اگر هیچ‌وقت کرونا نگرفتید، احتمالا یک جهش ژنتیکی خاص داشتید

از زمان شیوع ویروس کرونای مرگبار از بیش از سه سال پیش، نزدیک به ۷ میلیون نفر در دنیا جان خود را براثر ابتلا به کووید-۱۹ ازدست داده‌اند. بااین‌حال تعدادی از افراد حتی پس از قرارگیری درمعرض ویروس، هیچ علامتی از ابتلا به آن را تجربه نکرده‌اند. یک واریانت یا جهش در ژن پاسخ ایمنی ممکن است دلیل این مسئله را توضیح دهد و راه را برای ابداع واکسن‌ها و درمان‌های موثرتر هموار کند.

به‌گزارش ساینس آلرت، تحقیقات جهانی به رهبری دانشگاه کالیفرنیا در سانفرانسیسکو (UCSF) نشان داد که از هر پنج نفری که به‌دنبال ابتلا به عفونت ویروس سارس کوو ۲ بدون علامت بودند، یک نفر حامل یک واریانت ژنی به نام HLA-B*15:01 بود.

علاوه‌بر این، جیل هولنباخ، متخصص مغز و اعصاب در UCSF و همکارانش دریافتند که افراد دارای HLA-B*15:01 که هرگز به ویروس آلوده نشده بودند، برخی از سلول‌های ایمنی را داشتند که به قطعات پروتئین سارس کوو ۲ واکنش نشان می‌داد. این موضوع نشان می‌دهد که ایمنی، پس از قرارگرفتن درمعرض سایر عفونت‌ها ایجاد شده است.

تحقیقات نشان می‌دهد که حداقل ۲۰ درصد از عفونت‌های سارس کوو ۲ بدون علامت هستند؛ بنابراین یادگیری بیشتر در این زمینه می‌تواند به دانشمندان در مقابله با این بیماری که هنوز هم در سراسر جهان وجود دارد، کمک کند.

هولنباخ و اعضای تیمش در مقاله‌ی خود می‌نویسند: «بیشتر تلاش‌های جهانی روی بیماری شدید در کووید-۱۹ متمرکز شده است. بررسی عفونت بدون علامت، فرصتی منحصربه‌فرد را برای درنظرگرفتن ویژگی‌های اولیه‌ی ایمنی‌شناختی فراهم می‌آورد. این ویژگی‌ها افزایش پاکسازی سریع ویروس را به‌همراه دارند.»

ژن‌های پادگن گلبول سفید انسانی (HLA) پروتئین‌های حمایت‌کننده‌ی سیستم ایمنی را تولید می‌کنند. برخی از مولکول‌های HLA در سطوح سلولی یافت می‌شوند. آن‌ها مهاجمان خارجی، مثلا ویروس‌ها را تشخیص می‌دهند و به‌منظور شناسایی و مبارزه با عفونت یا بیماری، قطعاتی مینیاتوری را برای کمک به سلول‌های ایمنی مانند سلول‌های تی ارائه می‌دهند.

هولنباخ می‌گوید: «اگر ارتشی دارید که می‌تواند دشمن را سریع تشخیص دهد، این یک مزیت بزرگ است. این موضوع مانند داشتن سربازانی است که برای نبرد آماده شده‌اند و از قبل می‌دانند که باید به‌دنبال چه چیزی بگردند. آن‌ها می‌توانند دشمن را از روی لباس‌هایشان تشخیص دهند.»

محققان داده‌های ژنتیکی ۲۹٬۹۴۷ اهداکننده‌ی مغز استخوان را که از قبل جمع‌آوری شده بود، بررسی کردند تا ببینند آیا تنوع HLA ممکن است افراد را مستعد ابتلا به عفونت بدون علامت با سارس کوو ۲ کند یا خیر. داده‌های کووید-۱۹ از طریق یک برنامه‌ی داوطلبانه‌ی مبتنی بر گوشی هوشمند به‌دست آمده بود که این اهداکنندگان در آن شرکت کرده بودند و عفونت، علائم و نتایج آن‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گرفت.

