انزوای اجتماعی ساختار مغز انسان را تغییر می‌دهد

چرا از حضور در گروه‌های بزرگ در جشنواره‌ها، جشن‌ها و سایر رویدادهای عمومی لذت می‌بریم؟ براساس «فرضیه مغز اجتماعی»، علت آن است که مغز انسان به‌طورخاص برای حمایت از تعاملات اجتماعی تکامل پیدا کرده است.

مطالعات نشان داده‌اند که تعلق داشتن به یک گروه می‌تواند به بهبود بهزیستی و افزایش رضایت از زندگی منجر شود. اگرچه بسیاری از مردم تنها یا ازنظر اجتماعی منزوی هستند. اگر مغز انسان واقعاً برای تعامل اجتماعی تکامل پیدا کرده باشد، باید انتظار داشته باشیم که انزوا تأثیر قابل‌توجهی بر مغز داشته باشد.

مطالعه‌ای که اخیراً در مجله‌ی Neurology منتشر شده است، نشان می‌دهد انزوای اجتماعی با تغییر در ساختار مغز و شناخت (فرایند ذهنی کسب دانش) همراه است و حتی خطر زوال عقل در افراد مسن را افزایش می‌دهد.

درحال‌حاضر، شواهد فراوانی برای حمایت از فرضیه مغز اجتماعی وجود دارد. در یک مطالعه، مناطق مغزی مرتبط با تعامل اجتماعی در حدود ۷ هزار نفر تعیین شد. این مطالعه نشان داد مناطق مغزی درگیر تعاملات اجتماعی مختلف، با شبکه‌هایی مرتبط هستند که از شناخت حمایت می‌کنند؛ ازجمله شبکه حالت پیش‌فرض (که زمانی فعال است که روی دنیای بیرون تمرکز نکرده‌ایم)، شبکه برجسته (که به ما کمک می‌کند انتخاب کنیم روی چه چیزی تمرکز کنیم)، شبکه زیرقشری (در حافظه، عواطف و انگیزه نقش دارد) و شبکه اجرایی مرکزی (که ما را قادر می‌سازد عواطف خود را تنظیم کنیم).

پژوهشگران مطالعه جدید می‌خواستند با دقت بیشتری به بررسی این موضوع بپردازند که انزوای اجتماعی چگونه بر ماده خاکستری اثر می‌گذارد (مناطق لایه بیرونی مغز که از نورون‌ها تشکیل شده است). آن‌ها داده‌های حدود ۵۰۰ هزار نفر از بیوبانک بریتانیا را بررسی کردند که میانگین سنی آن‌ها ۵۷ سال بود. افراد درصورتی ازنظر اجتماعی منزوی درنظر گرفته می‌شدند که تنها زندگی می‌کردند، تعامل اجتماعی آن‌ها کمتر از یک بار در ماه بود و کمتر از یک بار در هفته در فعالیت‌های اجتماعی شرکت می‌کردند.

این مطالعه همچنین شامل داده‌های تصویربرداری عصبی (MRI) حدود ۳۲ هزار نفر بود. نتایج نشان داد، افرادی که ازنظر اجتماعی منزوی بودند، شناخت ضعیف‌تری داشتند. آن‌ها ازنظر حافظه و زمان واکنش عملکرد ضعیف‌تری داشتند و حجم ماده خاکستری در بسیاری از نواحی مغز آن‌ها کمتر بود.

این نواحی شامل منطقه گیجگاهی (که صداها را پردازش می‌کند و به رمزگذای حافظه کمک می‌کند)، لوب پیشانی (که در توجه، برنامه‌ریزی و وظایف شناختی پیچیده نقش دارد) و هیپوکامپ (ناحیه کلیدی که در یادگیری و حافظه نقش دارد و معمولاً در مراحل اولیه بیماری آلزایمر دچار اختلال می‌شود) بود. پژوهشگران همچنین ارتباطی را میان حجم کمتر ماده خاکستری و فرایندهای ژنتیکی خاصی که در بیماری آلزایمر دخیل هستند، پیدا کردند. ۱۲ سال بعد شرکت‌کنندگان مورد پیگیری قرار گرفتند. این بررسی‌ها نشان داد خطر زوال عقل در کسانی که ازنظر اجتماعی منزوی بودند، اما تنها نبودند، ۲۶ درصد بالاتر بود.

به‌گفته‌ی پژوهشگران، انزوای اجتماعی باید در مطالعات آینده به‌طور دقیق‌تری بررسی شود تا مکانیسم‌های دقیق پشت‌صحنه‌ی اثرات عمیق آن بر مغز شناسایی شود. اما آشکار است اگر در انزوا باشید، ممکن است دچار استرس مزمن باشید. این امر به‌نوبه‌ی‌خود تأثیر قابل‌توجهی بر مغز و نیز بر سلامت جسمی شما دارد.

