خواص شگفت‌انگیز گیاه گلپر ؛ از لاغری تا قند بالا

هراکلئوم پرسیکوم، گیاهی توخالی و ضخیم و سفیدرنگ از خانواده‌ی چتریان است که عموماً با نام متداول گلپر شناخته می‌شود. گلپر گیاهی تندوتیز و معطر است که در مناطق کوهستانی و مرطوب،‌ به صورت وحشی رشد می‌کند. خاستگاه اصلی گیاه گلپر، قفقاز در خاورمیانه است، ولی به‌صورت بومی در ایران نیز رشد می‌کند. این گیاه پس از معرفی به اروپایی‌ها در سال ۱۸۳۰، امروزه به وفور در نروژ، سوئد، انگلستان، و اقصی نقاط دنیا یافت می‌شود.

گیاه گلپر و عصاره‌های آن از دوران پارینه سنگی (حدود ۶۰هزار سال پیش) مورد استفاده‌ی بشر بوده است و در آشپزی ایرانی نیز از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. از دانه‌های گلپر به‌عنوان ادویه استفاده می‌شود، که معمولاً به صورت پودر به‌فروش می‌رسد و روی انواع خوراکی‌ها پاشیده می‌شود. علاوه‌بر مصارف خوراکی،‌ گیاه گلپر در صنعت داروسازی و طب سنتی نیز بسیار پرکاربرد است. در طب سنتی ایرانی از گیاه گلپر برای درمان بیماری‌های مختلف، از‌جمله بیماری‌های عصبی، گوارشی، تنفسی، روماتولوژی و مجاری ادراری استفاده می‌شود.

در تجزیه و تحلیل ترکیبات شیمیایی گیاه گلپر، چندین کلاس از مواد شیمیایی طبیعی شامل ترکیبات فرار (استرهای آلیفاتیک، کربونیل‌ها، فنیل پروپن‌ها و ترپن‌ها) و غیرفرار (فلاونوئیدها، فورانوکومارین‌ها، تانن‌ها و آلکالوئیدها) و همچنین مواد معدنی مختلف شناسایی شده است.

گیاه گلپر خواص دارویی فراوانی دارد و برای درمان تشنج، التهابات و بیماری‌های قارچی کاربرد دارد. اخیراً محققان به این نتیجه رسیده‌اند که این گیاه در آینده پتانسیل کاربردهای درمانی پیشرفته‌تری را نیز خواهد داشت. از آن‌جایی که گلپر دارای ترکیبات مفید مختلفی مانند آلکالوئیدها، ترپنویدها و تری‌ترپن‌ها است، می‌تواند اثر درمانی داشته باشد. همچنین دارای فعالیت‌های ضد قارچی، ضد میکروبی و تعدیل کننده‌ی سیستم ایمنی بدن است.

رادیکال‌های آزاد به عنوان عامل اصلی بیماری‌های خطرناک مختلفی مانند قلب، کبد، آلزایمر، سرطان و پارکینسون در نظر گرفته می‌شوند. از گیاه گلپر به عنوان خاموش‌کننده‌ی رادیکال‌های آزاد استفاده می‌شود، زیرا توانایی مبارزه با آن‌ها را دارد.

• گلپر برای هضم غذا مفید است

گیاه گلپر با کاهش گاز، می‌تواند به رفع نفخ کمک کند. همچنین، برای دستگاه گوارش نیز بسیار مفید است و حتی ممکن است در رفع ناراحتی معده نیز اثربخش باشد. هنگام میل کردن حبوبات از مصرف پودر گلپر غافل نشوید.

• گلپر به بهبود زخم‌ها کمک می‌کند

بررسی‌ خواص ضد درد گیاه گلپر، نشان می‌دهد که گلپر می‌تواند درد را کاهش دهد و به درمان زخم‌های پوستی کمک می‌کند. استفاده از عصاره‌ی گیاه گلپر روی زخم‌ها، خاصیت ضدعفونی دارد و از گسترش عفونت جلوگیری می‌کند. همچنین،‌ روند درمان زخم را سرعت می‌بخشد.

• گلپر دارای خاصیت آنتی اکسیدانی است

مطالعات مختلف نشان می‌دهد که مصرف عصاره‌ی گیاه گلپر به کاهش قابل توجه استرس اکسیداتیو در بدن کمک می‌کند. پس‌از مصرف عصاره‌ی گلپر، استرس اکسیداتیو در بدن افرادی که تحت آنژیوگرافی عروق قرار گرفته بودند به‌طور قابل توجهی کاهش یافت.

