بیماری لوپوس: علائم، علل، تشخیص و درمان
لوپوس نوعی بیماری خودایمنی مزمن است که در آن سیستم ایمنی به بافتهای سالم بدن حمله میکند. این بیماری به این دلیل که میتواند طیف وسیعی از علائم را در سراسر بدن ایجاد کند، به بیماری هزارچهره معروف است. درمانهای پزشکی و خانگی میتوانند به مدیریت علائم لوپوس کمک کنند.
- انواع لوپوس
- لوپوس اریتماتوز سیستمیک
- لوپوس اریتماتوز دیسکوئید
- لوپوس اریتماتوز پوستی تحت حاد
- لوپوس ناشی از دارو
- لوپوس نوزادی
- علت لوپوس
- عوامل خطر ابتلا به لوپوس: هورمونها، ژنها و محیط
- هورمونها
- عوامل ژنتیکی
- محیط
- آیا کودکان به لوپوس مبتلا می شوند؟
- علائم لوپوس
- علائم لوپوس در زنان
- علائم لوپوس در مردان
- تاثیر لوپوس بر سایر سیستمهای بدن
- سایر عوارض لوپوس
- عفونت
- مرگ بافت استخوانی
- عوارض بارداری
- معیارهای تشخیص لوپوس
- تشخیص لوپوس
- درمانهای پزشکی و درمانهای خانگی لوپوس
- درمان های پزشکی لوپوس
- درمانهای خانگی لوپوس
- جمعبندی
انواع لوپوس
لوپوس انواع مختلفی دارد:
- لوپوس منتشر یا لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)
- لوپوس پوستی (مانند لوپوس اریتماتوز دیسکوئید؛ DLE)
- لوپوس ناشی از دارو (DIL)
- لوپوس نوزادی
لوپوس اریتماتوز سیستمیک
این نوع لوپوس که به «لوپوس منتشر» نیز معروف است، شایعتری فرم لوپوس به شمار میرود و ۷۰ درصد از موارد این بیماری را شامل میشود. لوپوس منتشر میتواند چندین عضو و سیستم را در سراسر بدن تحتتأثیر قرار دهد. به این دلیل، لوپوس اریتماتوز سیستمیک معمولاً شکل شدیدتری از لوپوس است. علائم میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
لوپوس اریتماتوس سیستمیک میتواند موجب التهاب پوست، مفاصل، ریهها، کلیهها، خون و قلب شود. التهاب ممکن است در یکی از این نواحی رخ دهد یا بهطور همزمان چندین ناحیه را تحتتأثیر قرار دهد. این وضعیت معمولاً دارای چرخههای شعلهور شدن و بهبودی (فروکش) است. در طول دوره بهبودی، فرد مبتلا به لوپوس شاید علائمی نداشته باشد. در طول دوره شعلهور شدن، بیماری فعال است و علائم فرد برمیگردد یا علائم جدیدی ممکن است ظاهر شود.
در برخی از افراد مبتلا به لوپوس، بیماری ممکن است بهطور منظم شعلهور شود. برخی دیگر ممکن است فقط هر چند سال یک بار علائم را تجربه کنند. بااینحال، در برخی از افراد بیماری به مدت طولانی فعال میماند.
لوپوس اریتماتوز دیسکوئید
در این نوع لوپوس که نوعی لوپوس پوستی است، علائم فقط پوست را تحتتأثیر قرار میدهد. این بیماری به شکل ضایعات حلقوی معمولاً روی پوست سر و صورت بروز میکند، اگرچه میتواند در بخشهای دیگر بدن مثلاً درون گوش نیز ظاهر شود.
ضایعات معمولاً قرمز رنگ هستند و ممکن است ضخیم و پوستهپوسته شوند. در برخی موارد ضایعات منجر به بافت زخم و تغییر رنگ پوست میشوند. اگر ضایعات روی پوست سر بافت زخم ایجاد کنند، ممکن است مو در آن ناحیه دوباره رشد نکند.
لوپوس اریتماتوز دیسکوئید بر اعضای درونی بدن تأثیر نمیگذارد، اما بهگزارش بنیاد لوپوس آمریکا، ۱۰ درصد از افراد مبتلا به لوپوس اریتماتوز دیسکوئید درنهایت به لوپوس اریتماتوز سیستمیک مبتلا میشوند؛ اگرچه ممکن است این افراد قبلاً به لوپوس اریتماتوز سیستمیک مبتلا بوده باشند و علائم پوستی آنها ابتدا به تشخیص لوپوس اریتماتوز دیسکوئید منجر شده باشد.
لوپوس اریتماتوز پوستی تحت حاد
این نوع لوپوس به ضایعات پوستیای اطلاق میشود که روی بخشهایی از بدن ظاهر میشود که در معرض نور خورشید قرار دارند. این ضایعات موجب ایجاد بافت زخم نمیشوند، اما ممکن است موجب تغییر رنگ پوست شوند.
