گرسنگی چگونه ذهن ما را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد؟

رژیم‌های غذایی به‌عنوان مسیری شریف و اغلب مورد تایید افراد مشهور درجهت بهبود سلامتی و بهزیستی درنظر گرفته می‌شوند و اساس صنعتی ۲۵۰ میلیارد دلاری را تشکیل می‌دهند. اما بیایید با این واقعیت رو‌به‌رو شویم که رژیم گرفتن می‌تواند محنت‌آور باشد.

به گزارش بی‌بی‌سی، مطالعه‌ای از حدود ۲۰۰۰ نفر دارای اضافه وزن که می‌خواستند وزن خود را کاهش دهند، نشان داد احتمال داشتن علائم افسردگی در کسانی که در کاهش وزن موفق شدند، درمقایسه‌با افرادی که موفق نشدند وزن خود را کم کنند، حدود ۸۰ درصد بالاتر بود.

همه ما با احساس عصبانیت هنگام گرسنگی آشنا هستیم. درواقع، گرسنه بودن به روش‌های مختلفی عملکرد مغز را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند گرسنگی می‌تواند بر جنبه‌های مختلفی از عواطف و شناخت گرفته تا قضاوت تاثیر منفی داشته باشد و همه این موارد درنهایت بر میزان تامل و تصمیم‌گیری ما تاثیر خواهد گذاشت.

گرسنگی چیزی فراتر از رژیم گرفتن است. در دنیایی که بسیاری از مردم ازنظر تغذیه مشکل دارند، گرسنگی می‌تواند نابرابری را افزایش دهد. مطالعه‌ای نشان داد دادن میان‌وعده به دانش‌آموزان در مدارس هند عملکرد شناختی دانش‌آموزان را ۱۳ تا ۱۶ درصد بهبود داد. بدون مواد مغذی و کالری کافی، رشد و عملکرد مغز مختل می‌شود. اما گرسنگی هر روزه چگونه می‌تواند بر نحوه تفکر ما اثر داشته باشد؟

عواطف خصوصا وقتی آن‌ها را درک نمی‌کنیم، تاثیر عمیقی بر نحوه تفکر ما دارند. علت آن است که وقتی بدانیم آن‌ها از کجا می‌آیند و چگونه بر نحوه تفکر و تصمیم‌گیری ما تاثیر می‌گذارند، تنظیم عواطف راحت‌تر است. برای مثال،خُلق افسرده ما را بدبین‌تر می‌کند و افکار ما را به سمت منفی‌تر تحریف می‌کند.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند اگر نسبت به این موضوع آگاه نباشید که چقدر نگران نتیجه آزمایش پزشکی چند روز بعد خود هستید، هنگام تصمیم‌گیری‌های مالی غیرمرتبط ریسک‌گریزی بیشتری خواهید داشت. به‌طور مشابه، اگر بخواهید پس از تماشای فیلمی ناراحت‌کننده لباسی را به صورت آنلاین بفروشید، احتمال اینکه آن را با قیمت پایین‌تری بفروشید، بالاتر می‌رود.

خلق‌وخوی افسرده می‌تواند بر تفسیری که از جهان پیرامون خود می‌کنیم، تاثیر داشته باشد. اگر خلق‌و‌خوی منفی داشته باشید، موضوعات منفی را بهتر به یاد می‌آورید و این امر ممکن است موجب منفی‌تر شدن خلق‌وخوی شما شود.

سوگیری منفی می‌تواند موجب شود در تفسیر دنیای پیرامون خود خطا کنیم و جهان را به صورت سیاه و سفید ببینیم. وقتی احساس منفی داشته باشیم، به جزئیات منفی بیشتر از جزئیات مثبت توجه می‌کنیم و این امر می‌تواند موجب شود احساس بدی درمورد خودمان داشته باشیم و در برخورد با دیگران مضطرب‌تر و محتاط‌تر رفتار کنیم.

