آیا باید روزانه هشت لیوان آب بنوشید؟
دقیقاً مشخص نیست این افسانه که انسان‌ها باید روزانه هشت لیوان آب بنوشند، از کجا آمده است، اما احتمالاً همه ما آن را شنیده‌ایم.
شواهد این ادعا تا حدود زیادی نادرست از آب درآمده‌اند. مطالعات گذشته بر این موضوع تکیه داشته‌اند که افراد به یاد می‌آورند که چقدر آب در طول روز نوشیده‌اند. این نوع مطالعات دقت کمی دارند.
برای به دست آوردن تخمین دقیق‌تری از مقدار آبی که به آن نیاز داریم، مطالعه جدیدی ۵۶۰۰ نفر از تمام سنین را از ۲۶ کشور جهان ثبت‌نام کرد. پژوهشگران به شرکت‌کنندگان ۱۰۰ میلی‌لیتر آب غنی‌شده با ۵ درصد آب دوبار نشان‌دارشده دادند.
آب دوبار نشان‌دارشده معمولاً برای آزمایش‌های متابولیسم استفاده می‌شود، زیرا راهی برای دنبال کردن سرعت حرکت مواد شیمیایی در بدن فراهم می‌کند. این نوع آب حاوی ایزوتوپ غیرمعمول هیدروژن به نام دوتریوم (هیدروژن سنگین) است. این ایزوتوپ یک نوترون اضافی در هسته خود دارد که موجب می‌شود اتم هیدروژن سنگین نسبت‌به اتم هیدروژن معمولی که فقط یک پروتون دارد و نوترون ندارد، دو برابر سنگین‌تر باشد. نوشیدن مقادیر اندکی از آب حاصل که ۱۰ درصد سنگین‌تر از آب معمولی است، خطری برای سلامتی ندارد.
به منظور تولید آب دوبارنشان‌دارشده، این آب سنگین همچنین با آبی که حاوی ایزوتوپ اکسیژن، که اکسیژن ۱۸ نامیده می‌شود و درون هسته خود ۸ پروتون و ۱۰ نوترون دارد (به جای حالت عادی که از هریک ۸ عدد دارد)، مخلوط می‌شود. این ایزوتوپ یکی از ایزوتوپ‌های پایدار و طبیعی اکسیژن است که ۰/۲ درصد هوایی را که تنفس می‌کنیم، تشکیل می‌دهد. دیل شولر، دانشمند تغذیه و یکی از نویسندگان مطالعه می‌گوید: «اگر میزان ایزوتوپ‌های پایداری را که فرد ازطریق ادرار دفع می‌کند، در طول یک هفته اندازه‌گیری کنید، ایزوتوپ هیدروژن می‌تواند به شما بگوید که چه مقدار آب جایگزین می‌شود و میزان دفع ایزوتوپ اکسیژن به ما می‌گوید که آن‌ها چقدر کالری می‌سوزانند.»
آزمایشگاه دانشگاه ویسکانسین که شولر در آن کار می‌کند، آزمایش آب دوبار نشان‌دارشده در انسان‌ها را در دهه ۱۹۸۰ آغاز کرد.
تیم شولر در مطالعه‌ای که اخیراً در مجله‌ی Science منتشر شده است، نشان می‌دهد که مصرف روزانه آب بسته به سن، جنس، سطح فعالیت و آب‌وهوا بسیار متفاوت است. پژوهشگران در مطالعه خود می‌نویسند: «مطالعه حاضر به‌وضوح نشان می‌دهد که دستورالعمل نوشیدن آب برای همه یکسان نیست و این پیشنهاد متداول که روزانه باید هشت لیوان آب (حدود دو لیتر) بنوشیم، با شواهد عینی حمایت نمی‌شود.»
گردش آب در مردان ۲۰ تا ۳۰ ساله و زنان ۲۰ تا ۵۵ ساله بیشتر بود و پس از ۴۰ سالگی در مردان و پس از ۶۵ سالگی در زنان کاهش پیدا می‌کرد. نوزادان بالاترین گردش آب را به‌عنوان درصد کل آب موجود در بدن خود داشتند و روزانه حدود ۲۸ درصد از آب بدن آن‌ها جایگزین می‌شد.
در شرایط مشابه، مردان روزانه حدود نیم لیتر آب بیشتری نسبت‌به زنان مصرف می‌کنند. برای مثال، مرد ۲۰ ساله‌ای که ورزشکار نیست، ۷۰ کیلوگرم وزن دارد و در کشور توسعه‌یافته‌ای در سطح دریا با ۵۰ درصد رطوبت و میانگین دمای ۱۰ درجه سانتیگراد زندگی می‌کند، گردش آب حدود ۳/۲ لیتر در روز دارد. زن غیرورزشکار با همان سن که در همان منطقه زندگی می‌کند، گردش آب حدود ۲/۷ لیتر در روز خواهد داشت.
اگر میزان انرژی که فرد در روز مصرف می‌کند، دو برابر شود، گردش آب روزانه حدود یک لیتر افزایش پیدا می‌کند. به ازای هر ۵۰ کیلوگرم وزن اضافی، گردش آب ۰/۷ لیتر در روز افزایش پیدا می‌کند. افزایش ۵۰ درصدی رطوبت مصرف آب را ۰/۳ لیتر افزایش می‌دهد.
برخی افراد حاضر در مطالعه گردش آب بسیار بالایی داشتند: ۱۳ زن که روزانه بیش از ۷ لیتر آب در دریافت می‌کردند. این زنان ورزشکار یا باردار بودند یا در آب‌وهوای گرم قرار داشتند. ۹ مرد بیش از ۱۰ لیتر آب در روز مصرف می‌کردند که آن‌ها نیز افراد بسیار فعال، ورزشکار یا از مردمان بومی بودند که فعالیت بالایی داشتد. شولر می‌گوید: «این تنوع به این معنا است که اشاره به یک میانگین معنایی ندارد.»
گردش آب برای زنان باردار در سه ماه سوم باردار و در دوران شیردهی افزایش یافت. افرادی که در کشورهای توسعه‌یافته و در محیط‌های سرپوشیده با کنترل دما زندگی می‌کردند، نسبت‌به افرادی که در کشورهای درحال توسعه به‌عنوان کارگر یا شکارچی‌گردآورنده زندگی می‌کردند، گردش آب کمتری داشتند.
پژوهشگران می‌نویسند به خاطر رشد انفجاری جمعیت و تغییرات اقلیمی که جهان درحال‌حاضر با آن رو‌به‌رو است و بر دسترسی انسان به آب آشامیدنی تأثیر می‌گذارد، تهیه دستورالعمل دقیقی از مقدر آبی که انسان در شرایط مختلف به آن نیاز دارد، بسیار مهم است.
این مقاله در مجله‌ی Science منتشر شد.