آیا انجام تمام تمرینات ورزشی در آخر هفته برای بدن فایده‌ای دارد؟

درحال‌حاضر به‌لطف تلاش‌های دانشمندانی که حجم زیادی از داده‌ها را جمع‌آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهند، نکات زیادی درمورد ورزش و اینکه به چه شکلی برای سلامتی بدن انسان مفید است می‌دانیم. ما امروزه اطلاعات خوبی پیرامون زمان بهینه از روز برای ورزش کردن، تعداد دفعات مورد توصیه برای ورزش و شدت پیشنهادی برای فعالیت‌های ورزشی دراختیار داریم.

البته بسیاری از این موارد فقط در حد توصیه‌ هستند؛ درواقع این توصیه‌ها براساس داده‌های جمع‌آوری‌شده و ثبت‌شده از هزاران شرکت‌کننده به دست آمده‌اند و نشان می‌دهند که چه رویکردی برای اکثر مردم بهترین بازدهی و کارآمدی را در پی دارد. از سویی دیدگاه‌های بسیار متفاوتی پیرامون این توصیه‌ها و داده‌ها شکل می‌گیرد.

این بررسی‌ها می‌توانند نکات جالب و مفیدی را به ما نشان دهند؛ از جمله اینکه چه مقدار ورزش برای جبران نشستن در طول روز لازم است؛ یا اینکه بهترین روش برای کاهش وزن چیست یا بررسی اینکه چطور حتی یک نوبت تمرین ورزشی هم می‌تواند فوایدی برای سلامتی انسان داشته باشد.

گروهی از محققان در راستای یک مطالعه‌ی بین‌المللی جدید، داده‌های مربوط به بهداشت یا سلامت عمومی بیش از ۳۵۰ هزار نفر در ایالات متحده را که ازطریق نظرسنجی مصاحبه ملی سلامت (NHIS) بین سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۳ میلادی جمع‌آوری شده بود، مورد تجزیه‌وتحلیل قرار دارند.

تیم پژوهشی به سرپرستی مائوریسیو دوس سانتوس، نویسنده‌ی اول مقاله‌ی مرتبط با این پژوهش و محقق فیزیولوژی ورزشی از دانشگاه فدرال سائوپائولو در برزیل با اتکا به بررسی داده‌های یادشده به‌دنبال رسیدن به پاسخی درخور برای یک پرسش اساسی بودند.

به زبان ساده، آن‌ها می‌خواستند بدانند به شرطی که فردی به اندازه‌ی کافی (از حیث زمان و شدت) فعالیت ورزشی انجام دهد و به سطوح توصیه‌شده‌ی فعالیت بدنی مد نظرش در هر هفته هم برسد، آیا می‌تواند این تمرین را فقط در یک یا دو جلسه‌ی آخر هفته (معروف به شیوه‌ی جنگجویان آخر هفته!) انجام دهد؟ یا این حالت از زمان‌بندی هیچ سودی ندارد و اشخاص حتماً باید در بازه‌های توزیع‌شده‌تری ورزش کنند و سعی کنند به فعالیت بدنی در سه یا چند جلسه‌ی منظم در طول هفته برسند؟

درحال‌حاضر، دستورالعمل ۲۰۲۰ سازمان بهداشت جهانی (WHO) درمورد فعالیت بدنی و مقابله با سبک زندگی بی‌تحرک تصریح می‌کند که بزرگسالان در هر هفته باید ۱۵۰ تا ۳۰۰ دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط​​ یا ۷۵ تا ۱۵۰ دقیقه ورزش با شدت زیاد (شدید) در هر هفته، یا ترکیبی معادل از فعالیت‌های شدید و متوسط انجام دهند.