در مجموعه دیگری از آزمایش‌ها، پژوهشگران دانشگاه کارولینای شمالی دریافتند که گرسنگی موجب می‌شود مردم تحت‌تاثیر عواطف منفی قرار گیرند: آن‌ها به ۲۱۸ داوطلب (برخی از آن‌ها گرسنه بودند) تصاویر خنثی، مثبت و منفی (مانند یک سگ خشمگین) را نشان دادند و از آن‌ها خواستند تصویر مبهمی (تصویرنگاشت چینی) را ببینند و مشخص کنند که آیا مثبت است یا منفی.

گرسنگی فقط موجب احساس منفی و خلق افسرده نمی‌شود، بلکه موجب تقویت رفتار تکانشی در ما می‌شود (یعنی بدون تامل کافی دست به کاری بزنیم). بنابراین، اگر می‌خواهید نامه استعفای خود را بنویسید، بهتر است قبل از ناهار این کار را نکنید. علاوه‌براین، گرسنگی موجب می‌شود در رابطه با دیگران سختگیرتر شویم.

مطالعه‌ای نشان داد داوران در ابتدای روز و درست پس از ناهار یعنی زمانی که سیر بودند، نسبت به زمان پیش از ناهار یا پایان روز آسان‌گیر‌تر بودند. درحالی‌که این مطالعه مورد انتقاد قرار گرفته است و ادعا شده است اثر مشاهده‌شده می‌تواند ناشی از عوامل دیگری باشد، علم از این باور حمایت می‌کند که وقتی گرسنه هستیم، ازنظر مجازات سخت‌گیرتر عمل می‌کنیم.

تعیین علت اثراتی که در موقعیت‌های واقعی مشاهده می‌شود، دشوار است و همیشه توضیحات جایگزینی وجود دارد. اما در شرایط آزمایشگاهی می‌توانید برخی از عوامل را کنترل کنید.

پژوهشگران برای بررسی این موضوع که آیا وقتی افراد گرسنه هستند، واقعا نسبت‌به دیگران سخت‌گیرتر عمل می‌کنند، ۲۳۶ نفر را به آزمایشگاه خود دعوت کردند. حدود نیمی از آن‌ها حداقل پنج ساعت بود چیزی نخورده بودند، درحالی‌که بقیه غذا خورده بودند. سپس از آن‌ها خواسته شد بارها کار خسته‌کننده چرخش اشکال هندسی را روی کامپیوتر انجام دهند. در پایان این تمرین خسته‌کننده، به شرکت‌کنندگان این فرصت داده شد تا پژوهشگران را ارزیابی کنند و به آن‌ها امتیاز بدهند. افرادی که گرسنه بودند خصوصا کسانی که به عواطف خود توجه نمی‌کردند یا روی وضعیت درونی خود تمرکز داشتند، با احتمال بیشتری نمره منفی می‌دادند.

دلایل دقیق این امر که چرا گرسنگی موجب می‌شود به این شیوه احساس و رفتار کنیم، پیچیده است. یکی از علت‌های احتمالی کاهش سطح قند خون براثر گرسنگی و درنهایت اختلال در کنترل خود است. طبق این تئوری، همه ما مستعد داشتن افکار منفی درمورد جهان هستیم، اما می‌توانیم آن را تنظیم کنیم، تا اینکه گرسنگی این توانایی را مختل می‌کند.

برخی از پژوهشگران بر این باورند که احساساتی مانند عصبانیت ناشی از گرسنگی درواقع تفسیر نادرستی از یک وضعیت فیزیولوژیکی به‌عنوان یک حالت عاطفی است. برخی یافته‌ها از این موضوع حمایت می‌کنند و نشان می‌دهند افراد گرسنه‌ای که درمورد احساسات خود تامل نمی‌کنند، احتمال اینکه احساسات خود را نادرست تفسیر کنند و درنتیجه عصبانی‌تر شوند، بیشتر است.

احساساتی که هنگام گرسنگی در بدن شما تولید می‌شوند، می‌توانند موجب شوند که تجربیات خود را با شدت بیشتری احساس کنید. برای مثال، ممکن است در حالت عادی از حرف همکار خود عصبانی نشوید، اما وقتی گرسنه هستید، فکر کنید حرف وحشتناکی زده است.