لوپوس ناشی از دارو
لوپوس ناشی از دارو (DIL) نوعی بیماری خودایمنی است که توسط برخی داروها ایجاد میشود. علائم لوپوس ناشی از دارو معمولاً به علائم لوپوس منتشر شباهت دارد، اما اغلب شدت کمتری دارد. بیش از ۱۰۰ دارو بهعنوان علت احتمالی این نوع لوپوس شناسایی شده است. داروهایی که معمولاً با لوپوس ناشی از دارو مرتبط هستند، عبارتاند از:
- هیدرالازین؛ نوعی داروی فشار خون
- پروکائین آمید؛ داروی ضدآریتمی
- ایزونیازید؛ آنتیبیوتیکی که برای درمان سل استفاده میشود
- مینوسیکلین؛ آنتیبیوتیکی که برای درمان برخی از بیماریهای پوستی استفاده میشود
علائم لوپوس ناشی از دارو معمولاً پس از ماهها یا سالها درمان مداوم با این داروها ظاهر میشود. تقریباً ۵ درصد از افرادی که هیدرالازین مصرف میکنند و ۲۰ درصد از افرادی که به مدت طولانی پروکائین آمید مصرف میکنند، دچار لوپوس ناشی از دارو میشوند. داروهای دیگری نیز میتوانند موجب این نوع لوپوس شوند، اما احتمال آن بسیار پایینتر است. این نوع لوپوس معمولاً ظرف شش ماه پس از قطع مصرف دارو برطرف میشود.
لوپوس نوزادی
لوپوس نوزادی وضعیتی است که در نوزادان هنگامی رخ میدهد که آنتیبادیهای خاصی در دوران بارداری ازطریق جفت وارد بدنشان میشود.
آنتیبادیهایی که موجب لوپوس نوزادی میشوند، آنتیبادیهایی هستند که با لوپوس و بیماری شوگرن مرتبط هستند. مادر نوزاد ممکن است به این بیماریها مبتلا باشد یا اصلاً علائمی نداشته باشد، اما همچنان این آنتیبادیها را منتقل کند. وقتی این اتفاق رخ میدهد، احتمال اینکه نوزاد درحال رشد دچار لوپوس نوزادی شود، حدود ۲ درصد است.
در هنگام تولد، نوزادان مبتلا به لوپوس ممکن است علائمی مانند بثورات پوستی، مشکلات کبدی و شمارش پایین سلولهای خونی را نشان دهند. علائم پوستی لوپوس نوزادی معمولاً پس از چند هفته از بین میرود. بااینحال برخی از نوزادان ممکن است دچار بلوک قلبی مادرزادی باشند که در آن قلب نمیتواند عملکرد پمپاژ و ریتم طبیعی را تنظیم کند. این مورد عارضه جدیتری است و نوزاد شاید به ضربانساز قلب نیاز داشته باشد.
اکثر نوزادان متولدشده از والد مبتلا به لوپوس منتشر کاملاً سالم هستند. بااینحال، فرد مبتلا به این نوع لوپوس میتواند دراینباره که بیماری او چه تأثیری بر بارداریاش دارد، با پزشک صحبت کند.
علت لوپوس
لوپوس نوعی بیماری خود ایمنی است، اما علت دقیق آن مشخص نیست.
سیستم ایمنی شبکه پیچیدهای محسوب میشود که از اعضا، بافتها و سلولهای مختلف تشکیل شده است. این سیستم ازطریق مبارزه با اجسام خارجی مانند ویروسها، باکتریها، قارچها و توکسینها از بدن محافظت میکند. سیستم ایمنی همچنین سلولهای مرده یا غیرطبیعی را پاکسازی میکند.
سیستم ایمنی با تولید پروتئینهای Y شکلی به نام آنتیبادی از بدن محافظت میکند. آنتیبادیها یا تهدیدی را خنثی میکنند یا پیامی را به سلولهای دیگر ارسال میکنند تا آن تهدید را حذف کنند. نوع خاصی از سلولهای سفید خون که لنفوسیتهای بی نامیده میشوند، این آنتیبادیها را تولید میکنند.
وقتی فردی به بیماری خودایمنی نظیر لوپوس مبتلا است، سیستم ایمنی نمیتواند بین مواد ناخواسته یا آنتیژنها و بافتهای سالم تمایز قائل شود. در این شرایط، بدن به اشتباه خود را بهعنوان عامل خارجی در نظر میگیرد. در نتیجه، سیستم ایمنی آنتیبادیها را علیه بافت سالم و همچنین آنتیژنها هدایت میکند. این امر موجب تورم، درد و آسیب بافتی میشود.