اکنون به‌لطف تلاش‌های دوس‌سانتوس و همکارانش، پاسخ روشن‌تری برای پرسش‌های فوق به‌دست آمده است. محققان پس از مقایسه‌ی افراد در گروهی که سطوح توصیه‌شده‌ی فعالیت بدنی متوسط ​​تا شدید (MVPA) را هر هفته انجام می‌دادند، تفاوت بسیار کمی را از نظر کاهش خطر مرگ‌ومیر ناشی از همه‌ی علل یا به‌طور خاص مرگ‌های ناشی از سرطان یا بیماری‌های قلبی عروقی بین جنگجویان آخر هفته با شرکت‌کنندگانی که به‌طور منظم ورزش می‌کردند، دریافتند. نویسندگان در مقاله‌ی خود می نویسند:

دریافتیم که جنگجویان آخر هفته و شرکت‌کنندگانی که به‌طور منظم فعال بودند، آمار مرگ‌ومیر مشابهی از همه‌ی علل و [همچین] علت‌های خاص داشتند و این نشان می‌دهد درصورت انجام مقدار یکسان فعالیت بدنی، توزیع آن در روزهای بیشتر یا متمرکز ساختن آن در روزهای کمتر ممکن است بر نتایج مرگ‌ومیر تأثیری نداشته باشد.

به‌جای نگرانی درمورد اینکه چند وقت یکبار یا چه زمانی باید ورزش کنید، مهم‌ترین و عملگرایانه‌ترین راهکار این است که هر هفته سعی کنید به سطوح توصیه‌شده از فعالیت بدنی دست یابید، زیرا در آن زمان است که تأثیرات مفید ورزش به وضوح قابل مشاهده است.

در طول ۱۰٫۴ سال (متوسط ​​مدت زمانی که شرکت‌کنندگان در نظرسنجی شرکت کردند)، تقریباً ۲۲ هزار نفر درگیر در NHIS از دنیا رفتند. بااین‌حال، در میان همه‌ی شرکت‌کنندگان، اگر سطوح توصیه‌شده‌ی فعالیت بدنی را انجام می‌دادند، احتمال مرگ از علل مختلف به‌طور کلی به‌میزان قابل توجهی کمتر می‌شد. تیم پژوهشی می‌نویسند:

یافته‌های این مطالعه‌ی گروهی وسیع نشان می‌دهد افراد شرکت‌کننده در الگوهای فعال فعالیت بدنی، خواه جنگجوی آخر هفته باشند خواه به‌طور منظم و طی هفته ورزش کنند، میزان مرگ‌و‌میر ناشی از همه‌ی علل و علت‌های خاص کمتری را نسبت به افراد غیرفعال از نظر ورزشی تجربه می‌کنند.نسبت خطر مرگ‌ومیر ناشی از همه‌ی علت‌ها در مقایسه با شرکت‌کنندگان غیرفعال، ۰٫۹۲ برای جنگجویان آخر هفته و ۰٫۸۵ برای شرکت‌کنندگان به‌طور منظم فعال بود؛ یافته‌ها برای مرگ‌ومیر ناشی از علل خاص مشابه بود.

محققان به برخی از محدودیت‌های تحلیل خود اشاره می‌کنند، از جمله اینکه داده‌های نظرسنجی اولیه از پرسشنامه‌های خود‌گزارش‌دهی به دست آمده‌اند و این داده‌ها طبعاً در مقایسه با اندازه‌گیری‌های عینی‌تر به‌مقدار بیشتری مستعد برای داشتن سطح مشخصی از خطا هستند.

از جنبه‌ی مثبت، یافته‌های این پژوهش شامل یک گروه بزرگ است و همین امر می‌تواند به اطمینان قابل توجهی در آمار گزارش‌شده بدهد. نتایج پژوهش اخیر در نهایت بسیاری از نکات و توصیه‌های پیشین درمورد ورزش را مجددا تأیید می‌کند: ورزش برای بدن انسان خوب است و برای بسیاری از ما، انجام کافی فعالیت ورزشی می‌تواند کمک کند تا زندگی طولانی‌تری داشته باشیم.

علاوه بر این، می‌توان گفت حتی اگر از نظر زمانی هم در تنگنا باشید، مادامی که بتوانید در تعطیلات آخر هفته زمانی برای یک یا دو نوبت تمرین ورزشی خوب اختصاص دهید، برای بدنتان کماکان مفید خواهد بود. محققان در انتها توضیح می‌دهند:

این یافته‌ها برای افرادی که فرصت کمتری برای فعالیت بدنی روزانه یا منظم در طول هفته‌ی کاری خود دارند، حائز اهمیت هستند.

مقاله‌ی علمی مرتبط با این یافته‌ها در ژورنال JAMA Internal Medicine منتشر شده است.