روش‌های عجیبی که پوست بر سلامت ما تأثیر می‌گذارد

پوست فرسوده یا ناسالم یکی از عوامل اصلی ابتلا به هر بیماری مرتبط با سن، از پارکینسون گرفته تا دیابت نوع دو است. زاریا گوروت، روزنامه‌نگار بی‌بی‌سی دراین‌باره توضیح می‌دهد که پوست چه تأثیری بر سلامتی دارد و چگونه می‌توان از آن محافظت کرد.

در تنگه آردش در جنوب فرانسه درحال قایق‌سواری هستم که متوجه نگاه‌های عجیب مردم می‌شوم. اوایل بعدازظهر یک روز سوزان ماه ژوئیه است و آسمان آبی و صاف است. اگرچه در دو سمت رودخانه صخره‌های بلندی وجود دارد، هرگز تا این حد قدرت تابش خورشید را حس نکرده‌ام.

پرتوهای خورشید سطح آب را به مسیری پر پیخ‌وخم از نور درخشان تبدیل کرده است به‌طوری‌که نمی‌توان به آن نگاه کرد. من لباس خود را با جدیتِ کاوشگری انتخاب کرده‌ام که قرار است در صحرای آفریقا قدم بزند. لباس من کل بدنم را می‌پوشاند و دربرابر نور خورشید محافظ است. از کلاه ماهیگیری لبه پهن و همچنین از مقدار زیادی کرم ضدآفتاب با فاکتور حفاظتی بالا استفاده کرده‌ام و عینک آفتابی‌ام را نیز فراموش نکرده‌ام. من مصمم هستم از پیری بیشتر ناشی از نور خورشید جلوگیری کنم. اما آیا مزیت‌های پنهان دیگری برای این اقدامات افراطی من وجود دارد؟

تازه‌ترین پژوهش‌ها نشان می‌دهند پوست ما فقط آینه‌ای از سبک زندگی ما نیست که اثرات سال‌ها سیگار کشیدن، نوشیدن الکل و استرس را منعکس کند. طبق دیدگاه جدید، پوست به‌عنوان بزرگ‌ترین عضو بدن شرکت‌کننده فعالی در سلامت جسمی ما است و پوست چروکیده و خشک، خود موجب پیری می‌شود.

در سال ۱۹۵۸، مطالعه طولی بالتیمور آغاز شد که قرار بود بررسی علمی درمورد پیری با فرضی جسورانه و نسبتاً غیرمتعارف باشد. قبل از آن، دانشمندان برای درک فیزیولوژی افراد زنده، اجساد اهدایی را مورد مطالعه قرار می‌دادند. اما این بار آزمودنی‌ها درحالی‌که قلب آن‌ها هنوز می‌تپید و بدن‌های آن‌ها کاملاً زنده بود، مورد بررسی قرار گرفتند. پژوهشگران هزاران مرد و زن را برای دهه‌ها دنبال کردند تا بررسی کنند ژن‌ها و محیط چگونه بر سلامتی آن‌ها تأثیر می‌گذارند.

یکی از برجسته‌ترین یافته‌های مطالعه بالتیمور چیزی را تأیید می‌کند که پژوهشگران مدت‌ها به آن مشکوک بودند: اینکه چقدر جوان به‌نظر می‌رسید، معیار دقیقی از سلامتی درون بدن شما است. در سال ۱۹۸۲، پژوهشگران متوجه شدند احتمال مرگ مردانی که در آغاز مطالعه بسیار پیرتر از سنشان به‌نظر می‌رسیدند، بیشتر بود.

در پژوهش‌های جدیدتر، از بیمارانی که حداقل ۱۰ سال از عمر خود پیرتر به‌نظر می‌رسیدند، ۹۹ درصد مشکلات سلامتی داشتند. به‌نظر می‌رسد می‌توان از سلامت پوست برای پیش‌بینی تعدادی از عوامل به ظاهر نامرتبط از تراکم استخوان گرفته تا خطر ابتلا به بیماری‌های تخریب‌کننده عصب یا مرگ براثر بیماری‌های قلبی‌عروقی استفاده کرد. اما آیا پوست صرفاً نشانگر آسیب‌هایی است که در ما انباشته شده است یا چیزی پیچیده‌تر است: آیا می‌تواند سلامت افراد سالم را حفظ کند و وضعیت افراد ناسالم را بدتر کند؟

دو روش اصلی برای اندازه‌گیری سن افراد وجود دارد. اولین روش، روش استاندارد است که به عنوان سن تقویمی شناخته می‌شود. اما سن زیستی نیز وجود دارد که سرعت پیر شدن جسم را نشان می‌دهد. سن زیستی ممکن است بین افراد مختلف و حتی درون یک بدن متفاوت باشد.