آنتیبادیهای ضد هسته (ANAs) معمولاً در افراد مبتلا به بیماریهای خودایمنی نظیر لوپوس وجود دارند. آنها هسته سلولهای بدن را مورد هدف قرار میدهند. هسته بخشی از سلول است که حاوی مواد ژنتیکی است.
پژوهشگران هنوز بهطور کامل نمیدانند چه عاملی موجب لوپوس میشود، اما این باور وجود دارد که این بیماری ناشی از عوامل مختلفی است.
یکی از تئوریهای احتمالی به مرگ سلول مرتبط میشود که فرایند طبیعی است که وقتی بدن سلولهای خود را تجدید میکند، رخ میدهد. پژوهشها نشان میدهند که به علت عوامل ژنتیکی، بدن افراد مبتلا به لوپوس ممکن است سلولهای مرده را بهخوبی پاکسازی نکند. سلولهای مردهای که باقی میمانند، ممکن است منجر به تولید اتوآنتیبادیهایی مانند آنتیبادیهای ضدهستهای شوند که به بدن حمله میکنند و موجب علائم لوپوس میشوند.
عوامل خطر ابتلا به لوپوس: هورمونها، ژنها و محیط
لوپوس ممکن است در پاسخ به عوامل مختلفی ایجاد شود. این عوامل ممکن است هورمونی، ژنتیکی، محیطی یا ترکیبی از این عوامل باشد.
هورمونها
هورمونها مواد شیمیایی هستند که بدن تولید میکند. آنها فعالیت سلولها و اعضای خاصی از بدن را کنترل و تنظیم میکنند. فعالیت هورمونی ممکن است توضیحی برای عوامل خطری مانند جنس و سن ارائه دهد.
احتمال ابتلا به لوپوس در زنان ۱۵ تا ۴۴ ساله ۹ برابر بیشتر از مردان است. علائم و تشخیص اغلب در سنین ۱۵ تا ۴۵ سالگی در سنین باروری رخ میدهد. البته ۲۰ درصد از موارد پس از ۵۰ سالگی ظاهر میشوند.
پژوهشها نشان میدهند که قرارگرفتن درمعرض استروژن، هورمون جنسی که زنان معمولاً بیشتر از مردان تولید میکنند، میتواند خطر ابتلا به بیماریهای خودایمنی مانند لوپوس را افزایش دهد. درواقع، بسیاری از زنان پیش از قاعدگی و در دوران بارداری که سطح استروژن بالاتر است، علائم لوپوس بیشتری را تجربه میکنند. وجود برخی هورمونهای جنسی میتواند دلیل شیوع بالای لوپوس را در زنان توضیح دهد.
عوامل ژنتیکی
دانشمندان ژنهای خاصی را شناسایی کردهاند که در پاسخ سیستم ایمنی نقش دارند و احتمال دارد در ایجاد لوپوس نقش داشته باشند. شواهد نشان میدهد اگر یکی از اعضای خانواده به لوپوس مبتلا شود، احتمال ابتلای فرد به لوپوس بیشتر است؛ بر این اساس، ژنتیک ممکن است یکی از عوامل خطرساز ابتلا به لوپوس باشد. همچنین مطالعات انجامشده روی دوقلوها نشان میدهد اگر یکی از دوقلوهای همسان به لوپوس مبتلا باشد، احتمال مبتلا شدن دیگری به این بیماری ۲۴ درصد است.
لوپوس ممکن است در افراد بدون سابقه خانوادگی بیماری لوپوس رخ دهد، اما این امکان وجود دارد که بیماریهای خودایمنی دیگر در خانواده وجود داشته باشد.
عوامل خطرساز لوپوس شامل ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است. شیوع بالاتر لوپوس در برخی از جمعیتها ممکن است تا حدی به دلیل ژنتیک باشد. اگرچه تفاوت در پیامدهای خاص نظیر پیشرفت بیماری و مرگومیر ممکن است به دلیل عوامل اجتماعی ازقبیل نابرابری در دسترسی به مراقبتهای بهداشتی باشد.
محیط
عوامل محیطی مانند مواد شیمیایی یا ویروسها ممکن است در ایجاد لوپوس در افرادی که استعداد ژنتیکی آن را دارند، نقش داشته باشد. محرکهای محیطی احتمالی عبارتاند از:
استعمال دخانیات: قرارگرفتن درمعرض ترکیبات سمی دود سیگار ممکن است منجر به جهشهای ژنتیکی و فعال شدن ژنهای مرتبط با لوپوس منتشر شود.