خاصیت پاک کنندگی اسانس گیاه گلپر ثابت کرده است که این گیاه خاصیت آنتی اکسیدانی دارد. تأثیر مصرف گیاه گلپر ممکن است با کنترل رادیکال‌های آزاد که عامل بسیاری از بیماری‌های مهم مانند پارکینسون، سرطان و آلزایمر هستند؛ ابتلا به این بیماری‌ها را کاهش دهد.

• گلپر ممکن است به پیشگیری از بیماری‌های قلبی کمک کند

مطالعه‌ی سطوح چربی خون در گروه‌هایی از بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونری، نشان داد که پس از مصرف عصاره‌ی گیاه گلپر توسط بیماران، سطح تری‌گلیسیرید خون کاهش قابل توجهی دارد. با این حال، گفته می‌شود که تکمیل این مطالعه زمان زیادی برده است. در نتیجه ممکن است اثر مصرف گلپر به صورت آنی مشاهده‌پذیر نباشد.

• گلپر دارای خاصیت ضد التهابی است

گیاه گلپر دارای ویژگی‌ منحصر‌به‌فردی است که می‌تواند التهابات را تسکین دهد. التهاب در مفاصل و استخوان‌ها می‌توانند باعث ایجاد درد شدید شود؛ با مصرف گلپر تورم و درد مفاصل کاهش می‌یابد. درنتیجه، خاصیت ضدالتهابی گیاه گلپر باعث می‌شود که مصرف این گیاه برای افرادی که با آرتروز و نقرس دست‌وپنجه نرم می‌کنند، ایده‌آل باشد.

• گلپر به درمان قارچ پوستی کمک می‌کند

درماتوفیت، قارچ پا یا همان «پای ورزشکاران» یک بیماری پوستی قارچی شایع است که در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف‌‌تر، افراد مبتلا به دیابت و افراد تحت درمان سرطان بروز می‌کند. طبق مطالعات، گفته می‌شود که گیاه گلپر در درمان این بیماری مؤثر است. روند کار بسیار ساده است؛ فقط باید گل‌های گلپر را به شکل خمیر دربیاورید و روی ناحیه‌ی آسیب دیده بمالید و اجازه دهید تا خشک شود. دوبار در روز این کار را تکرار کنید، تا زمانی که عفونت کاملاً تحت کنترل قرار بگیرد و درمان شود.

• گلپر ضد میکروب است

استفاده از داروهای ضدمیکروب در توقف رشد میکروارگانیسم‌ها (میکروب‌ها) مؤثر است. به عنوان مثال، آنتی‌بیوتیک‌ها به توقف رشد باکتری‌ها کمک می‌کنند. می‌توانید از عصاره‌ی گیاه گلپر به عنوان آنتی‌بیوتیک استفاده کنید. فقط کافی است که عصاره را به محل رشد میکروب‌ها بمالید.

• گلپر در درمان اختلالات جنسی آقایان کاربرد دارد

براساس نتایج مطالعه‌ای، مصرف عصاره‌ی الکلی گلپر احتمالاً باعث کاهش تستوسترون پلاسما، وزن بدن، وزن بیضه و تراکم اسپرم شده و در نتیجه می‌تواند برای درمان اختلال در عملکرد جنسی آقایان استفاده شود.

• گلپر برای خانم‌ها قاعده‌آور است

در طب سنتی گلپر برای درد و گرفتگی‌ عضلانی در قاعدگی تجویز می‌شود. گلپر برای قاعدگی می‌تواند به‌صورت پودر در غذا و نوشیدنی، یا دم‌کردن گیاه خشک استفاده شود. خاصیت قاعده‌آوری مصرف این گیاه را برای خانم‌های باردار بسیار خطرناک می‌کند.

گیاه گلپر دارای مواد شیمیایی مختلفی ازجمله پروتئین، فیبر، قندهای احیا کننده و غیر احیا کننده، سه نوع ترکیب شیمیایی کومارین، ترکیبات آلی خانواده‌ی کافورها، و فیتواسترول (ترکیباتی که ساختمانی شبیه کلسترول و استروئیدها دارند) است. این ترکیبات علاوه‌بر خاصیت‌هایی که پیش‌تر گفته شد، دارای خواص ضد چاقی نیز هستند.

