هموروئید چیست و چگونه درمان می‌شود؟

هموروئیدها بالشتک‌هاى عروقى طبیعى هستند که در مجرای مقعدى قرار دارند. هموروئیدها از ساختارهای طبیعی بدن هستند که برای عملکرد طبیعی دفع مدفوع و حفظ کنترل بر دفع مورد نیاز هستند. در صورت یبوست مزمن و زور زدن هنگام دفع مدفوع، این بالشتک‌هاى عروقى متورم، زخمی و پاره می‌شوند و گفته می‌شود فرد به بواسیر یا هموروئید دچار شده است. در نتیجه‌ی این امر، خونریزى و بیرون‌زدگى و گاهی درد به هنگام اجابت مزاج به وجود می‌‌آید.

طبق گزارش وب‌سایت کلینیک کلیولند هموروئید مشکل شایعی است. علائم غالباً با درمان‌های خانگی بهبود پیدا می‌کند، اما گاهی اوقات، افراد به اقدامات پزشکی نیاز دارند. مصرف فیبر بیشتر می‌تواند به پیشگیری از هموروئید کمک کند.

هموروئیدها سیاهرگ‌های متورم و بزرگ‌شده‌ای هستند که درون و خارج از مقعد و راست‌روده ایجاد می‌شوند. آن‌ها می‌توانند دردناک و آزاردهنده باشند و موجب خونریزی مقعدی شوند. همه ما با هموروئید متولد می‌شویم، اما در ابتدا آن‌ها ما را آزار نمی‌دهند، بلکه زمانی که متورم و بزرگ می‌شوند، علائم آزاردهنده را ایجاد می‌کنند.

درحالی‌که شیوع هموروئید در سنین بالا بیشتر است، هر کسی حتی نوجوانان ممکن است به بواسیر علامت‌دار مبتلا شوند. (اما ازآنجاکه مدتی طول می‌کشد تا هموروئید ایجاد شود، در کودکان معمول نیست). اگر شرایط زیر را داشته باشید، درمعرض خطر بالاتری قرار دارید:

• داشتن اضافه وزن یا چاقی
• باردار بودن
• داشتن رژیم غذایی کم‌فیبر
• ابتلا به یبوست یا اسهال مزمن
• بلند کردن اجسام سنگین
• استفاده طولانی‌مدت از توالت
• زور زدن هنگام اجابت مزاج

هموروئید ممکن است درون یا خارج از راست‌روده ایجاد شود. نوع آن بستگی به محل ورید متورم دارد. انواع هموروئید عبارتند از:

هموروئید خارجی: وریدهای متورم زیر پوست اطراف مقعد ایجاد می‌شوند. مقعد کانالی است که مدفوع از آن خارج می‌شود. هموروئید خارجی می‌تواند خارش‌دار و دردناک باشد. گاهی اوقات، آن‌ها خونریزی می‌کنند. گاهی اوقات آن‌ها با خونی پر می‌شوند که می‌تواند لخته شود. این وضعیت خطرناک نیست، اما می‌تواند به درد و تورم منجر شود.

هموروئید داخلی: وریدهای متورم درون راست‌روده ایجاد می‌شوند. راست‌روده بخشی از دستگاه گوارش است که روده بزرگ را به مقعد متصل می‌کند. هموروئیدهای داخلی ممکن است خونریزی داشته باشند، اما معمولاً دردناک نیستند.

هموروئید بیرون‌زده: هم هموروئید خارجی و هم داخلی می‌‌توانند بیرون‌زدگی داشته باشند، یعنی به خارج از مقعد گسترش پیدا کنند. این هموروئیدها ممکن است خونریزی کرده یا موجب درد شوند.

هموروئید داخلی بسته به میزان بیرون‌زدگی از گرید یا درجه ۱ تا ۴ درجه‌بندی می‌شود:

• هموروئید درجه ۱: بدون بیرون‌زدگی در راست روده می‌ماند.
• هموروئید درجه ۲: هموروئید هنگام اجابت مزاج از روده بیرون می‌آید، سپس خود‌به‌خود به داخل برمی‌گردد.
• هموروئید درجه ۳: هموروئید بیرون زده است و با اعمال فشار به داخل برگردانده می‌شود.
• هموروئید درجه ۴: هموروئید بیرون زده است و نمی‌توان آن را به داخل برگرداند.