قرار گرفتن درمعرض نور خورشید: نور مستقیم خورشید میتواند علائم لوپوس را بدتر کند. اگرچه پژوهشهای بیشتری برای بررسی این موضوع نیاز است که آیا نور خورشید میتواند عامل خطر ابتلا به لوپوس منتشر باشد. تابش فرابنفش میتواند منجر به آسیب سلولی و جهشهای ژنتیکی شود که ممکن است در ایجاد لوپوس منتشر نقش داشته باشند.
عفونتها: عفونتهایی مانند عفونت ویروس اپشتین–بار که به تب غدهدار نیز معروف است، در افراد مبتلا به لوپوس منتشر شیوع بالاتری دارد. این امر نشان میدهد که این عفونت ممکن است در ایجاد بیماری در افراد مستعد نقش داشته باشد.
آلایندهها: آلودگی هوا نیز مانند دود سیگار ممکن است یک عامل خطرساز ابتلا به لوپوس منتشر باشد.
آیا کودکان به لوپوس مبتلا می شوند؟
لوپوس در هر سنی ممکن است، رخ دهد. به گزارش کالج روماتولوژی آمریکا، ۲۰ درصد از افراد مبتلا به لوپوس قبل از ۲۰ سالگی به این بیماری مبتلا میشوند. بهندرت پیش میآید که کودکان پیش از پنج سالگی دچار لوپوس شوند. لوپوسی که در دوران کودکی ایجاد میشود، اغلب علائم شدیدتری دارد و بر کلیهها تأثیر میگذارد، بهطوریکه تا ۵۰ درصد از این کودکان علائم کلیوی دارند.
علائم لوپوس
علائم لوپوس در هنگام شعلهور شدن بیماری ظاهر میشود. در فاصلهی بین دورههای شعلهور شدن، افراد مبتلا معمولا دورههای بهبودی را تجربه میکنند که در آن علائم اندکی وجود دارد یا اصلاً علائمی وجود ندارد. لوپوس دارای طیف گستردهای از علائم ازجمله علائم زیر است:
- خستگی
- درد عضلات و درد مفاصل
- تب
- درد قفسه سینه هنگام نفس کشیدن عمیق
- حساسیت به نور خورشید
- زخم دهان
- مشکلات حافظه
- بثورات پروانهایشکل قرمز روی بینی و گونهها (بثورات مالار)
- سردرد
- ریزش موی غیرطبیعی
- رنگپریدگی یا کبودی انگشتان دست یا پا بر اثر سرما یا استرس (سندرم رینود)
- آرتریت
علائم لوپوس در زنان
لوپوس میتواند به اشکال متفاوتی در افراد مختلف بروز کند. لوپوس ممکن است در مردان و زنان به شکل متفاوتی ظاهر شود. علائم زنان معمولاً نسبت به مردان شدت پایینتری دارد. علائمی که بیشتر در زنان دیده میشود، عبارتاند از:
- ریزش مو
- حساسیت به نور خورشید
- زخم دهان
- آرتریت
- بثورات پروانهای
علائم لوپوس در مردان
این تصور غلط رایج وجود دارد که فقط زنان به لوپوس مبتلا میشوند. اگرچه شیوع لوپوس در مردان پایینتر است، مردان نیز میتوانند به لوپوس مبتلا شوند. مردان مبتلا به لوپوس معمولاً علائم شدیدتری دارند. علائمی که در مردان مبتلا به لوپوس شیوع بالاتری دارد، عبارتاند از:
- عوارض قلبیعروقی
- کم شدن تعداد سلولهای خونی
- کاهش وزن
- عوارض کلیوی
- درد قفسه سینه
تاثیر لوپوس بر سایر سیستمهای بدن
لوپوس همچنین میتواند بر سیستمهای زیر تأثیر بگذارد:
کلیهها: لوپوس میتواند موجب بیماری کلیوی به نام نفریت لوپوسی شود که در آن التهاب مانع از عملکرد مناسب کلیه میشود. علائم میتواند شامل تورم صورت و پا، تکرر ادرار و فشار خون بالا باشد.
ریهها: برخی افراد ممکن است دچار التهاب پوشش ریهها شوند که پلوریت نامیده میشود که موجب درد قفسه سینه در هنگام تنفس عمیق میشود. برخی افراد همچنین ممکن است دچار ذاتالریه شوند.
سیستم عصبی مرکزی: لوپوس گاهی اوقات میتواند روی مغز یا سیستم عصبی مرکزی تأثیر بگذارد. علائم میتواند شامل مه مغزی (گیجی و مشکل در تمرکز)، سردرد، تشنج، و سکته شود. لوپوس سربریت (آسیب التهابی مغز) نیز ممکن است رخ دهد و موجب حالت گیجی حاد، اختلال عملکرد شناختی، تغییرات خلقی، تشنج، کاهش سطح هشیاری و کما شود.
عروق خونی: در بیماری لوپوس، واسکولیت یا التهاب عروق خونی ممکن است رخ دهد. این امر میتواند بر گردش خون تاثیر بگذارد.