همانطور که پیش‌تر ذکر شد، طبق مطالعات گیاه گلپر به هضم غذا کمک می‌کند و بررسی تأثیر مصرف گلپر بر سطوح چربی خون حاکی از آن است که استفاده از عصاره‌ی گیاه گلپر در بهبود روند چربی‌سوزی نیز مؤثر است. گلپر به‌تنهایی نمی‌تواند باعث لاغری شود، ولی با ازبین بردن نفخ، کاهش اشتهای کاذب، و جلوگیری از پرخوری، می‌تواند به کاهش وزن کمک کند.

برای سرعت بخشیدن به روند کاهش وزن، می‌توانید در کنار ورزش و رژیم غذایی مناسب با شاخص توده‌ی بدنی، از نوشیدن دمنوش گلپر نیز لذت ببرید. برای آماده کردن دمنوش گلپر فقط کافی است که یک قاشق بزرگ از گلپر خشک را به یک لیوان آب جوش در قوری اضافه کرده و مدت ۳۰ دقیقه، با حرارت غیرمستقیم دم کنید. لازم به‌ذکر است که مصرف بیش‌از روزی دو فنجان دمنوش گلپر عوارض دارد و برای بانوان باردار نیز ممنوع است.

دیابت یا قند خون یک بیماری مزمن و طولانی مدت است که نحوه‌ی تبدیل غذا به انرژی توسط بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. هنوز درمان قطعی برای دیابت وجود ندارد، اما کاهش وزن، تغذیه‌ی سالم تحت نظر پزشک، و فعالیت فیزیکی می‌تواند مؤثر باشد. برای کنترل دیابت راه‌های دیگری نیز وجود دارد، و گیاهان دارویی به دلیل وجود مواد شیمیایی گیاهی مهم، پتانسیل زیادی در کنترل بیماری‌ها دارند. دیابت نیز یک اختلال متابولیک جدی است و داروهای متعددی برای کاهش علائم دیابت در بازار موجود است. آیا گیاه گلپر می‌تواند تأثیر خاصی داشته باشد؟

براساس طب سنتی هندی، استفاده از عصاره‌ی گیاه گلپر می‌تواند به کاهش عوامل خطرناک ابتلا به دیابت کمک می‌کند. دو عامل اصلی خطرناک برای دیابت، هیپرتری‌گلیسریدمی (بالا بودن سطح تری‌گلیسرید خون)، و هیپرکلسترولمی (بالا بودن سطح کلسترول خون) هستند.

از شایع‌ترین بیماری‌ها نیز می‌توان به آرتریواسکلروز (ضخیم‌شدن و سفتی دیواره‌ی سرخ‌رگ و قطور شدن شریان‌ها) و بیماری سرخرگ کرونری اشاره کرد؛ تمام این شرایط پس از بروز دیابت در بیمار ایجاد می‌شود. استفاده از عصاره‌ی گلپر به کاهش چشمگیر این عوامل خطرناک کمک می‌کند و نشانگرهای عوامل خطرناک ذکر شده را کاهش می‌دهد. درنتیجه، گلپر می‌تواند از ابتلا به دیابت پیشگیری کند؛ اما در صورت ابتلا به قند خون بهتر است بدون مشورت با پزشک از گلپر استفاده نکنید.

در لیست بالا تنها به تعداد محدودی از مزایای گیاه گلپر برای سلامتی اشاره شد. در آخر، لازم به‌ذکر است که اگر مایل هستید که این گیاه را در منزل پرورش بدهید یا خودتان آن‌را بچینید، به دلیل سمی بودن برگ‌های گیاه وحشی گلپر، بهتر است که بسیار مراقب باشید. گلپر درکنار خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های بسیاری سرو می‌شود و در زمان آشپزی، ادویه‌ی فوق‌العاده‌ای است.

اما گیاه گلپر به‌همان اندازه که یک گیاه زینتی جذاب در گلدان است، می‌تواند بسیار مهاجم و خطرناک باشد. بنابراین، باید مراقب باشید. راحت‌ترین و مطمئن‌ترین راه این است که گیاه گلپر را به صورت ادویه یا عصاره‌ی آماده از بازار تهیه کنید.

همچنین،‌ در صورت بیمار بودن و مصرف دارو، به‌هیچ‌وجه بدون مشورت با پزشک از گلپر استفاده نکنید،‌ زیرا ممکن است با داروهای خاصی تداخل داشته باشد. با مصرف بیش‌ازحد گیاه گلپر ممکن است دچار تپش قلب شوید، و مصرف این گیاه برای بانوان باردار نیز بسیار خطرناک است.