قهوه یا چرت کوتاه می‌تواند کم‌خوابی را جبران کند؟
اهمیت خواب را نمی‌توان انکار کرد. همه‌ی افراد پس از یک خواب خوب، احساس بهتری دارند و کمبود خواب ممکن است اثرات منفی عمیقی روی مغز و بدن همه داشته باشد. باتوجه به این موضوع، سوال اینجا است که چه جایگزینی برای کمبود خواب وجود دارد؟ به‌عبارت بهتر، چگونه می‌توانیم کمتر بخوابیم و همچنان در اوج عملکرد خود باشیم؟
به‌گزارش کانورسیشن، پژوهش‌های محققان درخصوص پیداکردن جایگزینی برای خواب، تنها به یک نتیجه ختم شده‌اند: هیچ جایگزینی برای خواب وجود ندارد.
کمبود خواب باعث بروز اختلال شناختی می‌شود
سال‌هاست که دانشمندان دریافته‌اند، کمبود خواب توانایی حفظ توجه را کاهش می‌دهد. اگر از چند شرکت‌کننده خواسته شود که با نگاه‌کردن به صفحه نمایش، هنگام دیدن نقطه‌ی قرمزرنگ یک دکمه را فشار دهند، به احتمال زیاد افرادی که کمبود خواب دارند نمی‌توانند این کار ساده را به‌درستی انجام دهند. این نقص توجه به‌دلیل کمبود خواب اتفاق می‌افتد و در زمان‌هایی از شبانه‌روز که بدن انتظار خواب دارد، شایع‌تر است.
تحقیقاتی که به بررسی تأثیر خواب روی انواع پیچیده‌تر تفکر پرداخته‌اند، به نتایج نسبتاً متفاوتی دست یافته‌اند؛ به‌همین دلیل نیز کیمبرلی فن، استاد روانشناسی در دانشگاه ایالتی میشیگان و تیمش، به بررسی این موضوع پرداختند که بیدار نگه‌داشتن افراد به‌مدت یک شب، چه تأثیری روی انواع مختلف تمرکز برجای می‌گذارد.
فن و تمیش در بررسی خود از شرکت‌کنندگان خواستند تا در ساعات بعدازظهر کارهای شناختی مختلفی انجام دهند؛ سپس به‌طور تصادفی از گروهی از شرکت‌کنندگان خواسته شد تا به خانه بروند و بخوابند و گروه دیگر تمام شب را در آزمایشگاه بیدار بمانند. شرکت‌کنندگانی که اجازه‌ی خواب شبانه به آن‌ها داده شده بود، صبح روز بعد به آزمایشگاه برگشتند و کارهای شناختی خود را ادامه دادند.
نتایج بررسی‌های تیم تحقیقاتی نشان داد که کمبود خواب علاوه‌بر اختلال توجه، خطاهای بیشتر در حفظ موقعیت را به‌دنبال دارد. حفظ موقعیت توانایی پیچیده‌ای است که دنبال‌کردن مراحل متوالی بدون جاانداختن یا تکرار هر یک از آن‌ها را شامل می‌شود. این‌کار، درست مانند درست‌کردن کیک با کمک دستور پختی است که آن را حفظ کرده‌ایم.
آیا کافئین می‌تواند جایگزین خواب باشد؟
یکی از مراحل پژوهش فن و تیم تحقیقاتی او، آزمایش‌کردن راه‌های مختلف برای جبران کمبود خواب بود. بسیاری از مردم پس از یک شب بی‌خوابی، از قهوه یا نوشیدنی‌های انرژی‌زا برای جبران کسری خواب خود استفاده می‌کنند. نظرسنجی انجام‌شده در سال ۲۰۲۲ نشان داد که بیش‌از ۹۰ درصد بزرگسالانی که مورد بررسی قرار گرفته بودند، روزانه نوعی کافئین مصرف می‌کردند. فن و تیمش به‌دنبال یافتن پاسخ این سوال بودند که آیا کافئین می‌تواند به حفظ توجه و جلوگیری از اشتباهات پس از یک شب محرومیت از خواب کمک کند یا خیر.
کافئین، توانایی توجه را افزایش می‌دهد
نکته‌ی جالب تحقیقات پژوهشگران این بود که آن‌ها دریافتند کافئین توانایی توجه شرکت‌کنندگانی را که یک شب از خواب محروم بودند، به‌میزان چشمگیری بهبود بخشید؛ به‌طوری عملکرد آن‌ها درست مشابه افرادی بود که شب قبل به میزان کافی خوابیده بودند. دادن کافئین به افرادی که خواب کافی داشتند نیز افزایش عملکرد آن‌ها را به‌دنبال داشت؛ بنابراین کافئین توانست توانایی توجه تمام شرکت‌کنندگان در پژوهش را بهبود بخشد؛ نه فقط افرادی که کمبود خواب داشتند.
با وجود تأثیر کافئین روی افزایش توانایی توجه افراد، تحقیقات نشان داد که این ماده نمی‌تواند خطاهای هر دو گروه شرکت‌کنندگان را کاهش دهد. این بدان معناست که اگر کم‌خواب باشید کافئین احتمالا به شما کمک خواهد کرد تا بیدار بمانید و بازی کنید؛ اما به احتمال زیاد هیچ کمکی به موفقیت در امتحان جبر نخواهد کرد.
آیا چرت‌زدن می‌تواند بی‌خوابی را جبران کند؟
کافئین، روشی مصنوعی برای جبران کمبود خواب است؛ به‌همین دلیل نیز محققان به بررسی‌های خود ادامه دادند تا دریابند که آیا چرت‌زدن می‌تواند کمبود خواب را جبران کند یا خیر. احتمالاً شنیده‌اید که چرت‌زدن درطول روز می‌تواند انرژی و عملکرد شما را افزایش دهد؛ بنابراین کاملا منطقی است که تصور کنید چرت‌زدن درطول شب نیز می‌تواند تأثیرات مشابهی به‌دنبال داشته باشد.
برخی از شرکت‌کنندگان در مطالعه اجازه داشتند که پس از یک دوره بی‌خوابی شبانه، یک چرت ۳۰ تا ۶۰ دقیقه‌ای بین ساعت ۴ تا ۶ صبح داشته باشند. این بازه‌ی زمانی تقریبا با پایین‌ترین نقطه‌ی هوشیاری در چرخه‌ی شبانه‌روزی منطبق است. محققان دریافتند شرکت‌کنندگانی که چرت شبانه داشتند، نسبت به گروهی که تمام شب را بیدار بودند عملکرد بهتری در انجام کارهای ساده یا پیچیده‌تر از خود نشان ندادند. پژوهش‌های محققان درنهایت نشان داد که چرت‌زدن در شب هیچ مزیت قابل‌توجهی در عملکرد افراد نسبت به زمانی که خواب شبانه ندارند ایجاد نمی‌کند.
جمع‌بندی
کافئین ممکن است به شما کمک کند تا بیدار بمانید و احساس هوشیاری بالاتری داشته باشید؛ اما احتمالاً هیچ کمکی در انجام کارهای پیچیده‌تر که نیاز به تفکر دارند نخواهد کرد. چرت کوتاه شبانه هم با وجود کمکی که برای داشتن احساس بهتر به شما می‌کند، هیچ تأثیری در بهبود عملکردتان ندارد. به‌طور خلاصه می‌توان گفت که خواب کافی برای ذهن و مغز شما ضروری است و هیچ جایگزینی برای آن وجود ندارد.
نظرات