خون: لوپوس میتواند موجب کمخونی لکوپنی (کاهش تعداد گلبولهای سفید خون) یا ترومبوسیتوپنی (کاهش تعداد پلاکتها که به لخته شدن خون کمک میکند) شود.
قلب: اگر التهاب قلب را تحتتأثیر قرار دهد، میتواند موجب میوکاردیت (التهاب عضله قلب) و اندوکاردیت (التهاب پوشش داخلی دریچههای قلب) شود. التهاب همچنین میتواند غشای اطراف قلب را تحتتأثیر قرار دهد و موجب پریکاردیت شود. این امر ممکن است موجب علائمی ازقبیل درد قفسه سینه شود. اندوکاردیت میتواند به دریچههای قلبی آسیب بزند و موجب ضخیمشدن سطح دریچهها و ایجاد حفره شود. این امر میتواند موجب ایجاد زائدههایی شود که میتوانند به سوفل قلب بینجامند (صداهای غیرمعمول قلب که براثر گردش متلاطم خون در بدن ایجاد میشود).
سایر عوارض لوپوس
عوارض دیگری نیز میتواند درنتیجهی لوپوس ایجاد شود.
عفونت
وقتی فردی به لوپوس مبتلا باشد، احتمال عفونت بیشتر میشود، زیرا هم بیماری و هم درمانهای آن سیستم ایمنی را ضعیف میکنند. عفونتهای رایج عبارتاند از:
- عفونتهای دستگاه ادراری
- عفونتهای تنفسی
- عفونتهای قارچی
- سالمونلا
- هرپس
- زونا
مرگ بافت استخوانی
مرگ بافت استخوان زمانی اتفاق میافتد که خونرسانی محدودی به استخوان انجام میشود و این امر موجب شکستگیهای کوچک میشود. این امر درنهایت میتواند منجر به متلاشیشدن استخوان شود. افراد مبتلا به لوپوس ممکن است به دلیل خود بیماری و داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها که برای درمان لوپوس استفاده میشوند، درمعرض خطر بالای این مشکل قرار داشته باشند.
عوارض بارداری
افراد مبتلا به لوپوس درمعرض خطر بالاتر سقط جنین، زایمان زودرس و پری-اکلامپسیا قرار دارند. پری-اکلامپسیا وضعیت خطرناکی است که شامل فشار خون بالا میشود. برای کاهش خطر این عوارض، پزشکان توصیه می کنند که بارداری تا زمانی که لوپوس حداقل به مدت شش ماه تحت کنترل بوده است، به تأخیر انداخته شود.
معیارهای تشخیص لوپوس
کالج روماتولوژی آمریکا از طرح طبقهبندی استانداردی برای تایید تشخیص لوپوس استفاده میکند. اگر فردی ۴ مورد از ۱۱ معیار زیر را داشته باشد، پزشک تشخیص لوپوس را در نظر میگیرد. یازده معیار تشخیص لوپوس در جدول زیر آمده است:
معیار | توضیح | |
---|---|---|
۱ | بثورات پروانهایشکل | بثورات پروانهایشکل که روی گونهها و بینی ظاهر میشود. |
۲ | تکههای قرمز روی پوست (راش دیسکوئید) | لکههای قرمز برجسته روی پوست ایجاد میشود. |
۳ | حساسیت به نور | بثورات پوستی پس از قرار گرفتن درمعرض نور خورشید ظاهر میشود. |
۴ | زخم دهان یا بینی | زخمهایی در دهان یا بینی فرد ظاهر میشود. |
۵ | آرتریت غیرمخرب | این نوع آرتریت استخوانهای اطراف مفاصل را تخریب نمیکند، اما موجب حساسیت و تورم میشود. |
۶ | پریکاردیت یا پلوریت | التهاب پوشش اطراف قلب (پریکاردیت) یا ریهها (پلوریت) را تحتتاثیر قرار میدهد. |
۷ | اختلال کلیوی | اگر فردی مشکل کلیه داشته باشد، آزمایشها سطوح بالای پروتئین یا کستهای سلولی (ذرات استوانهایشکل ریز حاوی سلول که وقتی ادرار زیر میکروسکوپ بررسی میشود، مشاهده میشود) را در ادرار نشان میدهند. |
۸ | اختلال عصبی | ممکن است فرد دچار تشنج، روانپریشی یا مشکلات تفکر و استدلال شود. |
۹ | اختلال خونی | ممکن است تعداد پایین سلولهای قرمز (کمخونی)، سطوح پایین سلولهای سفید (لکوپنی) یا تعداد پایین پلاکت (ترومبوسیتوپنی) مشاهده شود. |
۱۰ | اختلال ایمونولوژیک | آزمایشها نشان میدهد که آنتیبادیهای ضد دیانای دورشتهای، آنتیبادیهای آنتیاسمیت یا آنتیبادیهای ضدفسفولیپید (APLs) وجود دارد. |
۱۱ | ANA مثبت | سطح بالای ANA ( آنتیبادیهای ضدهستهای) میتواند نشاندهنده بیماری خودایمنی باشد. |
طرح استاندارد تأیید تشخیص لوپوس ارائه شده توسط کالج روماتولوژی آمریکا
اگرچه حتی این سیستم نیز گاهی موارد خفیف و متوسط لوپوس را تشخیص نمیدهد. ازآنجاکه علائم و نشانههای لوپوس اختصاصی نیستند، احتمال عدم تشخیص وجود دارد. از سوی دیگر، برخی آزمایشهای خون میتوانند به تشخیص اشتباه منجر شوند، زیرا افراد غیرمتبلا به لوپوس ممکن است آنتیبادیهای مشابه افراد مبتلا به این بیماری را داشته باشند.
