ششمین مورد بیمار مبتلا به HIV به‌طرز غیرمنتظره‌ای درمان شده است

طبق گزارش اخیر دانشمندان، ششمین بیمار پس از پیوند سلول‌های بنیادی در بهبودی طولانی‌مدت از اچ‌آی‌وی قرار دارد، اما این مورد با موارد قبلی متفاوت است و پژوهشگران هنوز توضیحی برای آن پیدا نکرده‌اند.

به گزارش لایوساینس، فرد بهبودیافته که به «بیمار ژنو» معروف است، در زمان انجام عمل پیوند به سرطان و اچ‌آی‌وی مبتلا بود. او در اوایل دهه ۱۹۹۰ مبتلا به اچ‌آی‌وی تشخیص داده شد و درمان‌های ضدرتروویروسی را برای سرکوب ویروس و پیشگیری از پیشروی عفونت به سمت ایدز آغاز کرد. او بعداً به شکل تهاجمی سرطان سلول‌های خونی (لوسمی) مبتلا شد و در سال ۲۰۱۸ به منظور درمان سرطان خون تحت عمل پیوند سلول‌های بنیادی قرار گرفت.

این بخش از ماجرای بیماری ژنو مشابه سرگذشت پنج بیمار دیگری است که قبلاً با دریافت پیوندهای مشابهی وارد بهبودی از اچ‌آی‌وی شده بودند. هر پنج بیمار قبلی در زمان پبوند به اچ‌آی‌وی کنترل‌شده به کمک درمان‌های ART و سرطان مبتلا بودند.

پیوندها در درجه‌ی اول به‌عنوان درمان سرطان عمل می‌کردند، اما حداقل در پنج بیمار اول، پزشکان از پیوندها به‌عنوان فرصتی برای درمان اچ‌آی‌وی نیز استفاده کردند. آن‌ها این کار را با شناسایی اهداکنندگان سلول‌های بنیادی دارای نوعی جهش نادر مقاومت در برابر HIV انجام دادند. جهش دلتا ۳۲ در ژن CCR5 پروتئینی را روی سطح سلول‌های انسانی غیرفعال می‌کند که بیشتر سویه‌های اچ‌آی‌وی از آن برای نفوذ به درون سلول و آلوده کردن آن استفاده می‌کنند.

در نتیجه‌ی پیوند، سلول‌های آسیب‌پذیر در برابر اچ‌آی‌وی بیمار با سلول‌هایی جایگزین می‌شوند که ویروس اچ‌آی‌وی نمی‌تواند به آن‌ها حمله کند. این امر موجب می‌شود ویروس دیگر نتواند تکثیر شود و بیماران بتوانند درمان‌های ART را متوقف کنند.

پژوهشگران نتوانستند برای بیمار ژنو اهدا کننده‌ای با جهش مقاومت دربرابر اچ‌آی‌وی پیدا کنند، اما اهداکننده‌ای با نسخه وحشی (جهش‌نیافته) از ژن CCR5 را پیدا کردند. آن‌ها تصمیم گرفتند با همین اهداکننده پیوند را انجام دهند، زیرا اولویت درمان بیماری خونی او بود.

یک ماه پس از پیوند سلول‌های خونی بیمار با سلول‌های اهداکننده جایگزین شده بود. در همین حین، تعداد سلول‌های آلوده به اچ‌آی‌وی در بدن بیمار به‌شدت کاهش پیدا کرد و آنتی‌بادی علیه ویروس شناسایی نشد. بیمار و پزشک معالجش تصمیم گرفتند رژیم درمانی ART را ساده‌تر کنند و به‌تدریج سه نوع دارو را به دو دارو تقلیل دادند.

بیمار در نوامبر سال ۲۰۲۱ به طور کامل مصرف درمان‌های ART را متوقف کرد. او اکنون ۲۰ ماه است درمان را قطع کرده و اثری از ذرات ویروسی در بدنش دیده نمی‌شود. آثار فعالیت ضد اچ‌آی‌وی نیز در سیستم ایمنی‌اش به چشم نمی‌خورد.

پزشکان بر این باورند که بیمار ژنو «بیماری پیوند در مقابل میزبان» را تجربه کرده که یک عارضه از پیوند سلول‌های بنیادی است؛ بدین گونه که سلول‌های اهداکننده به بدن فرد دریافت‌کننده حمله می‌کنند. ممکن است این واکنش به پاکسازی سلول‌های آلوده به اچ‌آی‌وی باقی‌مانده از بدن بیمار کمک کرده باشد. بیمار همچنین داروهای سرکوب‌‌کننده ایمنی را برای درمان بیماری پیوند در مقابل میزبان مصرف می‌کرد. داروهای مذکور ممکن است توانایی تکثیر ویروس اچ‌آی‌وی را در سلول‌های ایمنی او مهار کرده باشند.

درحالی‌که دانشمندان هنوز به‌طور کامل مورد بیمار ژنو را درک نکرده‌اند، این مورد نشان می‌دهد بهبودی از اچ‌آی‌وی می‌تواند پس از پیوند حتی بدون نیاز به جهش دلتا ۳۲ در ژن CCR5 حاصل شود. بیمار ژنو همچنان از نظر بازگشت ویروس تحت‌نظر پزشکان قرار خواهد داشت.