عامل احتمالی دیگر این است که اگر از مناطق خاصی از مغز استفاده نکنیم، بخشی از عملکرد آن‌ها را از دست می‌دهیم. مطالعه‌ای که روی رانندگان تاکسی انجام شد، نشان داد که هرچه بیشتر مسیرها و آدرس‌ها را به خاطر بسپارند، حجم هیپوکامپ آن‌ها بیشتر می‌شود.

این امکان وجود دارد که اگر برای مثال به‌طور منظم در بحث‌های اجتماعی شرکت نکنیم، استفاده از زبان و فرایندهای شناختی دیگری مانند توجه و حافظه کاهش پیدا کند. این امر ممکن است بر توانایی ما درزمینه‌ی انجام بسیاری از وظایف پیچیده تأثیر بگذارد. حافظه و توجه برای تفکر شناختی پیچیده بسیار مهم هستند.

مجموعه قوی از توانایی‌های فکری که در طول زندگی به دست می‌آوریم (ذخیره شناختی)، می‌تواند با فعال نگه داشتن مغز ایجاد شود. یکی از راه‌های خوب برای انجام این کار یادگیری مهارت‌های جدیدی مانند زبان خارجی یا موسیقی است. نشان داده شده است که ذخیره شناختی روند و شدت پیری را بهبود می‌دهد. برای مثال، ذخیره شناختی می‌تواند از فرد دربرابر تعدادی از بیماری‌ها یا اختلالات سلامت روان ازجمله زوال عقل، اسکیزوفرنی و افسردگی، خصوصاً پس از آسیب‌های مغزی شدید محافظت کند.

برای بیماری آلزایمر، چند درمان دارویی وجود دارد، اما اثربخشی آن‌ها باید بهبود پیدا کند و عوارض جانبی آن‌ها کم شود. پژوهشگران امیدوار هستند که در آینده درمان‌های بهتری برای پیری و زوال عقل پیدا شود. یکی از مواردی که می‌تواند درزمینه‌ی مبارزه با زوال عقل بررسی شود، کتون‌های اگزوژن است. کتون‌های اگزوژن منبع انرژی جایگزین گلوکز به شمار می‌روند که می‌توانند به صورت مکمل غذایی مصرف شوند.

اما همان‌طور که مطالعه جدید نشان می‌دهد، خصوصا در سنین بالا، مقابله با انزوای اجتماعی نیز می‌تواند مفید باشد. مقامات بهداشتی باید فعالیت‌های اجتماعی را برای افراد منزوی جامعه درنظر بگیرند.

زمانی که افراد در موقعیتی قرار نداشته باشند که بتوانند تماس حضوری داشته باشند، فناوری ممکن است جایگزینی ارائه دهد. اگرچه این روش ارتباطی ممکن است برای نسل‌های جوان‌تر که با استفاده از فناوری برای ایجاد ارتباط آشناتر هستند، کاربرد بیشتری داشته باشد، با آموزش، می‌تواند در کاهش انزوای اجتماعی افراد سالمند نیز مؤثر باشد.

تعامل اجتماعی بسیار مهم است. مطالعه‌ای نشان داد اندازه گروه اجتماعی ما با حجم قشر ﺍﻭﺭﺑﻴﺘﻮﻓﺮﻭﻧتال ارتباط دارد. قشر ﺍﻭﺭﺑﻴﺘﻮﻓﺮﻭنتال در شناخت اجتماعی و عواطف نقش دارد.

اما به چند دوست نیاز داریم؟ پژوهشگران اغلب برای توصیف اندازه گروه‌های اجتماعی به عدد دانبار اشاره می‌کنند. آن‌ها دریافته‌اند که نمی‌توانیم بیش از ۱۵۰ رابطه را حفظ کنیم و معمولاً فقط پنج رابطه نزدیک را مدیریت می‌کنیم. با‌این‌حال، گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد شواهد تجربی درمورد عدد دانبار وجود ندارد و برای تعیین اندازه بهینه گروه‌های اجتماعی به پژوهش‌های بیشتری نیاز است.

به‌سختی می‌توان این واقعیت را انکار کرد که انسان‌ها موجودات اجتماعی هستند و در هر سنی که باشند، از ارتباط با دیگران لذت می‌برند؛ اما علاوه‌بر‌این، ارتباط با دیگران برای سلامت شناختی ما نیز بسیار مهم است.