متهم جدید پرونده دنیاگیری کرونا؛ اکنون سگ‌راکون‌های بازار ووهان چین مظنون اصلی هستند

تیمی بین‌المللی از کارشناسان ویروس‌شناسی پنجشنبه‌ی گذشته اعلام کردند که داده‌های ژنتیکی به‌دست‌آمده از بازاری در ووهان چین ویروس کرونا را به سگ‌راکون‌های فروشی این بازار مرتبط می‌کنند. به‌گفته‌ی این کارشناسان، شواهد حاکی از این است که شعله‌ی بدترین بیماری همه‌گیر قرن احتمالاً به‌واسطه‌ی حیوانی شعله‌ور شده است که در تجارت حیات‌وحش معامله می‌شود.

این داده‌های ژنتیکی از ژانویه‌ی ۲۰۲۰ و پس از جمع‌آوری نمونه‌های داخل و اطراف بازار عمده‌فروشی غذاهای دریایی هوانان استخراج شده‌اند. بازار هوانان اندکی پس از سوءظن مقام‌های چینی به وجود ارتباط بین این بازار و شیوع ویروسی جدید در این کشور تعطیل شد. هنگام شروع نمونه‌برداری از بازار، تمام حیوانات موجود در این محل پاک‌سازی شده بودند؛ اما محققان با بررسی دقیق دیوارها، کف، قفس‌های فلزی و گاری‌های مخصوص حمل حیوانات فروشی، توانستند به نمونه‌های موردنیاز خود دست پیدا کنند.

به‌گفته‌ی سه نفر از دانشمندان حاضر در این مطالعه، آن‌ها در نمونه‌های مثبت ویروس کرونا مواد ژنتیکی متعلق به حیوانات را کشف کردند؛ ازجمله موادی که هم‌خوانی زیادی با مواد ژنتیکی سگ‌راکون داشتند. باوجوداین، نیویورک‌تایمز در گزارش خود تأکید می‌کند که یافته‌های اخیر به‌تنهایی نمی‌توانند ثابت کنند که خود سگ‌راکون به این ویروس آلوده بوده یا درصورت آلودگی، این ویروس را به انسان منتقل کرده است؛ زیرا این امکان وجود دارد که حیوان دیگری ویروس را به انسان منتقل یا حتی ویروس را فردی آلوده وارد بدن سگ‌راکون کرده باشد.

طبق گفته‌های این سه دانشمند، تجزیه‌وتحلیل‌ها نشان می‌دهند که امضاهای ژنتیکی سگ‌راکون‌ها در همان مکانی رسوب کرده بودند که مواد ژنتیکی ویروس باقی مانده بود. این شواهد با سناریو انتقال ویروس از حیوان به انسان مطابقت دارند. تحلیل این تیم را برای اولین‌بار آتلانتیک گزارش کرد؛ اما جزئیات دقیق یافته‌های آن‌ها هنوز منتشر نشده است. شواهد جدید مطمئناً به بحث درباره‌ی منشأ این دنیا‌گیری دامن خواهد زد؛ حتی اگر برای این سؤال که دنیاگیری چگونه آغاز شد، همچنان پاسخی نداشته باشیم.

در هفته‌های اخیر، به‌دلیل ارزیابی اطلاعاتی جدید وزارت انرژی ایالات متحده‌ی آمریکا و جلسات استماع رهبر جدید مجلس جمهوری‌خواه، نظریه‌ی موسوم به نشت آزمایشگاهی ویروس کرونا مدنظر قرار گرفته است. براساس این نظریه، منشأ ظهور ویروس کرونا به آزمایشگاهی تحقیقاتی در ووهان چین برمی‌گردد.

داده‌های ژنتیکی به‌دست‌آمده از بازار شواهد ملموسی ارائه می‌کنند که نشان می‌دهند چگونه ویروس ممکن است از حیوانات وحشی خارج از آزمایشگاه به انسان سرایت کرده باشد. همچنین، این داده‌ها اثبات می‌کنند که دانشمندان چینی گزارش ناقصی از شواهد مربوط به جزئیات نحوه‌ی انتشار ویروس کرونا در بازار هوانان ارائه کرده‌اند.

جرمی کامیل، یکی از ویروس‌شناسان مرکز علوم بهداشتی دانشگاه ایالتی لوئیزیانا در شریوپورت، می‌گوید برخی از نمونه‌های جمع‌آوری‌شده از بازار هوانان که ویروس کرونای اولیه در آن‌ها وجود داشت، به دی‌اِن‌اِی حیوانات وحشی آلوده بوده‌اند. به‌عقیده‌ی کامیل، هنوز شواهد کافی برای اثبات این موضوع وجود ندارد که حیوانی آلوده باعث دنیاگیری شده است؛ اما بررسی اخیر تجارت غیرقانونی حیوانات را به‌ شیوه‌ای اساسی بررسی می‌کند.

فوریه‌ی ۲۰۲۲، دانشمندان چینی گزارشی درباره‌ی مطالعه‌ی خود روی نمونه‌های مشابه جمع‌آوری‌شده از بازار هوانان منتشر کردند که براساس آن، نمونه‌های آزمایش‌شده حاوی ویروس کرونا بوده‌اند؛ اما انسان‌های آلوده و نه حیواناتی که در آن‌جا خریدوفروش می‌شدند، منشأ پخش ویروس بودند.