تشخیص لوپوس
تشخیص ممکن است به دلیل این مسئله که علائم مختلف لوپوس میتواند شبیه علائم بیماریهای دیگر باشد، دشوار باشد. پزشک درمورد علائم میپرسد، معاینه فیزیکی انجام میدهد و سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی را بررسی میکند. او همچنین ۱۱ معیار ذکرشده در بالا را در نظر میگیرد. پزشک ممکن است برخی از آزمایشهای خون و سایر بررسیهای آزمایشگاهی را توصیه کند.
نشانگرهای زیستی: نشانگرهای زیستی آنتیبادیها، پروتئینها، ژنتیک و عوامل دیگری هستند که میتوانند به پزشک نشان دهند که در بدن چه اتفاقی میافتد یا بدن چگونه به درمان پاسخ میدهد. نشانگرهای زیستی مفید هستند، زیرا حتی زمانی که علائمی وجود ندارد، میتوانند ابتلای فرد به بیماری را آشکار کنند.
لوپوس به طرق مختلف بر افراد تأثیر میگذارد. این امر پیدا کردن نشانگرهای زیستی قابل اعتماد را دشوار میکند. اگرچه ترکیب آزمایشهای خون و بررسیهای دیگر میتواند به پزشک در تأیید تشخیص کمک کند.
آزمایش های خون: آزمایشهای خون میتوانند نشان دهند که آیا نشانگرهای زیستی خاص وجود دارند یا نه و نشانگرهای زیستی میتوانند اطلاعاتی درمورد بیماری خودایمنی ارائه دهند.
آنتیبادی ضدهسته: حدود ۹۵ درصد از افراد مبتلا به لوپوس نتیجه مثبت آزمایش ANA را خواهند داشت. اگرچه نتیجه آزمایش ANA برخی افراد مثبت است، آنها به لوپوس مبتلا نیستند و آزمایشهای دیگر باید تشخیص را تأیید کنند.
آنتیبادیهای ضدفسفولیپید (APLs): این آنتیبادیها علیه فسفولیپیدها عمل میکنند. آنتیبادیهای ضد فسفولیپید در حدود ۵۰ درصد افراد مبتلا به لوپوس وجود دارد. افراد غیرمبتلا به لوپوس نیز ممکن است دارای این آنتیبادیها باشند.
آنتیبادی ضد DNA: نتیجه آزمایش این آنتیبادی در حدود ۳۰ درصد از افراد مبتلا به لوپوس مثبت است. احتمال مثبت بودن این آزمایش در دوران شعلهور بودن بیماری بیشتر است. آنتیبادی ضد DNA در کمتر از یک درصد از افراد غیرمبتلا به لوپوس وجود دارد و در افراد مبتلا به بیماریهای روماتیسمی دیگر نادر است. بنابراین، این آزمایش برای تأیید تشخیص لوپوس مفید است.
آنتیبادی ضد اسمیت: حدود ۲۰ درصد از افراد مبتلا به لوپوس دارای آنتیبادی ضداسمیت هستند. اسمیت (Sm) ریبونوکلئوپروتئینی است که در هسته سلول وجود دارد.
آنتیبادی ضدU1RNP: حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد از افراد مبتلا به لوپوس دارای آنتیبادیهای ضد U1RNP هستند و کمتر از یک درصد افراد غیرمبتلا دارای این آنتیبادیها هستند. این آنتیبادی ممکن است در سایر بیماریهای خودایمنی نیز وجود داشته باشد.
آنتیبادیهای ضد Ro/SSA و La/SSB: بین ۳۰ تا ۴۰ درصد افراد مبتلا به لوپوس دارای آنتیبادیهای ضد Ro/SSA و آنتیبادیهای ضد La/SSB هستند. این آنتیبادیها مختص لوپوس نیستند، اما میتوانند نشانههای خاصی مانند حساسیت بیشازحد نسبت به نور خورشید را نشان دهند.