توجه به این نکته که گرسنگی چگونه احساسات و رفتار ما را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، می‌تواند برای افرادی که رژیم می‌گیرند، تحول‌آفرین باشد. اگر جنبه‌های ذهنی منفی احساس گرسنگی ناشی از سوء تفسیر ما از یک احساس جسمی باشد، شاید بتوانیم یاد بگیریم آن احساس جسمی را بهتر تفسیر کنیم. در این صورت، شیوه‌هایی همچون درمان شناختی‌رفتاری می‌توانند به ما کمک کنند تا افکار و احساسات خود را از نو پیکربندی کنیم.

مطالعه انجام‌شده درمورد عواطف زنان گرسنه که قبلا به آن اشاره شد، از این امر حمایت می‌کند. مطالعه نشان داد زنان دارای علائم اختلالات خوردن در هنگام گرسنگی احساسات مثبت بیشتری را نسبت به زنان بدون آن علائم تجربه می‌کنند. اگرچه اختلالات خوردن وضعیت‌های روانی پیچیده‌ای هستند، یافته‌ها نشان می‌دهد این زنان ارتباط طبیعی گرسنگی به‌عنوان یک تجربه منفی را یاد گرفته بودند.

مطالعه‌ای از دانشگاه داندی بریتانیا نشان داد هنگام گرسنگی، افراد به سمت زمان حال سوگیری دارند و نمی‌خواهند مواردی مانند پاداش را به تاخیر بیندازند. پژوهشگران به شرکت‌کنندگان مطالعه پیشنهاد کردند که پاداش فوری دریافت کنند یا مدتی منتظر بمانند و دوبرابر پاداش فوری را دریافت کنند. اگر شرکت‌کنندگان گرسنه نبودند، تمایل داشتند مدت بیشتری را برای پاداش صبر کنند. سیگنال گرسنگی ما را وادار می‌کند هم‌اکنون وارد عمل شویم، نه اینکه برای آینده دور برنامه‌ریزی کنیم و این امر منطقی به‌نظر می‌رسد.

محدودیت مواد غذایی مستقیماً بر شناخت تأثیر می‌گذارد. مروری که سال ۲۰۲۱ منتشر شد، نشان داد انعطاف‌پذیری شناختی، توجه و توانایی جا‌به‌جایی بین وظایف مختلف تحت‌تاثیر گرسنگی قرار می‌گیرد.

بیشتر ما وقتی گرسنه هستیم به‌طور اجتناب‌ناپذیری به غذا فکر می‌کنیم. پژوهش‌ها نیز نشان داده است این حالت متداول است و گرسنگی توجه ما را به نشانه‌های مرتبط با غذا افزایش می‌دهد. مشاهدات با این ایده نیز سازگاری دارد که هدف از احساس فیزیولوژیکی گرسنگی این است که بیرون برویم و غذا پیدا کنیم و این کار را در اولویت قرار دهیم و حواسمان از کارهای دیگر پرت شود.

در دنیای مدرن و به‌ویژه در غرب، دسترسی به غذا معمولا دشوار نیست. بنابراین، منحرف شدن افکار توسط گرسنگی دیگر مفید نیست و معایب آن می‌تواند بیشتر از مزیت‌های آن باشد.

وقتی ذهن منحرف می‌شود، عملکرد فرد در وظیفه‌ای که درحال انجام آن است، ضعیف می‌شود. البته این اثر فقط زمانی رخ می‌دهد که وظیفه موردنظر به اندازه کافی پیچیده باشد؛ مثلا درحال مطالعه کردن باشیم. اگر درحال اتو کردن چیزی باشیم، می‌توانیم ذهن خود را سرگردان کنیم، زیرا این کار ساده است و سرگردانی ذهن بر عملکرد ما تاثیر چندانی ندارد.

پژوهشگران تصمیم گرفتند این موضوع را بررسی کنند که وقتی افراد گرسنه کار پیچیده‌ای را انجام می‌دهند (در این مطالعه خواندن چند صفحه از رمان جنگ و صلح و پس از آن شرکت در آزمون درک مطلب)، عملکرد آن‌ها چقدر تحت‌تاثیر سرگردانی ذهن به واسطه گرسنگی قرار می‌گیرد.