این گروه از محققان چینی که برخی از افراد وابسته به مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌‌های چین نیز در میان آن‌ها حضور داشتند، در برهه‌ای از زمان داده‌های خام مربوط به سواب‌های اطراف بازار را برای GISAID ارسال کردند. GISAID مخزنی بین‌المللی از توالی ژنتیکی ویروس‌ها است. نیویورک‌تایمز در گزارش خود به این نکته اشاره می‌کند که تلاش‌های آن‌ها در روز پنجشنبه برای تماس تلفنی با این گروه از دانشمندان چینی بی‌نتیجه بوده است.

در ۴ مارس ۲۰۲۲، فلورانس دبار، زیست‌شناس تکاملی از مرکز تحقیقات علمی فرانسه‌، متوجه توالی بیش‌ازحد این داده‌ها شد. پس از این اتفاق، دبار ابتدا با این تصور که داده‌های مذکور جدید هستند، آن‌ها را کنار گذاشت؛ اما یک هفته بعد و پس از ورود مجدد به سیستم، متوجه شد که آن‌ها فقط مجموعه‌ای از داده‌های خام را دراختیار دارند.

از فوریه‌ی ۲۰۲۲ و پس از اینکه دانشمندان چینی در گزارش خود وجود چنین ویروسی را تأیید کردند، کارشناسان ویروس‌شناسی منتظر آن توالی داده‌های خام از بازار هوانان بودند. دکتر دبار می‌گوید که قبلاً‌ به دانشمندان دیگر درباره‌ی این مسئله هشدار داده بود که احتمالاً منشأ ویروس جدید، بازار هوانان در ووهان چین است.

هفته‌ی گذشته، تیمی بین‌المللی استخراج داده‌های ژنتیکی جدید را آغاز کردند. مایکل وروبی، زیست‌شناس تکاملی دانشگاه آریزونا و کریستین اندرسن، ویروس‌شناس مؤسسه‌ی تحقیقاتی اسکریپس کالیفرنیا و ادوارد هلمز، زیست‌شناس دانشگاه سیدنی، ازجمله اعضای تشکیل‌دهنده‌ی این تیم هستند.

یکی از نمونه‌های بررسی‌شده در این مطالعه، بیشتر از سایر نمونه‌ها توجه دانشمندان را به‌ خود جلب کرد. در سال ۲۰۱۴، دکتر هلمز این نمونه را از یکی از غرفه‌های خاص بازار هوانان گرفته بود. هولمز دریافت که در این غرفه قفس‌های حاوی سگ‌راکون‌ها درست بالای قفس‌ پرندگان نگه‌داری می‌شدند؛ یعنی در محیطی بسیار مناسب برای انتقال ویروس‌های جدید.

تیم تحقیقاتی پس از بررسی نمونه‌های گرفته‌شده از یک گاری در اوایل سال ۲۰۲۰ متوجه شد که این نمونه‌ها حاوی مواد ژنتیکی ویروس و یک سگ‌راکون هستند. استفان گلدشتاین، ویروس‌شناس دانشگاه یوتا، روی آنالیز جدید کار می‌کرد. وی درباره‌ی این موضوع می‌گوید: «نسبتاً سریع توانستیم بفهمیم که حداقل در یکی از نمونه‌‌ها مقادیر زیادی اسید نوکلئیک سگ‌راکون به‌همراه اسید نوکلئیک ویروس وجود دارد.» اسیدهای نوکلئیک بلوک‌های شیمیایی سازنده‌ی اطلاعات ژنتیکی هستند.

دانشمندان حاضر در بررسی اخیر می‌گویند که پس از دستیابی اتفاقی تیم بین‌المللی به داده‌های جدید، آن‌ها با محققان چینی که این فایل‌ها را بارگذاری کرده بود، تماس گرفتند. این تماس برای ارائه‌ی پیشنهاد همکاری و به‌منظور رعایت قوانین مخزن آنلاین انجام شد؛ اما بلافاصله پس‌از‌آن، توالی‌های مذکور از پایگاه اطلاعاتی GISAID ناپدید شدند. هنوز مشخص نیست که چرا این توالی‌ها حذف شدند یا دلیل حذف آن‌ها چه بوده است.

دکتر دبار با تأکید روی این نکته‌ی مهم که داده‌های بیشتری از این بازار وجود دارند که بسیاری از آن‌ها هرگز عمومی نشده‌اند، می‌گوید که تیم تحقیقاتی به‌دنبال این داده‌ها بوده است.

موضوع مهم دیگری که دانشمندان درباره‌ی تجزیه‌تحلیل اخیر به آن اشاره می‌کنند، این است که برخی از نمونه‌های موجود حاوی مواد ژنتیکی حیوانات دیگر و انسان‌ها نیز بوده‌اند. آنجلا راسموسن، ویروس‌شناس سازمان واکسن و بیماری‌های عفونی دانشگاه ساسکاچوان کانادا، در توضیح این موضوع می‌گوید که باتوجه‌به حضور مردم در بازار هوانان و حتی وجود موارد ابتلای انسانی به کووید در این بازار، باید انتظار داشت که مواد ژنتیکی انسانی نیز در داده‌ها وجود داشته باشند.

دکتر گلدشتاین معتقد است با‌توجه‌به اینکه هیچ حیوان آلوده‌ای تاکنون کشف نشده است، نمی‌توان به‌طور‌قطع ثابت کرد که در غرفه‌ی مذکور حیوانات آلوده نگه‌داری می‌شدند. به‌گفته‌ی وی، پایداری مواد ژنتیکی این ویروس به‌قدری زیاد است که مشخص نیست این مواد دقیقاً چه زمانی در بازار رسوب کرده‌اند.