بیماری زونا چیست؟ علل و علائم بیماری زونا

در میان بیماری‌هایی که در دوران بزرگ‌سالی ممکن است تجربه کنید، زونا یکی از دردناک‌ترین گزینه‌های ممکن به‌شمار می‌رود. براساس پیش‌بینی‌ها، حدود یک نفر از هر سه بزرگ‌سال حداقل یک‌ بار در زندگی به این بیماری مبتلا می‌شود؛ بنابراین، باید با زونا، علائم، درمان‌های موجود و حتی راه‌های پیشگیری از این بیماری دردناک آشنا شوید.

زونا نوعی بیماری ویروسی است که باعث ظهور بثورات جلدی دردناک در بدن فرد مبتلا می‌شود. این راش‌های پوستی معمولاً در یک سمت بدن ظاهر می‌شوند و قفسه‌ی سینه، پشت بدن، اطراف معده و بالای چشم، جزو شایع‌ترین نقاط بدن بیمار هستند که می‌توان این بثورات جلدی را در آن‌ها مشاهده کرد.

جالب این‌جا است عامل بیماری زونا ویروسی به‌ نام «واریسلا زوستر» است که باعث ابتلای شما به بیماری آبله‌مرغان نیز می‌شود. واقعیت این است که پس از ابتلا به بیماری آبله‌مرغان و بهبودی، ویروس بیماری در بدن شما باقی‌ می‌ماند. این ویروس که به‌صورت غیرفعال در نزدیکی نخاع و مغز وجود دارد، به‌دلیل ضعیف‌شدن سیستم ایمنی بدن براثر عواملی مانند پیری یا بیماری یا حتی مصرف برخی از داروهای خاص، دوباره فعال و باعث بروز علائم زونا می‌شود.

به‌گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ایالات متحده آمریکا، قبل از ظاهرشدن هرنوع تاول یا راش پوستی در بدن بیمار، قسمت‌هایی از بدن که قرار است با این مشکل درگیر شوند، شروع به درد و خارش می‌کنند یا سوزن‌سوزن می‌شوند. این علائم معمولاً چند روز قبل از بروز بثورات جلدی اتفاق می‌افتند و به‌عنوان زنگ‌خطری برای افراد می‌توانند محسوب شوند. برخی از شایع‌ترین علائم بیماری زونا عبارت‌اند از:

• ظاهرشدن تاول‌های پر از مایع در یک سمت بدن

• تب‌و‌لرز

• احساس سوزش شدید

• خارش یا احساس بی‌حسی پوست

• ناراحتی معده

با اینکه علائم زونا در برخی از بیماران ممکن است بسیار شدید باشند، گروهی از مبتلایان هم وجود دارند که این بیماری را با علائم بسیار خفیفی تجربه می‌کنند. مهم‌ترین نکته‌ای که درصورت ابتلا به زونا باید به آن توجه کنید، مراجعه‌ی سریع به پزشک است؛ چراکه گاهی اوقات تاول‌هایی در نزدیکی چشم هم ایجاد می‌شوند که ممکن است آسیب به بینایی یا حتی خطر کوری را به‌دنبال داشته باشند. در برخی مواقع نادر، زونا باعث بروز عوارضی مانند ازدست‌دادن شنوایی یا فلج جزئی صورت یا حتی در مواقع بسیار نادر، التهاب مغز نیز می‌شود.

اغلب کسانی که به زونا مبتلا می‌شوند، درحدود سه تا پنج هفته با علائم این بیماری درگیر هستند. تقریبا یک تا پنج روز پس از مشاهده‌ی علائمی مانند سوزش پوست یا احساس سوزن‌سوزن‌شدن، بثورات جلدی روی پوست بیمار ظاهر می‌شوند. این بثورات پس از چند روز به‌شکل تاول‌هایی پر از مایع درمی‌آیند که حدود یک هفته تا ده روز بعد خشک خواهند شد. چند هفته پس از خشک‌شدن تاول‌ها هم، اثر زخم به‌طورکامل از بین می‌رود.

دراین‌میان، تعداد اندکی از بیماران هم وجود دارند که دچار عوارض طولانی‌مدت زونا هستند. این مشکل که با عنوان پی‌درد زونایی (Postherpetic Neuralgia) یا PHN شناخته می‌شود، درد بسیار آزاردهنده‌ای است که بیماران در قسمت‌هایی که بثورات جلدی ظاهر شده بود، تجربه می‌کنند. پی‌درد زونایی به‌مرورزمان کاهش پیدا می‌کند؛ اما در مدتی که بیمار با آن درگیر است، مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب، کاهش وزن و بی‌خوابی را تجربه می‌کند.