۱۴۲۸ نفر از اهداکنندگان که آزمایش سارس کوو ۲ آن‌ها مثبت بود، واکسینه نشده بودند. از این تعداد ۱۳۶ نفر اعلام کردند که هیچ علامتی ندارند. یک سرنخ برای ارتباط ژنتیکی کشف‌شده این بود که ۲۰ درصد از اهداکنندگان آلوده و بدون علامت، نسبت به ۹ درصد دیگر از مبتلایان دارای علائم، حداقل یک نسخه از ژن HLA-B*15:01 را داشتند.

داشتن یک نسخه از واریانت محافظ HLA-B*15:01، احتمال ابتلای افراد به کووید-۱۹ بدون علامت را دو برابر می‌کند. اگر فردی دو نسخه از آن را داشته باشد، این احتمال هشت برابر خواهد شد.

استفانی گراس، بیوشیمی‌دانی از دانشگاه لاتروب استرالیا می‌گوید: «افراد بدون علامت ممکن است به ما کمک کنند تا راه‌های جدیدی برای ارتقای حفاظت دربرابر سارس کوو ۲ شناسایی کنیم.» به‌عقیده‌ی گراس، این کار با تقلید از سپر ایمنی مشاهده‌شده در افرادی ممکن می‌شود که از ابتلا به کووید-۱۹ جان سالم به‌در برده‌اند.

تجزیه‌وتحلیل‌ بیشتر نشان داد که سلول‌های تی متعلق به افراد دارای HLA-B*15:01 که هرگز درمعرض سارس کوو ۲ قرار نگرفته بودند (از روی خون‌های اهدایی جمع‌شده قبل از دنیاگیری)، پاسخ ایمنی قوی به قطعات پروتئین سارس کوو ۲ داشتند. این قطعات با دیگر ویروس‌های کرونای فصلی که به سرماخوردگی معمولی منجر می‌شوند، توالی‌های ژنتیکی مشترک دارند. سلول‌های تی این افراد توانستند واریانت‌های مختلف کووید ۱۹ ازجمله اومیکرون را تشخیص دهند.

دانیلو آگوستو، ایمنی‌شناس دانشگاه کارولینای شمالی می‌گوید حتی اگر ویروس‌ها لباس خود را عوض کنند، سلول‌های تی می‌توانند همچنان آن‌ها را از روی چکمه‌ها یا شاید خالکوبی‌های روی بازوهایشان شناسایی کنند. «حافظه‌ی ایمنی ما بدین شیوه عمل می‌کند تا ما را سالم نگه دارد.»

مطالعه‌ی اخیر محدودیت‌هایی نیز دارد؛ به‌عنوان مثال علائم را خود افراد گزارش دادند و تجزیه‌وتحلیل فقط شامل افرادی بود که خود را سفید‌پوست می‌دانستند.

واریانت ژنی HLA-B*15:01 بسیار شایع است و تقریبا در ۱۰ درصد از اروپایی‌ها ظاهر می‌شود؛ اما ممکن است در سایر جمعیت‌ها رواج کمتری داشته باشد. بنابراین مطالعات بزرگ‌تر و گسترده‌تر قادر است نتایج مطمئن‌تری ارائه دهد. بااین‌حال، یافته‌های اخیر همچنان می‌تواند به یافتن راه‌هایی برای مدیریت این بیماری ویرانگر منجر شود.

تیم تحقیقاتی در بخشی از مقاله‌ی خود می‌نویسد: «نتایج ما پیامدهای مهمی را برای درک عفونت اولیه و سازوکار زیربنایی زودهنگام برای پاکسازی ویروس به‌همراه دارد. این نتایج ممکن است زمینه را برای اصلاح ساخت واکسن و گزینه‌های درمانی در مراحل اولیه‌ی بیماری فراهم آورد.»

یافته‌های پژوهشگران تحت داوری همتا قرار گرفته و در مجله نیچر منتشر شده است.