آنتیبادیهای ضدهیستون: آنتیبادیها علیه هیستونها (پروتئینهایی که در ساختار دیانای نقش دارند) هستند. افراد مبتلا به DIL معمولاً دارای این آنتیبادیها هستند و افراد مبتلا به SLE ممکن است دارای آنها باشند. اگرچه آنها لزوماً تشخیص لوپوس را تأیید نمیکنند.
آزمایش کمپلمان: این آزمایش سطح پروتئینهایی را که بدن هنگام بروز التهاب مصرف میکند، اندازهگیری میکند. اگر فردی سطوح پایینی داشته باشد، نشان میدهد التهاب در بدن او وجود دارد و بیماری او ممکن است فعال باشد.
آزمایشهای غیراختصاصی: روماتولوژیستها ممکن است آزمایشهایی را انجام دهند که نشانگرهای التهاب را بررسی میکند ازجمله پروتئین واکنشی سی و سرعت رسوب گلبولهای قرمز.
علاوه بر آزمایش خون، آزمایشهای بیشتر برای تشخیص لوپوس ممکن است شامل موارد زیر باشد:
آزمایش ادرار: آزمایشهای ادرار میتواند به پزشکان در تشخیص و نظارت بر اثرات لوپوس بر کلیهها کمک کند. وجود پروتئین، گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و کَستهای سلولی در ادرار میتواند به نشان دادن نحوه عملکرد کلیهها کمک کند (کستهای سلولی ساختارهای استوانهایشکل ریز حاوی سلول هستند که توسط کلیه تولید میشوند و در برخی از حالتهای بیماری در ادرار ظاهر میشوند). برای برخی آزمایشها فقط یک نمونه نیاز است و برای آزمایشهای دیگر شاید نیاز باشد که در طول ۲۴ ساعت چندین بار نمونه جمعآوری شود.
نمونهبرداری بافتی: پزشک همچنین ممکن است درخواست بافتبرداری را داشته باشد (معمولاً از پوست یا کلیهها) تا التهاب یا آسیب را مورد بررسی قرار دهد.
آزمایشهای تصویربرداری: تصویربرداری اشعه ایکس و سایر آزمایشهای تصویربرداری میتوانند به پزشکان کمک کنند اعضای تحتتأثیر لوپوس را بررسی کنند.
- بیماری های خودایمنی در بدن انسان چگونه شروع میشوند29 اسفند 96مطالعه '4
- چگونه دارویی زنده میتواند بیماری خودایمنی را درمان کند؟2 مهر 01مطالعه '5
- بیماری زونا چیست؟ علل و علائم بیماری زونا18 اردیبهشت 02مطالعه '5
درمانهای پزشکی و درمانهای خانگی لوپوس
چندین روش درمانی پزشکی و خانگی وجود دارد که میتواند در درمان یا مدیریت لوپوس مفید باشد.
درمان های پزشکی لوپوس
هدف درمان لوپوس کاهش التهاب برای محافظت از اعضای بدن دربرابر آسیب و جلوگیری از شعلهور شدن بیماری است. وضعیت هر فرد متفاوت است و برنامه درمانی میتواند بسته به نوع لوپوس، شدت التهاب و وضعیت اعضای بدن او متفاوت باشد. درمانهای پزشکی رایج برای لوپوس عبارتاند از:
- هیدروکسی کلروکین: هیدروکسی کلروکین از داروهای مالاریا است که بثورات و علائم آرتریت در لوپوس را درمان میکند.
- کورتیکواستروئیدها و سرکوبکنندههای ایمنی: این داروها میتوانند شامل کورتیکواستروئیدهای با دوز بالا مانند پردنیزولون و داروهایی باشند که سیستم ایمنی را سرکوب میکنند؛ مانند مایکوفنولات و متوتروکسات. هدف از این درمانها هدف قرار دادن بخش خاصی از سیستم ایمنی بهمنظور کنترل التهاب است.
- بلیموماب: بلیموماب پروتئینی است که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان لوپوس منتشر تأیید شده است.
پزشک ممکن است برای درمان عوارضی که معمولاً در افراد مبتلا به لوپوس بروز میکند، داروهایی تجویز کند؛ مانند داروی ضدتشنج، آنتیبیوتیکها برای درمان عفونتها و ویتامین دی برای کمک به بهبود عملکرد کلیه.
درمانهای خانگی لوپوس
ازآنجاکه درمان ناکافی لوپوس میتواند به آسیب قابلتوجه اعضای بدن منجر شود، پزشکان اغلب درمانهای خانگی و تغییرات سبک زندگی را همراه با داروها توصیه میکنند.
