مقاومت آنتی‌بیوتیکی می‌تواند حتی بدون استفاده از آنتی‌بیوتیک در روده ظاهر شود

توانایی پاتوژن‌های انسانی برای ایجاد مقاومت دربرابر آنتی‌بیوتیک‌ها تهدیدی جدی برای سلامت عمومی است، اما این موضوع احتمالا خبر جدیدی برای شما نیست. طبق مطالعه‌ای که اخیرا منتشر شده است، حتی افرادی که اخیرا از آنتی‌بیوتیک استفاده نکرده‌اند، در کشورهایی که مصرف آنتی‌بیوتیک در آن‌ها بالا است، نسبت‌به افراد سالم در کشورهایی با مصرف نسبتا کم‌تر آنتی‌بیوتیک، سویه‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک بیشتری دارند.

به‌گزارش ساینس‌آلرت، پژوهش اخیر موسسه ارلهام و موسسه کوادرام بریتانیا با همکاری تیمی بین‌المللی از دانشمندان نشان می‌دهد هر باکتری و میکروارگانیسم درون و خارج از بدن انسان می‌تواند منبع مقاومت آنتی‌بیوتیکی باشد.

ممکن است از دانستن این موضوع تعجب کنید که به‌نظر می‌رسد مصرف آنتی‌بیوتیک توسط افراد اطرافتان، تاثیر مستقیمی روی شما داشته باشد. کریس کوینس، متخصص اکولوژی میکروبی از موسسه ارلهام و موسسه کوادرام می‌گوید: «حتی فرد سالمی که اخیرا آنتی‌بیوتیک مصرف نکرده است، دائما با میکروب‌های انسان‌ها یا حیواناتی که با آن‌ها در تماس قرار دارد، روبه‌رو می‌شود و این امر می‌تواند موجب وارد شدن ژن‌های مقاومت به میکروبیوم خودش شود. حضور در جمعیتی که میزان مصرف آنتی‌بیوتیک در آن بالا است، منجر به ظاهرشدن ژن‌های مقاومت بیشتری در میکروبیوم می‌شود.»

استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای مبارزه با عفونت دارای اثر جانبی ناخوشایند آسیب‌زدن به میکروبیوم میزبان و همچنین افزایش فراوانی ژن‌های مقاومت در میان سویه‌های مختلف میکروبیوم است.

مطالعات انجام‌شده روی مقاومت ضدمیکروبی (AMR) بیشتر روی میزان مقاومت مشاهده‌شده در میکروب‌هایی تمرکز داشته‌اند که در انسان‌ها موجب عفونت می‌شوند. اما میکروب‌ها در همه جای بدن انسان وجود دارند و بیشتر آن‌ها بدون ضرر و بسیاری مفید هستند.

به دلیل سهولت انتقال ژن‌های مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند بر کل میکروبیوم و نه فقط روی پاتوژن‌هایی که قرار است از بین بروند، تاثیر بگذارد. درنتیجه، رزیستوم (مخزن ژن‌های مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها که در میکروبیوم وجود دارد) موضوع مهمی برای مطالعه است.

کوینس توضیح می‌دهد: «میکروب‌ها و سویه‌های بیماری‌زا به‌طور پیوسته از بدن ما خارج و وارد آن می‌شوند. این سویه‌ها ژن‌ها را با یکدیگر مبادله می‌کنند. بنابراین باید هم در سطح خرد و هم در سطح کلان به حل چالش مقاومت ضدمیکروبی پرداخت.»

درحالی‌که کل میکروبیوم در سلامتی و بیماری نقش دارد، میکروبیوم روده به‌ویژه در عملکردهای گوارش و تشکیل سیستم ایمنی اهمیت دارد. دستگاه گوارش انسان شامل میلیون‌ها میکروب‌ مختلف است و جمعیت میکروب‌های آن بیش از قسمت‌های دیگر بدن است. بنابراین، نویسندگان مطالعه حدس می‌زدند میکروب‌های ساکن در روده نقش مهمی در مقاومت ضدمیکروبی داشته باشند.

پژوهشگران ۳۰۹۶ نمونه میکروبیوم روده را از افراد ۱۴ کشور مختلف تجزیه‌و‌تحلیل کردند تا اثرات عوامل ضدمیکروبی را بر میکروبیوم روده مشخص کنند. آن‌ها روی نمونه‌های افرادی کار کردند که به احتمال زیاد آنتی‌بیوتیک مصرف نمی‌کردند تا پروفایل ژنی تغییرنیافته‌ای از میکروبیوم روده به دست آورند.

پژوهشگران به‌منظور درک این موضوع که چگونه ژن‌های مقاومت ضدمیکروبی از میکروب‌ها به پاتوژن‌ها منتقل می‌شوند، مقایسات دقیقی بین داده‌های نمونه‌های خود و یک پایگاه داده جامع مقاومت آنتی‌بیوتیکی انجام دادند که ژن‌های مقاومت در آن مشخص شده بود.

پژوهش‌های گذشته ثابت کرده بود تفاوت‌های قابل‌توجهی در پروفایل‌های ژن‌های مقاومت ضدمیکروبی در کشورهای مختلف وجود دارد. این بار با مطالعه افرادی که آنتی‌بیوتیک مصرف نمی‌کردند، پژوهشگران دو روند متمایز را شناسایی کردند: آن‌ها دو خوشه یا پروفایل رزیستوم از انواع ARG را در میکروبیوم روده پیدا کردند و دریافتند که میانگین فراوانی کل ARG و تنوع آن، براساس سطح مصرف آنتی‌بیوتیک در هر کشور متفاوت است.

کوینس می‌گوید: «دریافتیم فراوانی ژن‌های مقاومت در جمعیت کشورهایی که به‌طور منظم‌تری از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده می‌کردند، بالاتر است.»

ارتباطات به‌طرز چشمگیری قوی بود. بنابراین، استفاده گسترده از آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است موجب افزایش شیوع مقاومت ضدمیکروبی در کل جمعیت و نه فقط در میان کسانی شود که مستقیما درمعرض قرار می‌گیرند و این مقاومت ضدمیکروبی ممکن است در کل میکروبیوم پراکنده شود.

پژوهشگران می‌گویند مطالعات آینده می‌تواند روی بررسی این موضوع در کشورهای بیشتر و روی استراتژی‌های بهداشت عمومی مختلف متمرکز شود.

براساس پژوهش‌های انجام‌شده، مقاومت ضدمیکروبی هر ساله هزاران اروپایی را می‌کشد و این روند در آینده بدتر خواهد شد. در سال ۲۰۱۹، سومین علت مرگ در سراسر جهان مقاومت ضدمیکروبی بود و جان ۴٫۹۵ میلیون نفر را گرفت.

فالک هیلدبراند، متخصص بیوانفورماتیک از موسسه ارلهام و موسسه کوادرام می‌گوید: «این مطالعه بسیار مهم است، زیرا می‌تواند برای اولین بار تاثیر مصرف آنتی‌بیوتیک در سطح کشور را روی باکتری‌های درون بدن ما مشخص کند و همچین بینش‌هایی درباره‌ی انواع رایج مقاومت که می‌توانیم انتظار تکامل آن‌ها را داشته باشیم، ارائه می‌دهد.»

این پژوهش در مجله‌ی Nature Communications منتشر شده است.