از شرکت‌کنندگان پرسیده شد که آیا ذهن آن‌ها سرگردان است و اگر چنین بوده است، درباره چه چیزی فکر می‌کردند. از ۳۹ نفر خواسته شده بود بدون اینکه به مدت ۵ ساعت غذا خورده باشند، به آزمایشگاه بیایند، درحالی که به ۹۱ نفر گفته شد سیر به آزمایشگاه بروند. نتایج نشان می‌داد هرچه میزان سرگردانی ذهن بیشتر بود، عملکرد ضعیف‌تر می‌شد. علاوه‌براین، ذهن افراد گرسنه ۱۰ درصد بیشتر از گروه‌های دیگر سرگردان بود و آن‌ها بیشتر درباره غذا فکر می‌کردند.

گرسنگی انعطاف‌پذیری شناختی را نیز کاهش می‌دهد. انعطاف‌پذیری شناختی در جریان هر وظیفه شناختی ازجمله درک مطلب بسیار مهم است. این عملکرد اجرایی که به تفکر پیچیده کمک می‌کند، ما را قادر می سازد تا به راحتی چشم‌انداز را تغییر دهیم و استراتژی‌های غیرمفید را کنار بگذاریم.

پژوهشگران دانشگاه بنگور انگلستان نشان داده‌اند افراد گرسنه‌ای که با فکر کردن درمورد غذا حواسشان پرت می‌شود، احتمال بیشتری وجود دارد که در آزمون سنجش انعطاف‌پذیری شناختی ضعیف‌تر عمل کنند.

انعطاف‌پذیری شناختی برای تصمیمات ساده‌ای مانند اینکه چه غذایی بخوریم، لازم است. برای مثال، اگر رژیم غذایی خاصی را دنبال می‌کنیم، باید انعطاف‌پذیر باشیم تا دربرابر تمایل به خوردن غذاهای پر از چربی و قند مقاومت کنیم، اما اگر هنگام گرسنگی به خرید برویم، غذاهای ناسالم فراوانی خواهیم خرید.

گرسنگی سیگنال قدرتمندی است، زیرا به ما کمک می‌کند زنده بمانیم. اما درنتیجه‌ی این امر می‌تواند تفکر ما را مختل کند. وقتی گرسنه هستیم، احتمال اینکه ازنظر کارهای شناختی پیچیده و تمرکز دچار مشکل شویم، بیشتر است و اغلب رویکردهای ساده تفکر را انتخاب می‌کنیم که تحت هدایت سوگیری و پیش‌داوری هستند.

آگاهی از این موضوع که گرسنگی می‌تواند موجب افزایش تحریک‌پذیری ما شود و می‌تواند ما را تکانشی‌تر و سختگیرتر کند، بسیار مفید است. برای مثال، دفعه بعد که عصبانی شدید، می‌توانید از خود بپرسید که آیا واقعا گرسنه هستید؟

اگر بدانید احساسات شما از کجا منشا می‌گیرند، احتمال اینکه تحت‌تاثیر آن‌ها قرار گیرید، کمتر است. در این شرایط، اگر وظیفه مهمی مانند نوشتن گزارش کار، تصمیم‌گیری درمورد سرمایه‌گذاری یا گفتگو برای رفع مشکلی در رابط خود داشته باشید، معقول است که از گرسنگی پرهیز کنید. (البته باید از غذاخوردن بیش از حد نیز اجتناب کنید، زیرا پرخوری نیز می‌تواند تاثیر منفی بر عملکرد شناختی داشته باشد).

راه‌حل ساده دیگر برای کسانی که ازنظر انتخاب‌های غذایی سالم مشکل دارند، این است که قبل از گرسنگی تصمیم‌گیری کنند. به این ترتیب، قبل از رفتن به رستوران منو را بخوانید یا قبل از رفتن به خرید، فهرستی از مواردی را که باید خریداری کنید، آماده کنید.

درنهایت، با توجه به تاثیر شدید گرسنگی بر عواطف و رفتار ما، شاید بهتر باشد در رابطه با رژیم غذایی که ازنظر کالری به شدت محدودیت دارد، تجدیدنظر کنید. اگر افسرده یا آشفته هستید به‌طوری‌که نمی‌توانید از تعطیلات خود لذت ببرید، فایده داشتن بدن خوش‌فرم چیست؟