چرا برخی افراد همیشه دیر می‌کنند؟

همه ما فردی را می‌شناسیم که به‌نظر می‌رسد برای قرار ناهار دوستانه باشد یا جلسه کاری، هرگز به‌موقع حاضر نمی‌شود؛ اما آیا توضیح خوبی برای این موضوع وجود دارد که چرا برخی افراد همیشه دیر می‌کنند؟

به‌گفته‌ی کارشناسان، عادت دیر کردن احتمالاً ناشی از عوامل متعددی ازجمله درک زمان، مدیریت زمان و شخصیت است. هوگو اسپایرز، استاد علوم اعصاب شناختی در کالج دانشگاهی لندن و از نویسندگان مطالعه‌ای که سال ۲۰۱۷ در مجله‌ی Hippocampus منتشر شد، به لایوساینس گفت: «احتمالاً سازوکاری در مغز وجود دارد که موجب می‌شود برخی افراد دیر سر جلسات حاضر شوند، زیرا آن‌ها مدت زمانی را که طول می‌کشد تا به آنجا برسند، کمتر از حد واقعی ارزیابی می‌کنند.» اسپایرز توضیح می‌دهد، هیپوکامپ ناحیه‌ای از مغز است که برخی از جنبه‌های زمان مانند یادآوری زمان انجام کار و مدت زمانی را که آن کار طول می‌کشد، پردازش می‌کند.

پژوهش منتشرشده در مجله‌ی Nature Reviews Neuroscience نشان می‌دهد نورون‌های هیپوکامپ به‌عنوان سلول‌های زمان عمل می‌کنند و در ادراک و خاطره ما از رویدادها نقش دارند، اما اینکه دقیقا چرا برخی افراد همیشه زمان را کمترازحد واقعی برآورد می‌کنند، مشخص نیست.

یکی از عوامل تأثیرگذار می‌تواند میزان آشنایی ما با یک فضا باشد. اسپایرز برای مطالعه‌ی سال ۲۰۱۷ از ۲۰ دانشجو که به‌تازگی به لندن نقل مکان کرده بودند، خواست تا نقشه‌ی‌ منطقه‌ی دانشکده خود را بکشند و مدت زمان سفر به مقاصد مختلف را تخمین بزنند. درحالی‌که اگر دانشجویان منطقه را به‌خوبی می‌شناختند، تخمین‌های فضایی آن‌ها بهبود پیدا می‌کرد، هرچه با منطقه آشناتر بودند، مدت زمان سفر را کمتر درنظر می‌گرفتند. به‌گفته‌ی اسپایزر، اگر با فضایی خیلی آشنا باشید، زحمت رفت‌وآمد را کمتر درنظر می‌گیرید.

در برخی موارد، افرادی که دیر می‌کنند، ممکن است زمان کافی برای انجام کارهای غیرمرتبط با سفر مانند آماده‌شدن در هنگام صبح را درنظر نگیرند. پژوهش منتشرشده در مجله‌ی Memory & Cognition نشان می‌دهد براساس مدت زمانی که فکر می‌کنیم وظایف ما در گذشته طول کشیده است، تخمین‌های زمانی را انجام می‌دهیم، اما خاطرات و ادراک ما همیشه دقیق نیستند.

امیلی والدوم، استاد معین در دانشگاه کمپل در کارولینای شمالی و نویسنده اصلی مقاله سال 2016 که در مجله‌ی Journal of Experimental Psychology: General منتشر شد، در ایمیلی به لایوساینس نوشت: «اگر تجربه زیادی در انجام یک کار داشته باشیم، احتمال اینکه مدت زمانی را که این کار طول می‌کشد، کمتر‌ازحد تخمین بزنیم، بیشتر است.» در این مطالعه، والدوم دریافت که عوامل محیطی مانند موسیقی می‌توانند حس زمان را تحریف کنند.

والدوم نشان داد هنگام پاسخ به سؤالات اطلاعات عمومی، برخی افراد براساس تعداد آهنگ‌هایی که در پس‌زمینه پخش می‌شد، مدت زمان لازم برای پاسخگویی را اشتباه تخمین می‌زدند. افراد جوان در صورت شنیدن چهار آهنگ کوتاه در مقایسه با زمانی که دو آهنگ طولانی‌تر می‌شنیدند، با احتمال بیشتری زمان موردنیاز را بیشتر تخمین می‌زدند. این امر ظاهراً بر درک افراد مسن‌تر از زمان تأثیری نداشت.