همان‌طور که سال‌ها را پشت سر می‌گذاریم، سن تقویمی ما درنهایت ظاهر ما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد: پوست نازک‌تر و غیریکنواخت‌تر می‌شود و خاصیت ارتجاعی آن کم می‌شود؛ زیرا سلول‌های مسئول تولید رنگدانه و کلاژن می‌میرند یا پیر می‌شوند. اما معمولاً محیط، آسیب واقعی را به پوست وارد می‌کند.

اگرچه اشعه UVB می‌تواند به دی‌ان‌ای ما آسیب بزند و باعث آفتاب‌سوختگی، جهش و سرطان پوست شود، ۹۵ درصد از کل تشعشات UV که به سطح زمین می‌رسد، از نوع UVA است. این بخش از پرتوهای خورشید طول موج طولانی‌تری دارد و می‌تواند به عمق پوست نفوذ کند، کلاژن را بشکند و سلول‌ها را تحریک به تولید ملانین کند.

در سطح میکروسکوپی، پوستی که براثر مواجهه با نور خورشید پیر شده است، ضخیم‌تر است و دارای الیاف بدشکل کلاژن و الاستین است. در سطح مرئی، چنین پوستی دارای رنگی غیریکنواخت است و به‌طور قابل‌توجهی چروکیده‌تر است.

حتی تیره‌ترین پوست می‌تواند بسوزد و دربرابر پیری ناشی از نور حساس است، اگرچه مدت طولانی‌تری طول می‌کشد تا چروک‌ها ظاهر شوند.

تصور می‌شود عوامل درونی مسئول بخش کوچکی از پیری پوست هستند، درحالی‌که نور UV مسئول بیش از ۸۰ درصد از تغییرات پوستی قابل مشاهده است.

همراه با اثرات ظاهری توصیف‌شده، پوست دستخوش دگرگونی شیمیایی نیز می‌شود و این چیزی است که ممکن است تأثیر عمیقی بر سلامت عمومی ما داشته باشد.

در سال ۲۰۰۰، گروهی از دانشمندان دانشگاه بولونیا در ایتالیا با مشاهده واکنش موجودات زنده به استرس روش جدیدی برای فکر کردن درمورد پیری پیشنهاد کردند.

در فرد جوان سالم، سیستم ایمنی به‌طور معمول درجهت حفظ نظم عمل می‌کند، یعنی آسیب‌ها را ترمیم و عفونت‌ها را دفع می‌کند. اما وقتی پیر می‌شویم یا وقتی وضعیت سلامتی ما خوب نیست، این پاسخ‌های التهابی می‌توانند از آستانه خاصی عبور کنند و موجب آزاد شدن آبشاری از مواد شیمیایی قوی شوند که به سراسر بدن می‌روند و سلول‌های سالم را تخریب می‌کنند و موجب شکستن دی‌ان‌ای می‌شوند.

در پوست پیر سطوح بالاتری از سیتوکین‌ها و کموکاین‌های التهابی مشاهده می‌شود. این مواد شیمیایی کلاژن و الاستین را تخریب می‌کنند و موجب نازک شدن، چین‌وچروک و کاهش خاصیت ارتجاعی پوست می‌شوند. آن‌ها همچنین سد پوستی را دچار اختلال می‌کنند و میزان از دست دادن آب و حساسیت به عوامل استرس‌زا را افزایش می‌دهند. این حلقه بازخورد با سلول‌های پیر موجود در پوست ترکیب می‌شود که آن‌ها نیز مواد شیمیایی التهابی خود را آزاد می‌کنند. مواد شیمیایی آزادشده توسط پوست ناسالم وارد جریان خون می‌شود و از آنجا به بافت‌های مختلف می‌رسد و به آن‌ها آسیب می‌زند. نتیجه این امر تسریع پیری و خطر بالاتر ابتلا به بیماری‌های مختلف است.

تاکنون پوست پیر یا بیمار با آغاز بیماری قلبی‌عروقی، دیابت نوع ۲ و اختلالات شناختی و همچنین بیماری آلزایمر و پارکینسون مرتبط شناخته شده است.

اولین قدم برای محافظت از پوست اجتناب از نور خورشید است. به منظور محافظت از پوست موارد زیرا را رعایت کنید:

• لباس‌های محافظ دربرابر نور خورشید بپوشید.
• از کرم ضدآفتاب با فاکتور حفاظتی بالا استفاده کنید.
• از کلاه لبه‌دار استفاده کنید.
• از عینک آفتابی استفاده کنید.
• حتی‌الامکان زیر نور خورشید قرار نگیرید.

محافظت از پوست دربرابر خورشید در پیشگیری از علائم قابل‌مشاهده پیری بسیار مؤثر است. در مطالعه‌ای مقدماتی، کسانی که به مدت چهارونیم سال، هر روز از ضد آفتاب وسیع‌الطیف دارای فاکتور محافظتی ۱۵ استفاده می‌کردند، در این مدت، علائمی از پیری بیشتر پوست نشان ندادند.

