چرا شیوع میگرن در زنان بالاتر است؟

میگرن چیزی فراتر از یک سردرد و اختلال ناتوان‌کننده سیستم عصبی است. افراد مبتلا به میگرن درد ضربان‌دار شدیدی را معمولاً در یک سمت سر خود تجربه می‌کنند. درد اغلب با تهوع، استفراغ و حساسیت شدید به نور یا صدا همراه است. حمله میگرن ممکن است چند ساعت یا چند روز طول بکشد. برخی افراد به منظور کاهش درد برای مدتی در اتاق تاریک و ساکت استراحت می‌کنند.

در سراسر جهان حدود ۸۰۰ میلیون نفر به سردردهای میگرنی دچار هستند. بیشتر جامعه افراد مبتلا به میگرن را زنان تشکیل می‌دهند. زنان سه برابر مردان به میگرن مبتلا می‌شوند. برای زنان ۱۸ تا ۴۹ ساله، میگرن علت اصلی ناتوانی در سراسر جهان است.

دنیله ویلهور، عصب‌شناس متخصص در زمینه‌ی سردرد و استاد دانشکده پزشکی دانشگاه ایالتی کلرادو در وب‌سایت کانورسیشن در‌باره علت تفاوت‌های جنسیتی در سردردهای میگرنی توضیح می‌دهد.

دلایل مختلفی برای این موضوع وجود دارد که چرا تجربه زنان و مردان از حملات میگرنی متفاوت است. عواملی نظیر هورمون‌ها، ژنتیک، نحوه فعال‌شدن یا غیرفعال‌شدن ژن‌های خاص(اپی‌ژنتیک) و محیط بر تفاوت میگرن در زنان و مردان اثر دارد. همه این عوامل در شکل دادن به ساختار، عملکرد و سازگاری مغز در ارتباط با میگرن نقش دارند.

هورمون‌های استروژن و پروژسترون ازطریق سازوکارهای مختلف در تنظیم بسیاری از عملکردهای زیستی نقش دارند. آن‌ها بر مواد شیمیایی مختلف در مغز تأثیر می‌گذارند و ممکن است در ایجاد تفاوت‌های عملکردی و ساختاری نواحی خاص مغز نقش داشته باشند که در ایجاد میگرن دخیل هستند. علاوه‌براین، هورمون‌های جنسی می‌توانند به سرعت اندازه عروق خونی را تغییر دهند و این امر می‌تواند افراد را مستعد حملات میگرن کند.

در دوران کودکی، احتمال ابتلا به میگرن در پسران و دختران برابر است. اما وقتی دختران به بلوغ می‌رسند، احتمالا ابتلا به میگرن در آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. این امر ناشی از نوسان سطح هورمون‌ها و عمدتاً استروژن است که با بلوغ ارتباط دارد. اگرچه هورمون‌های دیگری ازقبیل پروژسترون نیز ممکن است نقش داشته باشند.

برخی از دختران اولین میگرن خود را در حوالی زمان نخستین سیکل قاعدگی تجربه می‌کنند. اما میگرن در سال‌های باروری و فرزندآوری زنان شدیدتر و شایع‌تر است. طبق تخمین‌ها، حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد از زنان مبتلا به میگرن، میگرن قاعدگی را تجربه می‌کنند.

تریپتان‌ها، دسته‌ای داروها که در دهه ۱۹۹۰ معرفی شدند، معمولاً برای درمان میگرن استفاده می‌شوند. از برخی از تریپتان‌ها می‌توان به‌طور خاص برای درمان میگرن قاعدگی استفاده کرد. داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی نیز در کاهش درد و مدت میگرن قاعدگی موثر هستند. برخی از روش‌های پیشگیری از بارداری نیز با ثابت نگه‌داشتن سطح هورمون‌ها در تسکین میگرن مؤثر هستند.

زنانی که به میگرن همراه اورا که نوع متمایزی از میگرن است مبتلا هستند باید از مصرف داروهای ضدبارداری حاوی هورمون استروژن اجتناب کنند. این ترکیب می‌تواند خطر سکته مغزی را افزایش دهد، زیرا استروژن می‌تواند خطر تشکیل لخته خون را افزایش دهد. گزینه‌های پیشگیری از بارداری برای زنان مبتلا به میگرن همراه اورا شامل قرص‌های ضدبارداری فقط حاوی پروژسترون، آمپول دپوپروورا و دستگاه‌های درون رحمی است.