یکی دیگر از عوامل محیطی مؤثر در دیر کردن ممکن است شلوغی باشد. در مطالعه‌ای که سال ۲۰۲۲ در مجله‌ی Virtual Reality منتشر شد، پژوهشگران از شرکت‌کنندگان خواستند تا طول سفر مترو با شلوغی‌های مختلف را تخمین بزنند. شرکت‌کنندگان سفر در شرایط شلوغ را ۱۰ درصد طولانی‌تر از سفر در شرایط خلوت تخمین می‌زدند. به‌گفته‌ی پژوهشگران، این امر با ناخوشایند بودن تجربه ارتباط دارد.

شخصیت نیز در دیر کردن نقش دارد. والدوم گفت، برخی از ویژگی‌های شخصیتی نظیر وظیفه‌شناسی کمتر می‌تواند موجب شود برخی افراد وظایفی را که از قبل برنامه‌ریزی کرده‌اند، فراموش کنند. او افزود عامل دیگری که ممکن است بر وقت‌شناسی افراد تأثیر بگذارد، توانایی آن‌ها در انجام چندین کار به طور همزمان است.

پژوهش منتشرشده در مجله‌ی Advances in Cognitive Psychology نشان داده است افرادی که همزمان چند فعالیت انجام می‌دهند، احتمال کمتری وجود دارد که همه‌ی فعالیت‌های برنامه‌ریزی‌شده خود را به خاطر آورده و به‌موقع انجام دهند. والدوم گفت: «در این حالت برنامه‌ریزی‌ها می‌تواند به هم بخورد، زیرا نمی‌توانیم همزمان به چندین وظیفه توجه کنیم.»

گریس پاسی، نویسنده کتاب «دیر شد! راهنمای وقت‌نشناس‌ها درباره علت دیر کردن و نحوه تغییر این عادت» که سال ۲۰۲۰ توسط انتشارات پانچ لاین منتشر شد، به لایوساینس گفت: «افرادی که دیر می‌کنند، گاهی اوقات این تصور را درباره خودشان ندارند که وقت‌نشناس هستند.»

علت این است که افرادی که از برنامه خود عقب می‌مانند، به خود و دیگران می‌گویند که می‌توانند وقت‌شناس باشند. پاسی گفت: «آن‌ها می‌گویند در مواردی که مهم است، مثلاً زمانی که پیامدهای منفی برای دیرکردنمان وجود داشته باشد، مانند جا ماندن از پرواز، می‌توانیم به‌موقع حاضر شویم.»

اگرچه در صورتی که مهلت زمانی تعیین نشده باشد، این افراد اغلب زمان را از دست می‌دهند. مروری که سال ۲۰۱۹ در مجله‌ی Medical Science Monitor منتشر شد، نشان داد، پردازش و تخمین گذر زمان برای افراد مبتلا به اختلال نقص‌توجه و بیش‌فعالی (ADHD) دشوار است.

برخی افراد از نظر وقت‌شناسی مشکل دارند، زیرا عمداً وظایف خود را به تعویق می‌اندازند. فوشیا سایرویس، استاد روانشناسی دانشگاه دورهام انگلستان به لایوساینس گفت: «دیرکردن می‌تواند نشانه اهمال‌کاری باشد. اهمال‌کاری معمولاً ناشی از ارتباط عاطفی ضعیف فرد با وظیفه‌ای است که باید انجام دهد.»

پاسی گفت تفاوت بین اهمال‌کاری و دیر کردن این است که دیر کردن بر روابط ما با دیگران تأثیر می‌گذارد. افرادی که ما را به‌عنوان کسی که همیشه دیر می‌کند، می‌شناسند، غالباً همان افرادی هستند که برای ما از همه مهم‌تر هستند، بنابراین گفتن این حرف که وقتی مهم باشد، می‌توانیم وقت‌شناس باشیم، ممکن است موجب ناراحتی آن‌ها شود.

بنابراین، افرادی که همیشه دیر می‌کنند چه کاری می توانند انجام دهند تا به‌موقع سر جلسات حاضر شوند و دوستان و عزیزان خود را ناامید نکنند؟ پاسی استفاده از یادآور و زنگ هشدار را پیشنهاد می‌کند. یکی دیگر از روش‌های آزمایش‌شده پاسی این است که مهلت وظایف خود را پیش از زمان تعیین‌شده قرار می‌دهد. علاوه‌براین، یکی از ترفندهای مورد علاقه او این است که با اتومبیلش کسی را همراه خود ببرد. در این صورت چنان برنامه‌ریزی می‌کند که در زمان معقولی دنبال او برود.