یکی از راههایی که فرد میتواند به کمک آن علائم لوپوس خود را در خانه مدیریت کند، ازطریق رژیم غذایی است. اگرچه پژوهش دربارهی نحوه تأثیر رژیم غذایی بر لوپوس محدود بوده، شواهد نشان میدهند که اصلاح رژیم غذایی میتواند در مدیریت بیماری نقش داشته باشد.
هدف فرد باید رژیم غذایی متعادل و متنوعی باشد که حاوی میوه و سبزیجات، غلات کامل و مقدار متوسطی پروتئین باشد. لوپوس میتواند از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت باشد، بنابراین لازم است فرد مبتلا به لوپوس دراینباره با پزشک خود صحبت کند که کدام رژیم غذایی برای او مناسبتر است. برخی از تغییراتی که فرد میتواند برای کمک به مدیریت وضیعت خود در رژیم غذایی ایجاد کند، عبارتاند از:
- گنجاندن اسیدهای چرب امگا ۳
- کاهش مصرف کلسترول و چربیهای اشباع
- کاهش مصرف نمک
- گنجاندن ویتامینهایی مانند ویتامین D و ویتامینهای گروه B
تغییرات بیشتر در سبک زندگی که فرد میتواند برای کمک به مدیریت بیماری خود ایجاد کند، عبارتاند از:
اجتناب از استعمال دخانیات: استعمال دخانیات میتواند به بسیاری از اعضای بدن آسیب بزند و موجب تشدید علائم لوپوس شود.
کاهش مصرف الکل: الکل ممکن است اثربخشی برخی از داروها را کاهش دهد و بر سلامت کبد تأثیر بگذارد. فرد باید درمورد نحوه تداخل الکل با درمانها و بیماری خود با پزشک صحبت کند.
ورزش متوسط: ورزشهای کمشدت مانند پیادهروی، پیلاتس و یوگا میتواند به فرد کمک کنند تا بدون خطر تشدید التهاب مفاصل بدن خود را تقویت کند. ورزش متوسط میتواند به سلامت قلب، ریه، استخوان و مفاصل و به سلامت روانی فرد هنگام مقابله با استرسهای ناشی از بیماری کمک کند.
تشکیل گروههای حمایتی: پژوهشها نشان میدهند ۴۳ درصد از افراد مبتلا به لوپوس نگران انزوای اجتماعی هستند و ۳۰ درصد احساس میکنند که تأثیر عاطفی ناشی از بیماری آنها به اندازه کافی درک نشده است. فرد مبتلا به لوپوس میتواند از داشتن سیستم پشتیبانی درک در اطراف خود بهرمند شود. این حمایت میتواند از سوی دوستان، یا خانواده یا جوامع آنلاین باشد.
مدیریت استرس: استرس میتواند موجب شعلهور شدن لوپوس شود. کاهش استرس و ایجاد مهارتهای مدیریت زندگی سالم میتواند به کاهش یا پیشگیری از شعلهور شدن بیماری کمک کند.
جمعبندی
لوپوس طیف وسیعی از علائم را دارد و ممکن است به روشهای مختلفی افراد را تحتتأثیر قرار دهد. برخی افراد ممکن است چرخههای شعلهور شدن و بهبودی را تجربه کنند، درحالیکه دیگران ممکن است علائم مداومی داشته باشد. تجربیات متنوع لوپوس میتواند تشخیص آن را برای پزشکان دشوار کند. اگرچه وقتی پزشک بیماری را تشخیص داد، چندین روش درمانی وجود دارد که میتواند علائم فرد را کنترل کند، آسیبی را که ممکن است به اعضای بدن او وارد شود محدود کند و به او کمک کند تا کیفیت زندگی بالاتری داشته باشد.
سوالات متداول
آیا لوپوس به طور کامل درمان میشود؟
لوپوس بیماری مزمنی است که درمان قطعی ندارد، یعنی میتوانید با درمان آن را مدیریت کنید اما از بین نمیرود. درمان میتواند به بهبود علائم، پیشگیری از شعلهور شدن بیماری و پیشگیری از مشکلات سلامتی دیگری که غالبا براثر لوپوس ایجاد میشوند، کمک کند. درمان هر بیمار به علائم و نیازهای او بستگی دارد.
آیا افراد مبتلا به لوپوس میتوانند عمر طولانی داشته باشند؟
بسیاری از افراد مبتلا به لوپوس با دنبال کردن برنامه درمانی و مراقبت از خود می توانند میزان شعله ور شدن بیماری را به حداقل برسانند و بار بیماری را کاهش دهند. درواقع، حدود ۹۰ درصد از افراد مبتلا به لوپوس تا حد امید به زندگی عادی زندگی میکنند.