بیست درصد افراد مبتلا به میگرن، اورا را تجربه می‌کنند. به‌طور معمول، فرد مبتلا به میگرن همراه با اورا، قبل از آغاز میگرن، لکه‌های تیره و خطوط زیگزاگی می‌بیند. در موارد کمتر (حدود ۱۰ درصد مواقع) ناتوانی در تکلم واضح، گزگز یا ضعف در یک سمت از بدن نیز رخ می‌دهد. این علائم به آرامی ایجاد می‌شوند و معمولاً کمتر از یک ساعت باقی می‌مانند و معمولاً سردرد به دنبال آن‌ها بروز می‌کند.

اگرچه علائم مرحله اورا شبیه علائمی است که در جریان سکته اتفاق می‌افتد، اورا معمولاً به آرامی و در طول چند دقیقه بروز می‌کند، درحالی‌که سکته معمولاً به سرعت اتفاق می‌افتد. برای فرد آموزش‌ندیده تشخیص تفاوت بین سکته و اورای میگرن می‌تواند دشوار و خطرناک باشد. درصورتی‌که در مورد این وضعیت‌ها مشکوک هستید، با اورژانس تماس بگیرید.

برای زنان باردار، میگرن خصوصاً در سه ماهه اول بارداری می‌تواند ناتوان‌کننده باشد. در این زمان، تهوع صبحگاهی شایع است و غذاخوردن، خواب یا آبرسانی به بدن را دشوار می‌کند. غفلت از این موارد می‌تواند احتمال بروز میگرن را افزایش دهد.

حملات میگرنی همچنین می‌توانند در دوران پیش‌یائسگی افزایش پیدا کنند. نوسانات هورمونی خصوصاً استروژن همراه با درد مزمن، افسردگی و اختلال خوابی که می‌تواند در این زمان رخ دهد، موجب آغاز حملات میگرنی می‌شود. به‌طورکلی، با پیشرفت یائسگی، میگرن کاهش می‌یابد و در برخی موارد کاملاً از بین می‌رود.

درمان‌هایی وجود دارد که می‌تواند به کاهش شدت و فراوانی میگرن در طول یائسگی کمک کند. یکی از درمان‌ها «هورمون درمانی جایگزینی» است. هورمون درمانی جایگزینی شامل هورمون‌های زنانه‌ای می‌شود که میزان تولید آن‌ها در بدن پس از یائسگی کاهش پیدا می‌کند.

فراوانی و شدت میگرن در مردان در اوایل دهه سوم زندگی اندکی افزایش پیدا می‌کند. سپس از شدت آن‌ها کاسته می‌شود و دوباره در حدود ۵۰ سالگی به اوج می‌رسند و سپس کاهش پیدا کرده یا به کلی متوقف می‌شوند. علت این روند به‌خوبی درک نشده است، اگرچه ترکیبی از عوامل ژنتیکی، تأثیرات محیطی و سبک زندگی ممکن است در افزایش آن نقش داشته باشد.

عوامل مختلفی نظیر هورمون‌ها، ژنتیک، نحوه فعال‌شدن یا غیرفعال‌شدن ژن‌ها و محیط بر تفاوت فراوانی سردردهای میگرنی در زنان و مردان اثر دارد. هورمون‌های استروژن و پروژسترون در تنظیم بسیاری از عملکردهای زیستی نقش دارند و ممکن است با ایجاد تفاوت‌های عملکردی و ساختاری در نواحی خاصی از مغز در ابتلا به میگرن نقش داشته باشند.

پژوهشگران باید دانش بیشتری درباره علت ابتلای زنان و مردان به میگرن به دست آورند. درک تفاوت جنسیتی در ابتلا به میگرن نه‌تنها می‌تواند به توانمندسازی زنان کمک کند، بلکه درک دانشمندان از این بیماری را افزایش می‌دهد و به یافتن راه‌های بهتری برای مدیریت میگرن کمک خواهد کرد.