احتمال ابتلا به پی‌درد زونایی با سن بیمار رابطه‌ی مستقیم دارد و هرچه سن فرد بیشتر باشد، احتمال اینکه با چنین مشکلی مواجه شود، نیز بیشتر است؛ البته درصورت بروز این مشکل، پزشک معالج می‌تواند راه‌هایی را برای کاهش درد به بیمار توصیه کند.

به‌طورکلی، افرادی که قبلاً به بیماری آبله مرغان مبتلا شده‌اند، درمعرض ابتلا به زونا هم قرار دارند. محققان هنوز نتوانسته‌اند علت قطعی فعال‌شدن مجدد ویروس آبله مرغان را در بدن کشف کنند؛ اما معتقدند که چند دلیل عمده در فعال‌شدن مجدد این ویروس مؤثرند که یکی از آن‌ها افزایش سن است. باتوجه‌به اینکه حدود نیمی از مبتلایان زونا بیش از ۶۰ سال دارند، محققان بر این باورند که احتمال ابتلا به زونا بعد از ۷۰ سالگی بیشتر است.

ضعیف‌شدن سیستم ایمنی بدن براثر عوامل مختلف نیز یکی از دلایلی است که افراد را درمعرض ابتلا به زونا قرار می‌دهد. اگر به‌ هر دلیلی سیستم ایمنی ضعیف شود، بدن در مبارزه با عفونت‌ها ناتوان خواهد بود و همین موضوع زمینه‌ را برای ابتلا به زونا فراهم خواهد آورد.

به‌گزارش CDC، داروهای ضدویروسی مانند آسیکلوویر و والاسیکلوویر و فامسیکلوویر ازجمله داروهایی هستند که پزشکان می‌توانند برای کاهش طول درمان زونا به بیماران خود تجویز کنند. مهم‌ترین نکته‌ای که این سازمان روی آن تأکید می‌کند، مراجعه‌ی زودهنگام به پزشک و شروع به‌موقع درمان است.

علاوه‌بر داروهای یادشده، چند توصیه‌ی دیگر نیز وجود دارند که با عمل به آن‌ها می‌توانید از شدت علائم خود کم کنید:

• تمیز و خشک نگه‌داشتن محل بثورات جلدی

• استفاده‌نکردن از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی

• استفاده از لوسیون کالامین برای تسکین درد و خنک‌شدن پوست

• استفاده از کمپرس سرد به‌مدت ۲۰ دقیقه در هربار استفاده برای کمک به بهبود سریع‌تر تاول‌ها

توجه کنید که قبل از استفاده از هریک از توصیه‌های یادشده، باید با پزشک معالج خود مشورت کنید؛ چراکه ممکن است شرایط بیماری شما مناسب استفاده از برخی از درمان‌های کمکی نباشد و استفاده‌ی خودسر از این توصیه‌ها باعث حاد‌شدن وضعیتتان شود.

در پاسخ به این پرسش باید بگوییم که بله، تماس مستقیم با مایع خارج‌شده از تاول‌ها باعث انتقال این بیماری به افرادی می‌شود که قبلاً به آبله‌مرغان مبتلا نشده‌اند؛ بنابراین، نباید نگران ارتباط عادی با بیمار بود و تنها نکته‌ی مهمی که باید به آن دقت کرد، نداشتن تماس مستقیم با تاول‌ها و مایع خارج‌شده از آن‌ها است.

پوشاندن تاول‌ها و بثورات جلدی یکی از کارهای مؤثرتری است که با انجام‌دادن آن می‌توان مانع از انتقال این ویروس و بیمارشدن افراد دیگر شد؛ البته همان‌طور‌که قبلاً هم گفتیم، باید دقت کنید که از لباس‌های راحت و گشاد برای این‌ منظور استفاده کنید.

زونا نیز مانند هر بیماری دیگری به استراحت و طی‌شدن دوره‌ی درمان نیاز دارد، فقط باید توجه کنید که پس از بروز علائم اولیه‌ی بیماری، هرچه‌سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید و با عمل به توصیه‌های وی، در مدت‌زمان کوتاه‌تری سلامتی خود را به‌دست آورید.