آیا معکوس‌کردن پیری تنها با یک قرص ممکن خواهد شد؟

بسیاری از ما با اکراه، پیری را به‌عنوان بخشی از زندگی می‌پذیریم؛ اما در مطالعه‌ی جدید دانشمندان دانشکده‌ی پزشکی هاروارد، ترکیبات شیمیایی جدیدی شناسایی شدند که می‌توانند سلول‌ها را جوان‌تر کرده و راه را برای معکوس‌کردن روند پیری باز کنند. روش پیشنهادی اخیر، دردسترس‌تر از ژن‌درمانی است.

به‌نقل از نیواطلس، ژنوم ممکن است تمام داده‌های موردنیاز برای ساخت یک جاندار را در خود داشته باشد؛ اما این تمام ماجرا نیست. در قسمت بالای ژنوم، لایه‌ای از اطلاعات اضافی به آن «اپی‌ژنوم» وجود دارد که به سلول‌های مختلف دستور می‌دهد تا ژن‌های خاصی را که برای عملکردشان ضروری است، بیان کنند.

به‌عبارت بهتر، ژنوم درست مانند یک کتابچه‌ی راهنمای ضخیم است؛ درحالی‌ که اپی‌ژنوم فهرست مطالبی است که به‌عنوان مثال سلول‌های مربوط به قلب را به شغلشان و سلول‌های مربوط به مغز را به فصل مربوط به آن‌ها ارجاع می‌دهد.

در سال ۲۰۰۶، تیمی از دانشمندان ژاپنی مولکول‌هایی به‌نام «فاکتورهای یامانکا» را کشف کردند که اپی‌ژنوم را مجددا برنامه‌ریزی می‌کنند تا سلول‌های بالغ را به‌حالت سلول‌های بنیادین برگرداند. پژوهش دانشمندان ژاپنی موفق به دریافت جایزه‌ی نوبل شد و به انجام انبوهی از تحقیقات درمورد سلول‌های بنیادین پرتوان القایی و درمان‌های ضدپیری دامن زد.

تیم دانشکده‌ی پزشکی هاروارد قبلا برای انتقال فاکتورهای یامانکا به موش‌ها، از ژن‌درمانی استفاده کرده بود. این روش در راه‌اندازی مجدد اپی‌ژنوم و معکوس‌کردن روند پیری عملکرد موفقیت‌آمیزی داشت. بااین‌وجود ژن‌درمانی می‌تواند برای برخی از بیماران دشوار و البته پرهزینه باشد. به‌همین دلیل مطالعه‌ی جدید تمرکز خود روی غربالگری گروهی از مواد شیمیایی قرار داد که ممکن است به همان شیوه عمل کنند.

دانشمندان در مطالعه‌ی اخیر سیستم‌هایی از نمونه‌های سلولی را درمعرض مواد شیمیایی مختلف قرار دادند. این نمونه‌های سلولی برای شناسایی سیگنال‌های نشان‌دهنده‌ی سلامت سلول‌ها و تشخیص تمایز بین سلول‌های جوان، پیر و غیرفعال تحت‌نظر قرار گرفتند. تیم تحقیقاتی، با انجام این‌کار موفق به شناسایی ۶ ترکیب شیمیایی شد که به‌نظر می‌رسید سلول‌ها را به‌حالت‌های جوان‌تر بازمی‌گردانند. جالب‌تر اینکه معکوس‌شدن روند پیری در کمتر از یک هفته اتفاق افتاد.

دیوید سینکلر، دانشمند ارشد مطالعه‌ی اخیر می‌گوید: «تا همین اواخر، بهتری کاری که می‌توانستیم انجام دهیم، کندکردن روند پیری بود؛ اما اکنون می‌توانیم روند پیری را معکوس کنیم. این فرایند قبلا به ژن‌درمانی نیاز داشت و این موضوع استفاده‌ی گسترده از آن را محدود می‌کرد.» به‌گفته‌ی محققان، این نوع درمان فراژن‌شناسی (اپی‌ژنتیک) علاوه بر معکوس‌کردن روند پیری، از بیماری‌های رایجی مانند سرطان، آلزایمر، دیابت و بیماری‌های قلبی‌عروقی نیز پیشگیری و حتی آن‌ها درمان می‌کند.

بااین‌حال برای اثبات اثربخشی رویکرد جدید هنوز مسیر درازی در پیش است. قبل از انجام هرگونه آزمایش انسانی احتمالی، باید آزمایش‌های متعددی روی حیوانات انجام شود. بااین‌حال جالب است که زوال سلامتی دراثر کهولت سن ممکن است آن‌طور که فکر می‌کنیم، اجتناب‌ناپذیر نباشد. سینکلر می‌گوید: «این کشف جدید، توان بالقوه‌ی معکوس‌کردن پیری تنها با کمک قرصی با کاربردهای مختلف (از بهبود بینایی گرفته تا درمان موثر بسیاری از بیماری‌های مرتبط با افزایش سن) را ارائه می‌دهد.»

این مطالعه در نشریه‌ی پیری منتشر شده است.