.
تصور کنید کل زندگی خود را در عرض چند ثانیه تجسم می‌کنید. مانند برق یک صاعقه، خارج از بدن خود هستید و لحظات به‌یادماندنی زندگی خود را تماشا می‌کنید. این فرایند که به «یادآوری زندگی» معروف است، می‌تواند شبیه داشتن تجربه نزدیک به مرگ باشد. اینکه در جریان این تجریبات و پس از مرگ چه اتفاقی درون مغز رخ می‌دهد، سوالاتی هستند که قرن‌ها است دانشمندان علوم اعصاب را سردرگم کرده‌اند.
مطالعه جدید که در مجله‌ی Frontiers in Aging Neuroscience منتشر شده است، نشان می‌دهد که مغز در طول مرگ و حتی طی انتقال به مرگ ممکن است فعال و هماهنگ باقی بماند و حتی ممکن است برای اینکه در کل این وضعیت سخت، هماهنگ باقی بماند، برنامه‌ریزی شده باشد.
وقتی بیمار ۸۷ ساله‌ای دچار صرع شد، دکتر رائول ویسنته از دانشگاه تارتو در استونی و همکارانش از الکتروانسفالوگرافی پیوسته برای تشخیص تشنج‌ها و درمان بیمار استفاده کردند. در جریان ثبت فعالیت‌های مغزی، بیمار دچار حمله قلبی شد و از دنیا رفت. این رویداد غیرمنتظره به دانشمندان اجازه داد تا برای اولین بار فعالیت مغز انسان در حال مرگ را ثبت کنند.
یافته جدید درک ما را از زمان دقیق پایان زندگی به چالش می‌کشد
دکتر اجمل زمار، جراح مغز و اعصاب در دانشگاه لوئیزویل آمریکا که مطالعه را سازماندهی کرد، گفت:
ما ۹۰۰ ثانیه از فعالیت مغز را در زمان مرگ اندازه‌گیری کردیم و به‌طور خاص روی این موضوع تمرکز کردیم که طی ۳۰ ثانیه قبل و بعد از توقف ضربان قلب چه اتفاقی می‌افتد. درست قبل و بعد از توقف ضربان قلب، شاهد تغییراتی در گروهی از نوسانات عصبی بودیم که نوسانات گاما نامیده می‌شوند، اما همچنین در نوسانات دلتا، تتا، آلفا و بتا نیز تغییراتی را شاهد بودیم.
نوسانات مغزی (که بیشتر با عنوان امواج مغزی شناخته می‌شوند) الگوهایی از فعالیت ریتم‌دار مغز هستند که به‌طور معمول در مغز انسان زنده وجود دارند.
انواع متفاوت نوسانات از جمله گاما در عملکردهای شناختی رده‌بالا مانند تمرکز، دیدن خواب، مراقبه، پردازش اطلاعات و ادراک آگاهانه و به یاد آوردن خاطرات نقش دارند. زمار گفت:
مغز ممکن است از طریق ایجاد نوسان‌هایی که در بازیابی خاطره نقش دارند، آخرین یادآوری رویدادهای مهم زندگی را درست قبل از مرگ انجام دهد، شبیه مواردی که در تجربیات نزدیک به مرگ گزارش شده است. این یافته‌ها درک ما را از زمان دقیق پایان زندگی به چالش می‌کشد و سؤالات مهمی مانند سؤالات مرتبط با زمان اهدای عضو را ایجاد می‌کند.
درحالی‌که مطالعه‌ی جدید اولین مطالعه در نوع خود است که فعالیت مغز زنده را حین فرایند مرگ در انسان‌ها اندازه‌گیری می‌کند، تغییرات مشابهی در نوسانات گاما قبلاً در موش‌هایی که در محیط‌های کنترل‌شده نگه‌داری می‌شدند، مشاهده شده است. بر این اساس، ممکن است که مغز در طول مرگ، پاسخی زیستی را سازماندهی و اجرا کند و این پاسخ می‌تواند در بین گونه‌های مختلف حفظ شده باشد.
اگرچه اندازه‌گیری‌ها بر اساس یک مورد واحد است و از مغز بیماری می‌آید که دچار آسیب، تشنج و تورم شده بود و این مسئله تفسیر داده‌ها را پیچیده‌تر می‌کند. با‌این‌حال، زمار قصد دارد موارد بیشتری را بررسی کند و این نتایج را مایه‌ی امیدواری می‌بیند. او گفت:
من به‌عنوان جراح مغز و اعصاب، گاهی اوقات با مرگ درگیر هستم. رساندن خبر مرگ به اعضای خانواده پریشان‌خاطر بیمار بسیار دشوار است. چیزی که ممکن است از این پژوهش بیاموزیم این است که: اگرچه عزیزان ما چشمانشان را بسته‌اند و آماده‌اند تا بقیه‌ی ما را ترک کنند، مغز آن‌ها ممکن است در حال بازپخش برخی از بهترین لحظاتی باشد که آن‌ها در زندگی خود تجربه کرده‌اند.