عسل مورچه‌های استرالیایی می‌تواند عفونت‌های باکتریایی را درمان کند

در اعماق خاک سرخ و آفتاب‌سوخته‌‌ی استرالیا، گنجینه‌هایی از عسل پنهان شده است. این عسل لذیذ تولید زنبورها نیست، بلکه تنها نوع عسلی محسوب می‌شود که به‌وسیله مورچه‌ها تولید می‌شود. مطالعه‌‌ی جدید محققان خواص ضدمیکروبی این عسل را تأیید کرده و آن را به‌عنوان دارویی بالقوه معرفی می‌کند.

به‌گزارش ساینس، مردم بومی استرالیا از مدت‌ها پیش برای درمان بیماری‌های مختلف، از گلودرد گرفته تا زخم‌های عفونی، درحال استفاده از عسل مورچه‌های عسلی یا کوزه‌عسلی (Camponotus inflatus) بوده‌اند. اکنون دانشمندان غربی در مقاله‌ای که ۴ مرداد در نشریه PeerJ منتشر شد، نشان داده‌اند که عسل تولیدشده توسط مورچه‌های عسلی دارای اثر ضدمیکروبی بسیار قوی علیه بیماری‌زاهای رایج است. یافته‌ی اخیر می‌تواند در یافتن استراتژی‌های جدید مبارزه با میکروب‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک به دانشمندان کمک کند.

دنی اولریک، یکی از اعضای گروه زبان محلی چوپان که تورهای مورچه‌ی عسلی را در استرالیای غربی برگزار می‌کند، در این زمینه می‌گوید: «طب غربی، درتلاش برای دستیابی به چیزی است که بسیاری از جوامع سنتی از هزاران سال پیش آن را می‌شناسند.»

عناصر تشکیل‌دهنده‌ی معجون طلایی مورچه‌های عسلی از درختان گرد و بوته‌مانند مولگا و شته‌هایی که روی آن‌ها زندگی می‌کنند، تهیه می‌شود. مورچه‌ها با شاخک‌های خود به شته‌ها ضربه می‌زنند و این حرکت باعث می‌شود که شته‌ها عسلک اضافی را از خود دفع کنند و سپس مورچه‌ها آن را جرعه‌جرعه می‌نوشند. سپس مورچه‌های کارگر عسل را دهان به دهان و قطره به قطره به همکاران خود که با نوک پاهایشان از سقف لانه‌های زیرزمینی آویزان می‌شوند، منتقل می‌کنند. در آنجا، شهد طلایی شکم مورچه‌ها را به اندازه‌ی حبه‌ی انگور باد و آن‌ها را شبیه لوسترهایی درخشان می‌کند.

مورچه‌هایی که عسل را در شکم خود نگه می‌دارند، درست مانند ماشین‌های خودکار زنده عمل می‌کنند. وقتی کلنی با کمبود غذا مواجه شود، عسل ذخیره‌شده را بالا می‌آورند تا به هم‌آشیانه‌های خود غذا بدهند.

اندرو دونگ، میکروزیست‌شناس از دانشگاه سیدنی در ۲۰۲۲ حدود ۴۰ مورچه را از صحرای استرالیای غربی جمع‌آوری کرد و پس از سوراخ‌کردن شکم مورچه‌ها در آزمایشگاه، عسل ذخیره‌شده را بیرون آورد. به‌گفته‌ی دونگ، این عسل درست مانند آب کهربا به‌نظر می‌رسد و بسیار روان‌تر از عسل ساخت زنبورها است.

محققان با کشت میکروبی عسل مورچه در آزمایشگاه دریافتند که این عسل در ازبین‌بردن چند نوع بیماری‌زای رایج مانند باکتریِ بسیار قویِ استافیلوکوکوس اورئوس، عملکرد بسیار خوبی از خود نشان می‌دهد. سویه‌های این گونه که توانایی مقاومت در برابر بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌های مدرن را دارند، اغلب پوست را آلوده می‌کنند و کورَک یا حتی سپتیسمی کشنده را به‌وجود می‌آورند.

عسل مورچه از رشد دو نوع قارچ به نام‌های افشانکچه (Aspergillus) و مخمر قهوه‌ای زرد (Cryptococcus) نیز جلوگیری می‌کند. این قارچ‌ها، همراه با مورچه‌ها در خاک‌های بیابانی یافت می‌شوند و می توانند مشکلات ریوی و درد قفسه سینه در انسان پدید آورند.

بااین‌حال برخلاف عسل زنبور که طیف وسیعی از فعالیت‌ها را در برابر صدها نوع مختلف از باکتری‌ها از خود نشان می‌دهد، عسل مورچه‌های عسلی، در مقابل بسیاری از میکروب‌های دیگر مانند «اشریشیا کلی» اثر اندکی نشان دادند.

درک عملکرد بیوشیمیایی عسل مورچه‌های عسلی توسط محققان، ممکن است الهام‌بخش آن‌ها برای تولید ترکیبات ضدمیکروبی جدید باشد. این اتفاق می‌تواند پیشرفتی ویژه دربرابر میکروب‌هایی باشد که دیگر به آنتی‌بیوتیک‌ها حساس نیستند؛ اما به نوعی هنوز هم درمقابل عسل آسیب‌پذیرند.