زور زدن به وریدهای درون مقعد یا راست‌روده فشار وارد می‌کند و موجب بواسیر می‌شود. هر نوع فشاری که باعث افزایش فشار روی شکم یا اندام‌های تحتانی شود، می‌تواند موجب تورم و التهاب وریدهای مقعد و راست‌روده شود. هموروئید ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:

• فشار لگن ناشی از افزایش وزن به‌خصوص در دوران بارداری
• زور زدن برای اجابت مزاج به دلیل یبوست
• زور زدن برای بلند کردن اجسام سنگین یا وزنه‌برداری

بواسیر داخلی به‌ندرت موجب درد می‌شود (و معمولاً احساس نمی‌شود)، مگر اینکه بیرون‌زدگی داشته باشد. بسیاری از افرادی که دچار بواسیر داخلی هستند، نمی‌دانند به آن مبتلا هستند، زیرا علائمی ندارند. اگر دچار بواسیر داخلی باشید، ممکن است روی دستمال توالت، درون مدفوع یا روی کاسه توالت خون ببینید.

علائم بواسیر خارجی عبارتند از:

• خارش مقعد
• وجود توده‌های سفت دردناک و حساس در نزدیکی مقعد
• درد مقعد خصوصاً هنگام نشستن
• خونریزی مقعد

هموروئیدِ همراه بیرون‌زدگی می‌تواند دردناک و آزاردهنده باشد. ممکن است بتوانید برجستگی آن‌ها را در خارج از مقعد احساس کنید و به آرامی به کمک انگشت آن‌ها را به داخل بفرستید.

اختلالات گوارشی مختلفی می‌تواند موجب خونریزی مقعدی و دیگر علائم مشابه بواسیر شود. برخی از این اختلالات تهدیدکننده زندگی هستند. بنابراین، در صورت داشتن این علائم به پزشک مراجعه کنید.

بیماری‌های روده که می‌توانند باعث خونریزی شوند عبارتند از:

• سرطان روده بزرگ
• بیماری کرون
• کولیت زخمی

پزشک هموروئید را براساس علائم و معاینه فیزیکی تشخیص می‌دهد. همچنین ممکن است موارد زیر انجام شود:

معاینه دیجیتالی رکتوم (معاینه مقعدی): پزشک انگشت دارای دستکش و روغن‌کاری‌شده را وارد راست‌روده می‌کند تا وریدهای متورم را احساس کند.

آنوسکوپی: پزشک از آنوسکوپ (لوله نورانی) برای دیدن پوشش مقعد و راست‌روده استفاده می‌کند.

سیگموئیدوسکوپی: پزشک از سیگموئیدوسکوپ (لوله نورانی مجهز به دوربین) برای دیدن بخش تحتانی کولون (کولون سیگموئید) و راست‌روده استفاده می‌کند. انواع سیگموئیدوسکوپی شامل سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر و سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌ناپذیر (پروکتوسکوپی) می‌شود. این آزمایش‌ها ممکن است ناراحت‌کننده باشند، اما دردناک نیستند. آن‌ها معمولا در مطب پزشک یا مرکز سرپایی بدون بیهوشی انجام می‌شود و شما همان روز به خانه می‌روید. پزشک ممکن است برای تأیید آزمایش‌های دیگر یا بررسی علائم سرطان روده بزرگ، کولونوسکوپی انجام دهد.

هموروئید می‌توانند ناراحت‌کننده و دردناک باشد، اما معمولاً موجب مشکلات جدی نمی‌شود. به‌ندرت افراد مبتلا به بواسیر ممکن است دچار مشکلات زیر شوند:

• کم‌خونی
• لخته‌های خونی در بواسیر خارجی
• عفونت
• منگوله‌های پوستی (ضایعاتی از بافت که از پوست آویزان می‌شود)
• اختناق هموروئید (عضلات درون مقعد مانع رسیدن خون به هموروئید داخلی بیرون‌زده می‌شوند)

بواسیر اغلب خودبه‌خود و بدون درمان از برطرف می‌شود. علائمی مانند درد و خونریزی ممکن است یک هفته یا کمی بیشتر طول بکشد. در همین حین می‌توانید اقدامات زیر را برای کاهش علائم خود انجام دهید:

• استفاده از داروهای بدون نسخه حاوی لیدوکائین، فندق افسونگر یا هیدروکورتیزون روی ناحیه آسیب‌دیده
• نوشیدن آب فراوان
• افزایش مصرف فیبر ازطریق رژیم غذایی و مکمل‌ها
• استحمام نشیمن (هر روز به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه در آب گرم بنشینید)
• مصرف ملین‌ها
• مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) برای تسکین درد و التهاب

همچنین چنانچه علائم شما پس از یک هفته درمان خانگی بهبود پیدا نکرد، به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است هموروئید را با موارد زیر درمان کند:

بستن باند لاستیکی: کش لاستیکی کوچکی در اطراف پایه هموروئید بسته می‌شود تا خونرسانی به ورید متوقف شود.

انعقاد الکتریکی: به کمک جریان الکتریکی، جریان خونی که به هموروئید می‌رود، متوقف می‌شود. این فرایند موجب تشکیل بافت زخم می‌شود و درنهایت خونرسانی به هموروئید قطع می‌شود و هموروئید از بین می‌رود.