نکته مهم در انتخاب ضدآفتاب این است که محصولی را انتخاب کنید که وسیع‌الطیف باشد. کرم ضدآفتاب وسیع‌الطیف نه تنها UVB را جذب یا منعکس می‌کند (با SPF نشان داده می‌شود) بلکه دربرابر UVA هم محافظت می‌کند. متخصصان پوست توصیه می‌کنند که همیشه برچسب محصول را برای میزان محافظت در برابر UVA بررسی کنید. محافظت دربرابر UVA معمولا با UV-PF یا PPD نشان داده می‌شود.

ضدآفتاب می‌تواند از التهابی که هنگام مواجهه پوست با خورشید رخ می‌دهد، جلوگیری کند و همان‌طور که قبلاً نیز اشاره شد التهاب اولین قدم به‌سوی ابتلا به بیماری‌های مرتبط با پیری است. اما استفاده از ضدآفتاب تنها راه حفظ سلامت پوست نیست.

ساده‌ترین راه برای بهبود سلامت پوست، مرطوب کردن آن است. مرطوب کردن پوست، التهاب را کاهش می‌دهد و حتی ممکن است به پیشگیری از ابتلا به زوال عقل نیز کمک کند.

علاوه بر رنگ غیریکنواخت و چروکیدگی، پوستی که براثر مواجهه با نور خورشید و سن پیر شده است، خشک‌تر است. سطح رطوبت پوست انسان در چهل سالگی به اوج می‌رسد و پس از آن به شدت کم می‌شود و مقادیر کمتری از مرطوب‌کننده‌های طبیعی یعنی لیپیدها، فیلاگرین، سبوم و گلیسرول را تولید می‌کند.

خشک شدن پوست مشکل‌ساز است، زیرا وقتی پوست خشک باشد، عملکرد آن به عنوان سد میان درون بدن و خارج از بدن تضعیف می شود. وقتی پوست ما خشک و پوسته پوسته است، وظایف طبیعی آن (خارج نگه داشتن عوامل عفونی، سموم محیطی و آلرژن‌ها و درعین‌حال حفظ رطوبت) دشواتر می‌شود.

افزودن رطوبت به پوست کار پیچیده‌ای نیست و این مداخله ساده نتایج چشمگیری حاصل می‌کند.

گروهی از پژوهشگران از داوطلبان مسن‌ خواستند به مدت یک ماه، دو بار در روز از مرطوب‌کننده موضعی استفاده کنند. پوست این افراد درمقایسه‌با شرکت‌کنندگان مسنی که از مرطوب‌کننده استفاده نکرده بودند، به طور قابل‌توجهی ترمیم شد و سطوح مواد شیمیایی التهابی در پوست آن‌ها پایین‌تر بود.

پوست خشک معمولاً دارای سطح بالاتری از التهاب است و اغلب دارای خارش است. کاهش سطح آبرسانی به لایه شاخی (لایه بیرونی روپوست) احتمالاً نقش اصلی را در پیری التهابی دارد. از طرف دیگر خاراندن پوست، التهاب را تشدید می‌کند.

مواد طبیعی شامل گلیسرول، پترولیوم، اسید هیالورونیک و لیپیدهایی است که معمولاً در لایه بیرونی پوست یافت می‌شوند، از اجزای طبیعی ابتدایی‌ترین مرطوب‌کننده‌ها نیز هستند. نوشیدن آب بیشتر نیز ممکن است به آبرسانی به پوست کمک کند، اگرچه شواهد آن مبهم است.

برای تجسم میزان تأثیری که پوست می‌تواند بر بقیه بدن شما داشته باشد، به این موضوع فکر کنید که چقدر پوست دارید. به اندازه کل سطح پوستی که می‌توانید در بیرون بدن خود ببینید، درون بدن شما نیز پوست وجود دارد. وقتی پوست آسیب می‌بیند، هر سانتی‌متر آن می‌تواند مواد شیمیایی سمی آزاد کند. بنابراین، محافظت از پوست دربرابر خورشید راهکاری بسیار مؤثر است، اما فراموش نکنید که از مرطوب‌کننده نیز استفاده کنید.

پوست نه تنها نشانگر وضعیت درونی بدن و سبک زندگی ما است، بلکه در ابتلا به بیماری‌های وابسته به سن نیز نقش دارد. وقتی پوست درمعرض عوامل محیطی خصوصاً نور خورشید قرار می‌گیرد، علاوه بر تغییر ظاهری، دستخوش تغییراتی شیمیایی می‌شود و با مشارکت در التهاب سراسری در ابتلا به بیماری‌های مختلف نقش دارد.

برای محافظت از پوست خود دربرابر نور خورشید از کرم ضدآفتاب وسیع‌الطیف استفاده کنید. استفاده از مرطوب‌کننده نیز به پیشگیری و کاهش التهاب و جلوگیری از آسیب دیدن پوست کمک می‌کند.