سندرم ساعت شنی؛ چرا عادت تو دادن شکم برای سلامتی مضر است؟

عضلات شکمی ما از پرکارترین عضلات بدن ما هستند. آن‌ها تقریباً در هر حرکت ما نقش دارند و بدن را ثابت و متوازن نگه می‌دارند. عضلات شکمی از ستون فقرات محافظت می‌کنند و به حفظ اعضای داخلی بدن در جای خود کمک می‌کنند. اما برخی از بیماری‌ها و حتی منقبض کردن غیرضروری عضلات می‌تواند موجب نامتعادل شدن عضلات شکمی شود.

چهار دلیل اصلی برای سندرم ساعت شنی وجود دارد و همه آن‌ها موجب عدم تعادل عملکرد عضلات شکمی می‌شوند. این چهار علت اصلی سندرم ساعت شنی عبارتند از:

نقص‌های مادرزادی: مورد اول ناشی از نقص‌های مادرزادی (نظیر گاستروشیزیس یا امفالوسل) است که موجب رشد غیرطبیعی عضلات شکم می‌شوند و در نهایت عدم تعادل عضلانی را در پی دارند.

وضعیت بدنی نامطلوب: وضعیت بدنی نامناسب علت دیگر سندرم ساعت شنی است. این امر موجب می‌شود ستون فقرات از حالت انحنای طبیعی و S شکل خود خارج شود و به تغییرات مخربی در انقباض و عملکرد عضلات شکمی منجر شود و درنهایت عدم تعادل عضلات را به دنبال داشته باشد.

دردهای شکمی: درد در ناحیه شکم (ازقبیل مشکلات معده، کبد یا کیسه صفرا) نیز می‌تواند موجب شود که فرد به‌طور ارادی یا غیرارادی عضلات شکم خود منقبض کند تا از درد پیشگیری کند یا از شدت درد کم کند.

تصویر بدنی: یکی دیگر از دلایل سندرم ساعت شنی مشکلات مربوط به تصویر بدنی است. افرادی که از ظاهر خود راضی نیستند یا می‌خواهند شکم صافی داشته باشند، ممکن است برای رسیدن به این حالت شکم خود را تو بدهند.

وقتی شکم خود را تو می‌دهیم، عضله راست شکم(شش تکه) منقبض می‌شود. اما از آن‌جا که معمولاً بافت چربی بیشتری در قسمت پایین شکم وجود دارد، عضلات بالای شکم هم معمولاً فعال‌تر هستند. این امر در طول زمان موجب چین‌خوردگی شکم شده و ناف به سمت بالا کشیده می‌شود.

فشار در بخش بالای شکم با ممانعت از کشیده شدن دیافراگم (عضله اصلی که در کشیدن هوا به درون ریه‌ نقش دارد) به سمت پایین در حد طبیعی، بر تنفس تأثیر می‌گذارد. فشار در قسمت پایین، نیروی بیشتری را بر عضلات کف لگن وارد می‌کند، زیرا وقتی شکم تو داده می‌شود، از حجم حفره شکمی کاسته می‌شود. از طرف دیگر، نیروی وارده بر مفاصل ستون فقرات و لگن افزایش پیدا می‌کند؛ زیرا عضلات شکمی منقبض‌شده کمتر می‌توانند ضربه را جذب کنند.

اگرچه پژوهش‌های محدودی در ارتباط با تأثیر سندرم ساعت شنی بر ظرفیت تنفسی وجود دارد، پژوهش‌های انجام‌شده روی تسمه شکم‌بند(که در آن کل یا بخشی از شکم برای کمک به بهبودی پس از آسیب عضلانی یا پس از جراحی با کمربند مخصوصی بسته می‌شود) نشان‌دهنده کاهش ۳۴ درصدی در مقدار هوای بازدم‌شده و کاهش ۲۷ تا ۴۰ درصدی در ظرفیت کلی ریه بوده است.

مشخص نیست که آیا سندرم ساعت شنی منجر به تغییرات طولانی‌مدت در ظرفیت تنفسی می‌شود یا نه اما در کوتاه‌مدت ممکن است ورزش کردن برایتان سخت‌تر شود و همچنین به دلیل کاهش اکسیژنی که وارد جریان خون می‌شود، زودتر احساس خستگی کنید.

تو دادن شکم می‌تواند بر کف لگن فشار وارد کند. این امر بر عملکرد مثانه، رحم و راست روده تأثیر می‌گذارد و ممکن است موجب مشکلاتی نظیر نشت ادرار یا مدفوع و همچنین افتادگی رحم شود. تو دادن شکم می‌تواند وضعیت افرادی را که دچار مشکلات عملکرد کف لگن هستند(مانند بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع) بدتر کند.

سندرم ساعت شنی برگشت‌پذیر است. درمان نامتعادلی عضلانی ازطریق ورزش‌هایی که تمام عضلات مرکزی بدن را تقویت می‌کنند، مفید است. تمریناتی مانند پلانک یا بریج چند نمونه از حرکات مفید هستند. فعالیت‌هایی مانند یوگا یا پیلاتس نیز احتمالاً در آرام کردن عضلات مفید هستند.

سندرم ساعت شنی وضعیتی است که احتمالاً در طولانی‌مدت (هفته‌ها تو دادن شکم) ایجاد می‌شود. بنابراین، تو دادن گهگاه شکم احتمالاً مشکلی ایجاد نمی‌کند.

راه‌های زیادی برای جلوگیری از سندرم ساعت شنی وجود دارد. اگر درد طولانی یا بدون توضیحی در ناحیه شکم خود دارید، به پزشک مراجعه کنید تا علاوه بر پیشگیری از نامتعادل شدن عضلات، علت اصلی مشکل شما نیز مشخص و درمان شود. اگر به خاطر بهبود ظاهر، شکم خود را تو می‌دهید، ورزش‌هایی که عضلات و کمر را تقویت می‌کنند، برای کمک به حفظ وضعیت بدنی مطلوب و صاف کردن شکم مفید هستند.