حرارت مادون قرمز: پروب کوچکی وارد رکتوم می‌شود و از گرما برای تخریب هموروئید استفاده می‌شود.

اسکلروتراپی: ماده شیمیایی خاصی به ورید متورم تزریق می‌شود و بافت هموروئید را تخریب می‌کند.

هموروئیدکتومی: این جراحی هموروئیدهای خارجی بزرگ یا هموروئید بیرون‌زده داخلی را از بین می‌برد.

درمان با استاپلر یا هموروئیدکتومی منگنه‌ای: این روش با قطع خون‌رسانی به عروق آسیب‌دیده موجب خشک‌شدن و از بین رفتن این عروق می‌گردد. به‌منظور قطع خون‌رسانی، هموروئید داخلی با ابزار خاصی منگنه می‌شود یا هموروئید داخلی بیرون‌زده به درون مقعد برده می‌شود و در آنجا بسته می‌شود.

داروهای هموروئید به اشکال مختلفی ازجمله شیاف، پماد و پد وجود دارد که معمولاً بدون نسخه می‌توان آن‌ها را خریداری کرد. چندین داروی رایج عبارتند از:

زینک اکساید: کرم‌های حاوی زینک‌اکساید ممکن است به کاهش تحریک کمک کنند. برخی از پمادهای آنتی هموروئید حاوی زینک‌اکساید و منتول هستند که شاید برای تسکین خارش مقعد که ناشی از هموروئید است، مؤثر باشند.

فندق جادوگر: ترکیبات قابض (منقبض‌کننده) مانند فندق جادوگر ممکن است به‌طور موقت تسکین‌دهنده باشند.

کرم‌های استروئیدی: کورتیکواستروئیدهایی مانند هیدروکورتیزون معمولاً برای درمان هموروئید استفاده می‌شود. این کرم‌ها می‌توانند به کاهش التهاب کمک کنند، اما در صورت استفاده طولانی‌مدت ممکن است به پوست آسیب بزنند. هیدروکورتیزون نوعی کورتیکواستروئید است که برای کاهش تورم، خارش و درد ناشی از تحریکات جزئی پوست یا هموروئید استفاده می‌شود.

لیدوکائین: لیدوکائین به‌عنوان بی‌حس‌کننده موضعی عمل می‌کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که کرم‌ها یا شیاف‌های حاوی تری‌بنوزید (یک ترکیب ضدالتهابی) و لیدوکائین ممکن است به بهبود علائم درد و خارش کمک کنند.

شیوع هموروئید در افراد مسن بالاتر است. اقدامات زیر می‌تواند به پیشگیری از سفت شدن مدفوع و یبوست که می‌تواند منجر به بواسیر شود، کمک کند:

• بیش از حد طولانی ننشینید یا هنگام اجابت مزاج زور نزنید.
• وقتی احساس دفع می‌کنید، به توالت بروید و اجابت مزاج را به تعویق نیندازید.
• در طول روز مقدار زیادی آب بنوشید.
• غذاهای پر از فیبر (میوه‌ و سبزیجات تازه و غلات کامل) بیشتر مصرف کنید. به‌طور کلی، زنان باید ۲۵ گرم فیبر در روز و مردان باید ۳۵ گرم فیبر در روز مصرف کنند.
• ازنظر بدنی فعال بمانید. تحرک داشتن به حرکت روده‌ها کمک می‌کند.
• ملین‌ها یا تنقیه را فقط طبق دستور پزشک استفاده کنید. مقدار بیش از حد ملین یا تنقیه می‌تواند تنظیم مدفوع را برای بدن سخت‌تر کند.

اکثر علائم هموروئید در عرض یک هفته با درمان‌های خانگی بهبود می‌یابند. اگر هموروئید موجب ناراحتی و درد شدید شود، ممکن است رویه‌های پزشکی یا حتی جراحی به درمان آن کمک کند.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر مشکوک به هموروئید هستید و علائم زیر را تجربه کردید، به پزشک مراجعه کنید:

• درد شکمی
• یبوست مزمن یا اسهال
• تب و لرز
• تهوع و استفراغ
• خونریزی و درد شدید مقعدی

درحالی‌که علائم بواسیر ممکن است دردناک باشد، اغلب پس از چند روز درمان خانگی بهبود پیدا می‌کنند. اگر علائم هموروئید پس از یک هفته ادامه داشته باشد یا عوارضی بروز کند، فرد ممکن است به درمان پزشکی نیاز داشته باشد. در صورت بروز علائم خاص خصوصاً خونریزی شدید، درد شدید یا تب باید به پزشک مراجعه کرد. این علائم ممکن است ناشی از مشکلات جدی‌تری باشند. تغییرات سبک زندگی می‌تواند به پیشگیری از هموروئید کمک کند.