چرا همیشه برای دسر اشتها داریم؟

شما در رستوران هستید و فقط یک وعده غذای مقوی میل کرده‌اید. با معده‌ی پر و لباسی که در ظاهر تنگ‌تر شده حتی نمی‌توانید به لقمه‌ی بعدی فکر کنید؛ البته فقط تا زمانی که بشقاب دسر نزدیک می‌شود و گرسنگی‌ برمی‌گردد. این تجربه برای بیشتر ما قابل درک است، اما سؤال اینجاست که چرا فقط با دیدن خوراکی‌های شیرین، محفظه‌ی خالی اسرارآمیزی در شکم باز می‌شود؟

راز در تنوع است. به‌گزارش لایوساینس، لن اپستاین استاد پزشکی اطفال می‌گوید: «بخشی از دلیل اینکه مردم از خوردن یک ماده‌ی غذایی خودداری می‌کنند، این است که از خوردن مکرر آن غذا خسته شده‌اند.‌ غذا را خورده‌اند و دیگر هیچ تحریکی وجود ندارد، آن‌ها دقیقاً می‌دانند که آن غذا چه طعمی دارد. اما اگر طعم، بو یا حتی بافت جدیدی را وارد این ترکیب کنید، غلبه بر احساس سیری نیز آسان می‌شود.»

پدیده‌ی «سیری خاص حسی»، زمانی رخ می‌دهد که علاقه‌ی فرد به یک غذای خاص کاهش می‌یابد، زیرا به طور مکرر آن را خورده است، در حالی که یک خوراکی جدید ممکن است همچنان جذاب‌تر به نظر بیاید.

برای اثبات این تجربه، آزمایشی در سال ۲۰۱۱ به رهبری اپستاین انجام شد. در این آزمایش ۳۲ زن به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول برای دریافت یک وعده غذایی ماکارونی و پنیر برای پنج بار در یک هفته، و گروه دوم برای دریافت همین غذا برای یک بار در هفته، در طول پنج هفته در نظر گرفته شدند. محققان دریافتند زنانی که روزانه ماکارونی و پنیر می‌خوردند نسبت به زنانی که هفته‌ای یک بار این غذا را دریافت می‌کردند، دیگر کمتر به خوردن ماکارونی و پنیر میل دارند.

در آزمایش دیگری که در سال ۲۰۱۳ منتشر شد، اپستاین ۳۱ کودک را به سه گروه تقسیم کرد: گروه اول که همان ماکارونی و پنیر را به مدت پنج روز دریافت کردند، گروه دوم که مدل‌های مختلف ماکارونی و پنیر را دریافت کردند، و گروه نهایی که انواع غذاهای پرانرژی، مانند ناگت مرغ و چیزبرگر به آن‌ها ارائه شد. بچه‌هایی که گزینه‌های متنوعی داشتند، خیلی بیشتر از بچه‌هایی که فقط ماکارونی و پنیر دریافت کردند، غذا خوردند.

به‌نقل از اپستاین، تا زمانی که مردم پس از وعده‌ی غذایی شور در معرض دسرهای شیرین قرار می‌گیرند، یا اگر بوفه‌ای با غذاهای متنوع در دسترس داشته باشند، این الگو یکسان است. او گفت: «شما می‌توانید به ارائه‌ی غذاهای جدید ادامه دهید و از مردم بخواهید تا جایی که دیگر نمی‌توانند غذا بخورند، به خوردن ادامه دهند.» اما این فقط یکی از دلایلی است که مردم بیشتر از نیاز بدن خود غذا می‌خورند.

هنگامی که فرد دسر شیرین می‌خورد، مقداری دوپامین نیز دریافت می‌کند. دوپامین یک ماده‌ی شیمیایی در مغز است که با احساس پاداش و لذت همراه است. اپستاین گفت: «اگر خوردن دسر بخشی منظم از برنامه‌ی روزانه‌ی شماست، آزاد شدن دوپامین بعد از خوردن غذا نیز به انتظار برای خوردن غذا تغییر می‌کند.» این همان چیزی است که باعث میل شدید به خوردن دسر می‌شود و ممکن است باعث شود پس از یک وعده‌ی غذایی بزرگ به سراغ یک تکه شیرینی بروید.

باربارا رولز، مدیر آزمایشگاه مطالعه‌ی رفتار بلعی انسان در ایالت پنسیلوانیا، می‌گوید: «در طولانی مدت، ما به ترکیب خوبی از مواد مغذی نیاز داریم. اکنون، چیزی که نتیجه‌ی معکوس می‌دهد، تنوع زیادی از غذاهای پرکالری در دسترس است. تنوع باعث تحریک مصرف بیش از حد می‌شود و بنابراین، به‌طور بالقوه باعث چاقی می‌شود.»

رولز می‌گوید: «کاری که شما باید انجام دهید این است که انواع متنوعی از غذاهای سالم، کم‌کالری [متراکم] و غنی از مواد مغذی را به راحتی در دسترس داشته باشید و از خوردن آن‌ها لذت ببرید، به طوری که هر زمانی که هوس خوردن دسر و شیرینی داشتید، تنوع خوبی از مواد غذایی سالم برای انتخاب داشته باشید.»